2011 - Beweging bestendigen - NSOB

er bij het ministerie op aan te dringen. Dat aandringen gebeurt deels in
individuele gesprekken met belanghebbende marktpartijen en deels op
openbare gelegenheden zoals conferenties en congressen. Het programma
e-Herkenning probeert steeds om de gedachtegang van partijen zodanig te
beïnvloeden dat zij vanuit hun eigenbelang el&i tot verdergaan aansporen.
Let wel, dit is nauw gekoppeld aan een andere omkering in het proces, na-
melijk het eigenaarschap van het proces. Het ministerie laat zich aanspre-
ken op voortgang, maar maakt zichzelf geen eigenaar van het proces.
Energie ontketenen: betrokkenen zijn steeds op zoek naar kleine bewegin-
gen die grote vervolgstappen mogelijk maken. Door de vroege energie te
gebruiken en voortgang te maken waar die mogelijk blijkt, ontstaat bewe-
ging die tot vervolg uitnodigt. Met bereidwillige marktpartijen wordt een
traject doorlopen om te komen tot een eerste afsprakenstelsel – een kans,
die is gecreëerd met behulp van een marktonderzoek en een intentie-
overeenkomst. Op de tekentafel van een rationeel procesontwerp was dat
misschien niet de eerste en meest vanzelfsprekende stap geweest. In de
praktijk van het proces bleek het echter voor de hand liggend om energie
bij partijen te ontketenen. Cruciaal is hier dat het niet gaat om zomaar
wat ‘laaghangend fruit’: in netwerken is het zoeken naar ‘quickwins’ func-
tioneel om iets anders in te zetten, zoals het bieden van een platform voor
volgende acties, of het in gang zetten van een proces waar anderen bij
kunnen aanhaken.
Klein houden: e-Herkenning is een project dat in theorie is op te rekken tot
een majeur programma over overheidsdienstverlening. Dat zou aanlei-
ding kunnen zijn om het groot op te tuigen, met alle betrokkenen en met
de grootste partijen als voorlopers. Die strategie is hier niet gevolgd. Het
geheel is juist klein gehouden. Daarin is gekozen voor een wisselwerking
tussen schaal en impact. Door e-Herkenning in eerste instantie klein te
houden wordt voorkomen dat het in de complexiteit van de veelheid aan
partijen een schone dood zou sterven. Het overleg van ‘launching customers’
wordt steeds tot een paar partijen beperkt, om ervoor te zorgen dat het pro-
ces niet volledig uit de hand loopt. De kleinheid maakt daarin de beweging
mogelijk. De kleine beweging beperkt de impact niet, maar vergroot deze
juist.
Opportunisme: opportunisme geldt doorgaans niet als een aanbeveling in
de wereld van beleid en bestuur. Planmatig handelen wordt veelal meer
gewaardeerd. Maar de casus laat zien dat juist een gezonde dosis oppor-
Beweging bestendigen Over de dynamica van overheidssturing in het rizoom 27