Verandering en verloedering - Marc van Oostendorp

verandering en verloedering 19-12-2003 13:51 Pagina 38
Voor sprekers die niet afkomstig zijn uit het dominante gewest is het lastiger.
Hun moedertaal is afwijkend van de standaardtaal. Om goed te functioneren
in de samenleving moeten zij beschikken over twee, behoorlijk van elkaar
verschillende variëteiten van het Nederlands. Voor het publieke domein en op
school moeten zij vaardig zijn in de standaardtaal, terwijl ze thuis en binnen de
lokale gemeenschap gebruikmaken van hun lokale of regionale variëteit van
het Nederlands.
Nog ingewikkelder is het voor sprekers die een moedertaal hebben, zoals
het Turks en Berber, die niet behoort tot de variëteiten van het Nederlands.
Deze groep is de laatste decennia gegroeid. Om te kunnen functioneren in
Nederland is het noodzakelijk om het Nederlands, en dan bij voorkeur de standaardtaal,
goed te verwerven. Een mogelijke uitzondering zijn de Engelstaligen
die zich ook heel goed in onze samenleving kunnen redden zonder Nederlands.
Turken, Marokkanen, Surinamers en Oost-Europeanen dienen tweetalig
te worden en het Nederlands goed te leren beheersen. Hoewel dat op zich
geen probleem is – ongeveer tachtig procent van de wereldbevolking is meertalig
– zijn deze groepen benadeeld ten opzichte van de eentalige Hollanders.
Zij moeten immers een tweede taal leren en beheersen om enige aanspraak te
kunnen maken op een gelijke behandeling in onze samenleving.
FANTASTISCH N EDERLANDS
De standaardtaal is voor alle sprekers de enige variëteit waarmee men vooruitkomt
in de samenleving. Zo noteerde de taalkundige Margreet Dorleijn het
volgende gesprekje tussen Turkse en Marokkaanse jongens in de buurt Lombok
in Utrecht.
Metin: ‘Ja, in deze maatschappij is het wel belangrijk dat je goed Nederlands
beheerst.’
Hasan: ‘Ja, vooral voor Turken. Vooroordelen ten eerste. Als je fantastisch
Nederlands spreekt, dan heb je het gemakkelijker.’
Metin: ‘Zo is het, jongen. Als je ergens heen gaat, moet je Nederlands kennen
om iets te kunnen begrijpen. Als je slecht Nederlands spreekt, begrijp
je er niets van. Iemand luistert naar je en denkt: die persoon heeft geen
capaciteiten. Nederlands kennen geeft de grootste garantie op succes.
38