Verandering en verloedering - Marc van Oostendorp

verandering en verloedering 19-12-2003 13:51 Pagina 22
E RGERNISSEN
Sommige mensen maken veel misbaar over de manier waarop jongeren zich
kleden. Het gaat dan altijd over nieuwigheden en zelden over kleding die
onveranderd blijft. Nooit hoor je iemand over het feit dat jongens en mannen
broeken en truien dragen. Het misnoegen betreft meer de vorm van het kledingstuk,
zoals een broek die afzakt of gaten en scheuren heeft, onconventionele
kleuren en te nauwe of te wijde pijpen.
Voor taal geldt iets dergelijks. Niemand praat erover dat we in het Nederlands
bijvoorbeeld nog steeds passieve zinnen maken: ‘De hond werd door Jan
geslagen’ naast ‘Jan sloeg de hond’. Er is dus niemand die opmerkt dat we al
heel lang dezelfde typen zinnen blijven zeggen en spreken; meestal betreft de
ergernis nieuwigheden. Bovendien zijn we ons het bestaan van sommige varianten
meer bewust dan van andere.
De taalkundige Renée van Bezooijen heeft niet zo lang geleden onderzocht
welke taalverschijnselen de meeste ergernis wekken bij de gemiddelde taalgebruiker.
Zij kwam uit op de volgende toptien.
Kennen in plaats van kunnen – ‘Ken jij dat even doen?’
Kunnen in plaats van kennen – ‘Kon jij die vrouw die daar fietste?’
Hun als onderwerpsvorm – ‘Hun zijn maandag naar de kermis
geweest.’
Omschrijvend doen – ‘Doe jij de aardappels even schillen?’
Dan in plaats van als – ‘Mijn nichtje is even groot dan mijn zusje.’
Vergrotende trap met als – ‘Een flat is hoger als een huis.’
Dubbele ontkenning – ‘Je hebt nooit geen geld bij je.’
Hun na voorzetsel – ‘Ik wil niet met hun samenwerken.’
Wat in plaats van dat – ‘Het verslag wat ik geschreven heb.’
Verbuiging van bijwoorden – ‘We hadden een erge leuke dag.’
Andere veelbesproken ‘taalfouten’ zijn:
– ‘De reizigers worden verzocht uit te stappen’ naast ‘de reizigers wordt verzocht
uit te stappen.’
– ‘Zij is groter dan mij’ in plaats van ‘zij is groter dan ik.’
– ‘Ik pas die schoenen niet’ in plaats van ‘die schoenen passen me niet.’
– ‘Piet zijn fiets’ in plaats van ‘Piets fiets.’
22