Download - Am

Broadacre City dan, de utopie van de Amerikaan Frank
Lloyd Wright, waar iedereen zijn eigen akkertje om
het huis heeft? Dat hebben we hier nooit gewild. Of
de sympathieke Engelsman Ebenezer Howard met zijn
tuinstad? Misschien komen we daar nog wel het dichtste
bij. Delen van het suburbane complex rond Londen
zijn gevormd naar Howard’s model. Maar ja, dat is
daar wel gecombineerd met een metropool.
Pasklaar antwoord
Terug naar Nederland en de recente geschiedenis.
Het zag er nog niet zo lang geleden zo mooi uit, de
toekomst. Niet lang na de Tweede Wereldoorlog nam
het maakbaarheidsdenken op modernistische leest
bezit van de ruimtelijke ordening en de stedenbouw.
Na de hoogbouwwijken van de jaren zestig volgde in
de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw het
groeikernenbeleid. Oftewel: satellietverstedelijking,
met groeikernen op gepaste afstand van de stad.
We kregen de Purmerends en de Zoetermeers. Het pasklare
antwoord van die tijd op de vraag naar veel woningen.
Daarna kwam, met Vinex, het compacte stadadagium
van ‘bouwen in en aan de stad’. Eveneens
een voor de hand liggend antwoord op de toenmalige
maatschappelijke behoefte. Voor de oogst van die periode
hoeven we deur niet uit, het staat allemaal keurig
in de recent gepubliceerde Vinex-atlas. Maar in de 21ste eeuw zouden we een volgende stap moeten maken en
die moet richting stad worden gezet. Niet meer op
afstand, niet meer aan de stad, maar nu ook echt ín de
stad. Toen de plannenmakers beter gingen kijken, ontdekten
ze echter dat er grenzen zijn aan een dergelijk
We hebben de afgelopen eeuwen heel wat utopische stedenbouw over ons heen gekregen,
van Garden Cities tot Villes Radieuses en alles wat er tussen zat. Zelden zo één op één gerealiseerd
– hoewel Stalinstadt in de voormalige DDR een heel eind kwam – maar wel voer voor veel discus-
beleid. Niet alles kan in de stad. Daarom werd voor de
Randstad bedacht dat 40 procent van de nieuwe woningproductie
in de stad terecht zou moeten komen.
Toch nog best een dappere doelstelling, want iedereen
weet dat bouwen in bestaand stedelijk gebied niet
alleen meer geld, maar ook veel meer moeite en tijd
kost. Maar met de ambitie an sich is weinig mis.
Herstel van de markt
Inmiddels heeft de economische crisis toegeslagen,
met grote gevolgen voor de vastgoedsector. In de
grote steden daalt de woningbouwproductie in 2010
naar aantallen die we in het afgelopen decennium
nog niet hebben meegemaakt. De plannen zijn meer
dan gehalveerd ten opzichte van 2009. De stad van de
21ste eeuw, met een veel hogere dichtheid dan nu, laat
daarmee nog even op zich wachten. Ooit hadden we
een oliecrisis en de toenmalige premier sprak plechtige
woorden, dat de tijd van voor de crisis nooit meer
terug zou komen. Dat is natuurlijk altijd waar. Maar
de vraag is of we na deze scherpe duik naar beneden
geen opleving meer hoeven te verwachten. De media
schrijven dagelijks over de bevolkingskrimp.
‘In de 21 ste eeuw moeten we een volgende stap
maken en die moet richting stad worden gezet.
Niet meer op afstand, niet meer aan de stad, maar
nu ook echt ín de stad.’
Die doet zich echter voor in de periferie van het land
en iedereen kan zien dat de jonge mensen die nu nog
op school zitten niet ten eeuwige dage bij hun ouders
blijven inwonen. Ook de ‘grijze golf’ zal leiden tot
een meer specifieke woningvraag. We hebben geen
profeet nodig om te voorspellen dat in het overgrote
deel van het land de vraag in het komende decennium
weer zal aantrekken. Dit zal leiden tot een herstel van
de productie.
De vraag is dan wel waar die nieuwe verstedelijking
moet neerslaan. Als we daarbij bedenken dat de kans
klein is dat er publiek geld zal worden toegevoegd
aan de onrendabele toppen van de woningbouw in
bestaand stedelijk gebied, dan is het beeld voor de
komende vijf, wellicht tien jaar, wel helder. Niet of
nauwelijks in de stad; dat zit er voorlopig niet in.
Maar het is wel verstandig daar nu al plannen voor
te maken, aangezien de gemiddelde tijd die gemoeid
is met het bouwen in de stad in ons land inmiddels
dramatische proporties heeft aangenomen. Als we in
2020 substantieel meer willen bouwen in de bestaande
stad, moeten we daar nu de voorbereidingen voor
gaan treffen.
sie onder beleidsmakers, ontwerpers en andere ordenaars. En op een bepaalde manier nog steeds
inspirerend, ook anno 2010. Van links naar rechts: twee maal de structurerende principes van Ebenezer
Howard, Broadacre City van Frank Lloyd Wright en een utopisch stadsbeeld van Le Corbusier.
inspiring space
67