You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
gevoel hebben voor wat interessante en/of kansrijke investeringen zijn,<br />
zo zijn er ambtenaren, projectleiders en programmamanagers die op basis<br />
van expertise, ervaring en intuïtie ‘voelen’ waar risico’s en kansen liggen,<br />
ook in de meest onvoorspelbare domeinen.<br />
Onze aanbeveling tot ex ante analyse is geen voorstel tot een dichtgetim-<br />
merd afwegingskader, maar een vertrouwen op het professionele gevoel<br />
van gekwalificeerde betrokkenen over wat mogelijke dynamiek in het<br />
netwerk kan zijn. Geen klassiek voorspellen, maar een bedachtzaam ver-<br />
kennen. Wie zijn de partijen (en hoe zijn wij aan hen verbonden)? Wat<br />
zijn hun belangen (en hoe verhouden die zich tot de onze)? Welke prikkels<br />
hebben ze (en wij)? Welk leervermogen valt van hen (en ons) te verwach-<br />
ten? Hoe werkt reflexiviteit door (bij hen én bij ons)? Dat zijn geen zaken<br />
die te voorspellen zijn, maar waarover zoals gezegd een professionele<br />
inschatting gemaakt kan worden. Het punt is hier dus geen plat ‘bezint eer<br />
ge begint’, maar het breekt ook met de idee van de totale onvoorspelbaar-<br />
heid. Het bewust stilstaan bij de dynamica van de specifieke maatschap-<br />
pelijke context waarin geïntervenieerd zou het startpunt voor sturing<br />
moeten zijn. En daar houdt het niet op. Veel is onvoorspelbaar en on-<br />
kenbaar, dus er zijn grenzen aan het vooruitkijken. Pas na het handelen<br />
worden gevolgen duidelijk. Daarom zou het denken niet moeten stoppen<br />
na de ex ante fase, maar juist doorgaan als het handelen van start is gegaan.<br />
En in sommige gevallen kan ‘gewoon beginnen’ ook een verstandige stra-<br />
tegie zijn om een eerste beweging in een netwerk te genereren en te zien<br />
‘hoe de hazen lopen’: organisaties die in het rizoom willen sturen zouden<br />
zich zodanig moeten organiseren dat zij ook na aanvang in staat zijn om<br />
met gevoel voor de werking van het rizoom te zien wat zich afspeelt,<br />
wat zich ontwikkelt en wat van daaruit mogelijkheden en risico’s zijn.<br />
Rizomatisch sturen vereist geen pseudo-planning vooraf, maar een op<br />
rizomatische leest geschoeide permanente alertheid. Die laat zich niet<br />
in procedures en checklists vangen, maar schuilt veeleer in professional<br />
judgement van betrokkenen en de interactie tussen hen.<br />
In het traject dat vervolgens een aanvang neemt kunnen zich allerlei<br />
onvoorziene omstandigheden of bewegingen voordoen, waardoor het<br />
sturingsarrangement mogelijk aanpassing behoeft. Sturen in rizomati-<br />
sche contexten is daarom per definitie niet stabiel: deelnemende partijen<br />
kunnen veranderen, het tempo van de voortgang varieert van stilzitten<br />
tot haast maken, de mate van structurering kan gedurende het proces<br />
verschuiven, en het type opbrengsten dat gegenereerd wordt kan onver-<br />
wacht zijn. Sensitief zijn op verschuivingen in de aard van de omgeving<br />
waarin geïntervenieerd wordt en wat dit betekent voor het gehanteerde<br />
40 Vorm geven aan inhoud
Change language