Een goede naam voor de betere boekhandel - Genootschap Onze ...

Eetspreuken [1]: Mahlzeit!
JAN A. VAN DER BRUGGE ­ WENEN
Mijn complimenten aan Jaap de Jong
voor zijn leuke, interessante, informatieve,
goed onderzochte en vooral ook
gezellige artikel over eetspreuken (‘Smakelijk!’,
Onze­Taal april).
Een kleine aanvulling: hier in Oostenrijk
zeggen mensen op kantoor of in de zaak
‘Mahlzeit’ tegen iedereen die ze ontmoeten.
Ze doen dat vanaf elf uur ’s ochtends,
en dan niet aan tafel of bij het eten, maar
op de gang, bij het binnenlopen van een
kamer, of waar dan ook. Het is dus eigenlijk
een soort ‘goeiemorgen’ of ‘goeiemiddag’.
Zelfs bij het opstaan ná de maaltijd of het
verlaten van de kantine zegt men graag
‘Mahlzeit’ – net zoals in Duitsland, meen ik.
Je hoort het overigens wel steeds minder;
het zijn vooral de wat oudere mensen die
het zeggen.
Eetspreuken [2]: ‘Eerst eten, zeggen
ze in Oosterhout’
TOINE KORTHOUT ­ SLEEUWIJK
Reacties
On ze Taal biedt aan el ke le zer de mo ge lijk heid tot re a ge ren. Stuur uw re ac tie indien mogelijk
per e-mail naar: redactie@onzetaal.nl, of anders naar: Re dac tie On ze Taal, Raamweg 1a,
2596 HL Den Haag. Voor bij dra gen aan de ze ru briek gel den de vol gen de richt lij nen:
• For mu leer uw re ac tie kort en bon dig (bij voor keur niet meer dan 250 woor den).
• Geef in de tekst dui de lijk aan op welk ar ti kel u re a geert.
• Stel uw bij dra ge zo da nig op dat de le zer niet wordt ver plicht een vo rig num mer er bij te ha len.
• Le ver uw re ac tie in on der ver mel ding van naam, adres en (even tu eel) func tie.
De re dac tie kan in kor tin gen en sti li sti sche ver an de rin gen aanbrengen in re ac ties, en raadpleegt bij
be lang rij ke wij zi gin gen de au teur. Re ac ties kun nen doorgaans pas wor den ge plaatst twee maan den
na het num mer waar op u re a geert. Niet ge plaat ste re ac ties wor den door ge stuurd naar de au teur
van het des be tref fen de ar ti kel.
Jaap de Jong schrijft in zijn artikel ‘Smakelijk!’,
in het aprilnummer, over oude en
nieuwe eetspreuken, zoals “Eet smakelijk!”
en “Goede bekomst”. In zijn overzicht staat
ook “Eerst eten, zeggen ze in Oosterhout”,
met de toevoeging dat de herkomst ervan
onbekend is. Mijn moeder is geboren Oosterhoutse,
en zij vertelde me over deze
eetspreuk meer dan eens de volgende
anekdote.
Breda en Utrecht hebben nooit een
spoorwegverbinding gehad, maar er zijn
ooit wel plannen voor geweest. Er kwam
toen een delegatie van de Nederlandse
Spoorwegen Oosterhout bezoeken om
met de bestuurders aldaar de mogelijkheden
te bespreken van een spoorverbinding
Breda­Utrecht. Het bezoek aan
Oosterhout stond kennelijk rond etenstijd
gepland, want toen de delegatie de vergadering
over de spoorverbinding wilde laten
beginnen, zeiden de Oosterhoutse gastheren:
“We gaan eerst eten.” Maar de NS­
delegatie had kennelijk een strakke agenda,
want vervolgens ging die hele vergadering
niet door en is de spoorverbinding nooit
gerealiseerd.
Dit voorval werd alom gniffelend besproken:
“Eerst eten, zeggen ze in Oosterhout.
En je ziet wat daarvan komt!”
