Download - Am

Hafkamp ‘Ook hier zien we nu dat gevoelens van angst in bepaalde wijken de
kop opsteken. Misschien dat dit door kleinschaligheid van onze steden lang is
uitgesteld, maar toestanden zoals laatst in Culemborg: dat is pijnlijk. Pijnlijker
misschien nog wel dan de kloof tussen arm en rijk. Het is een kwestie die echt
bespreekbaar moet worden gemaakt. Want de emancipatiemachine die de stad
nu eenmaal is, moet wel doorwerken.’
Schrijnen ‘Het lastige is dat het beleid voor die stad altijd op twee poten heeft geleund:
de stadseconomische poot en de poot die zich bezighoudt met de kwaliteit
van de wijken en bijvoorbeeld het onderwijs. Die tweepoligheid: de vraag is hoe
we daar de komende jaren mee omgaan. In de wijken hebben we een ontwikkeling
doorgemaakt van stadsvernieuwing via sociale vernieuwing naar de krachtwijken.
Daarin gaat het inmiddels echt om meer dan alleen volkshuisvesting. En stadseconomisch
hebben we in steden als Amersfoort, Groningen, Maastricht en Den Bosch
prachtige projecten gerealiseerd. Kunnen we die lijnen doortrekken en wellicht
zelfs verbinden?’
De stad breder maken
Hafkamp ‘Met dien verstande dat het hier wel om hoog in de markt gepositioneerde
projecten ging, de eyecatchers als Céramique. Op een niveau daaronder zijn ook de
nodige dingen bereikt, zoals de aanpak van de Staatsliedenbuurt en het aangrenzende
Westerpark in Amsterdam. Neem het GWL-terrein dat daar is ontwikkeld;
een goede mix van wonen en andere functies, met sociale woningbouw en duurdere
woningen. Dat was niet meer de monofunctionele aanpak zoals we die lang
in de steden hebben gezien. Daarmee maak je de stad echt breder.’
Schrijnen ‘Daar ben ik ook niet pessimistisch over gestemd. Er is altijd een geldstroom
geweest om de arme wijken aan te pakken en ook voor de sleutelprojecten
is geld door het Rijk beschikbaar gesteld. Daarmee bleef de machine aan de gang.
Steden hadden zelf bovendien geld.’
Hafkamp ‘Maar de essentie van het probleem ligt daar niet meer. Vooral in steden
als Amsterdam en Rotterdam heeft zo’n grote influx van groepen van buiten plaatsgevonden.
Dat heeft er inmiddels toe geleid dat ons onderwijssysteem er niet meer
16 inspiring space
Joost Schrijnen
‘Wij weten inmiddels dat de regio de schaal is waarop
steden zich ontwikkelen, maar dat hebben we bestuurlijk
niet goed geïnstrumenteerd.’
in slaagt om kinderen goed toegang te geven tot de arbeidsmarkt.
Dat probleem laat zich niet meer oplossen in het
fysieke domein. We geven veel geld aan onderwijs, maar we
slagen er niet in dit probleem op te lossen. Het ontbreekt
veel van deze kinderen aan een goed volwassenwordingsritueel;
daardoor ontsporen ze. Vooral bij de jongens is dat
een groot probleem; meisjes worden eerder volwassen, doen
het beter op school en stralen meer gezag uit. Het leidt in de
wijken tot jeugdcriminaliteit en onveiligheid. Politie, justitie
en jeugdzorg hebben er de handen vol aan en het kost veel
geld. De optelsom van al die kosten bij elkaar: daar moeten
politieke keuzes in gemaakt worden. De komende tijd wordt
mogelijk bezuinigd op onderwijs, justitie en gezondheidszorg:
dat is een dreigend perspectief. Dan kunnen we in die
wijken nog zulke plinten maken in nieuwe gebouwen, maar
daar redden we het echt niet mee. Kijk maar eens naar de
Onderwijsagenda van de Volkskrant: als je dan leest over de
achterstanden die kinderen bij hun entree in het basisonderwijs
al hebben! Voeg daar de achterstanden aan het thuisfront
en het magere opleidingsniveau van onze onderwijskrachten
aan toe: dat redden we nooit om in te lopen. Daar
begint de schade, maar niemand wil dat onder ogen zien. Met
de aloude sociaaldemocratische middelen is dat niet meer op
te lossen. Ziedaar de grote uitdaging voor de komende jaren.’
Schrijnen ‘Doorgaan op de oude manier in dit domein werkt
dus blijkbaar niet. Waar zie jij dan de oplossing?’
Hafkamp ‘We moeten af van het oude welvaartsmodel en van
een verzorgingsstaat die zorgt voor opvang. In plaats daarvan
is behoefte aan een tweezijdige relatie tussen burgers en
overheid, waarin co-productie een centrale rol vervult. Daar
moeten we een setting voor creëren. Ik zie daarvan de eerste
resultaten zichtbaar worden, zoals in de Tarwewijk in Rotterdam.
Daar is heel helder gezegd: iedereen met een uitkering
De stadsvernieuwing die niet eindig
is maar altijd doorgaat – en al geruime
tijd de wederopbouwwijken
heeft bereikt. Aanvankelijk ingezet
via de fysieke kant, maar steeds
evidenter is geworden dat een
sociaaleconomische impuls net zo
hard nodig is. Massale schooluitval
leidt nu en in de toekomst tot problemen
die via woningbouw (hoe
fraai architectonisch ook vormgegeven)
niet goedgemaakt kunnen
worden. Adequate empowerment
van alle bevolkingsgroepen die
hier wonen, met zelfontplooiïng
als ultieme doelstelling, dat is de
kwestie.