Verandering en verloedering - Marc van Oostendorp

verandering en verloedering 19-12-2003 13:51 Pagina 48
aan ‘zondigen tegen de Nederduitsche spraakkunst’. Een zin als ‘U heeft gelijk’
was hem een gruwel; je moest zeggen ‘Gij hebt gelijk’, en U mocht alleen
gebruikt worden in andere zinsfuncties (bijvoorbeeld in: ‘Ik geef U een presentje’).
Nog geen honderdveertig jaar geleden was ‘U heeft gelijk’ een steen des
aanstoots, zoals nu ‘Hun hebben gelijk’ dat is. De gedachte dat de taal als
nationale trots zuiver en mooi moet blijven, was ook bij Van Lennep aanwezig,
maar hij heeft niet kunnen verhinderen dat momenteel niemand nog aanstoot
neemt aan dit gebruik van U. Sommige mensen maken zich hooguit zorgen
over het verdwijnen van U, en dat men iedereen maar met jij aanspreekt.
Andere mensen vragen zich zorgelijk af of het nu ‘U heeft betaald’ of ‘U hebt
betaald’ moet zijn. De eerste mededeling valt op een schermpje te lezen als we
succesvol gepind hebben. Maar is dat wel correct? Wat betreft betekenis komt
U het meest overeen met jij en jij is tweede persoon enkelvoud. Wij zeggen Jij
hebt en niet Jij heeft. Moet het dan ook niet U hebt zijn, en niet U heeft ?
Ons gevoel van identiteit zorgt dat we ons als sprekers aanpassen aan
nieuwe omstandigheden. Ingrijpen in taal, of dat nu het bewust tegenhouden
van veranderingen is of het bewust propageren van verandering, lijkt weinig of
geen effect te hebben.
48