Eetspreuken [3]: gebeden
M.J. VAN DEN DORPEL­VAN ZUILEN ­ ASSENDELFT
Wat heb ik genoten van de oude en
nieuwe tafelspreuken in Jaap de Jongs
artikel ‘Smakelijk!’ in het aprilnummer.
Daarin miste ik echter de tafelgebeden die
vroeger in gereformeerde kring wijdverbreid
waren. Wanneer mijn oma vroeger bij
ons kwam logeren, ging zij soms – als mijn
vader er niet was – voor in gebed. Vóór het
eten luidde dat:
Vader, die al het leven voedt, kroon deze
tafel met uw zegen.
Spijs en drank ons met het goed van uwe
milde hand verkregen.
Laat ons voor overdaad ons wachten, dat
we ons gedragen zoals het behoort.
Leer ons het hemelse betrachten. Sterk
onze zielen naar uw woord.
Amen.
En erna:
O Heer, wij danken u van harte voor
nooddruft en voor overvloed.
Daar menig mens eet brood der smarte,
heeft gij ons mild en wel gevoed.
Doch geef dat onze ziele niet aan dit vergankelijk
leven kleve,
Maar alles doet wat gij gebiedt en eindelijk
eeuwig bij u leve.
Amen.
Als kinderen moesten wij altijd lachen om
het rijm in de woorden “aan dit vergankelijk
leven kleve”, maar de betekenis daarvan
ontging ons toen natuurlijk. Overigens beginnen
wij in mijn eigen gezin nog altijd de
maaltijd meestal met een gebed, maar niet
met dat van mijn voorouders.
Eetspreuken [4]: aanvullingen
NELLy VAN DEN HEUVEL ­ OSS
Jaap de Jong behandelt in het aprilnummer
van Onze­Taal in zijn artikel ‘Smakelijk!’
de eetspreuken die binnenkwamen na
een oproep in het blad. Die oproep heb ik
indertijd door verblijf in het buitenland gemist,
maar ik wil u de volgende drie, die
werden gebezigd door mijn moeder (1915­
2007), toch niet onthouden:
­ Zalig zijn de vreetsamen. (Als opening.)
­ Je hoeft toch niet te hooien. (Als er te
snel gegeten werd.)
­ Ik heb nog nooit zo lekker (andijvie, vis,
enz.) horen eten. (Als er gesmakt of
anderszins vies gegeten werd.)
Eetspreuken [5]: geen smakelijk eten
AD VAN HERK ­ ESCUEILLENS (FRANKRIJK)
Met belangstelling las ik het artikel
‘Smakelijk!’ van Jaap de Jong in het
aprilnummer, over de eetspreuken die in
Nederland gebruikt worden. Tot mijn droefenis
heb ik moeten constateren dat het
met de goede smaak van veel Nederlanders
kennelijk pover gesteld is. Overigens had
mijn Turkse vriendin nog niet zo lang geleden
een zakelijk etentje met een Nederlands
echtpaar dat haar duidelijk maakte
dat ‘ons soort mensen’ geen ‘Smakelijk
eten’ zegt, maar gewoon aan de maaltijd
begint.
Goeree-Overflakkee
KEES VAN RIxOORT ­ DIRKSLAND
In zijn artikel ‘Huize Avondrood heet nu
Domus Magnus’, over namen van bejaardenhuizen
(Onze­Taal april), verwijst Erwin
Wijman naar een fusie van een aantal verzorgingshuizen
met het Van Weel­Bethesda
Ziekenhuis. Wijman situeert deze fusie in
Zeeland, maar dat is niet juist: het eiland
Goeree­Overflakkee, waar de bedoelde verzorgingshuizen
en het ziekenhuis staan, behoort
tot de provincie Zuid­Holland. Deze
vergissing wordt vaker gemaakt, waarschijnlijk
omdat Goeree­Overflakkee direct
grenst aan Zeeland en er qua volksaard en
dialect nauw mee verwant is.
Goeree­Overflakkee in de provincie Zuid­Holland.
o n z e t a a l 2 0 1 2 • 6
155
Foto: Google Earth