Nieuw Guinee - Stichting Papua Erfgoed

IV. DE PAPOEA IS EEN COMPLEET MENS
Tn het algemeen kan men van de Papoea zeggen, dat hij opgeruimd, pret-
*• lievend en onbezorgd is. Hij houdt van gezelligheid. In het uiten van
zijn gemoedsaandoeningen is de Papoea uitbundig. Zijn begrippen over
hetmijnenhetdijnzijnnietgelijkaande onze, maar er zit een zekere lijn in.
Hij is zeker niet laf, maar zijn emotionaliteit brengt hem spoedig in een
paniekstemming. Velen kan een zekere fierheid niet worden ontzegd.
Dit zijn de „varkens" onder de bevolking, want wat bij ons de leeuw is,
is op Nieuw Guinee het varken. Wanneer eenmaal een plan beraamd is,
legt hij veel doorzettingsvermogen ?an de dag, gepaard aan de nodige
koelbloedigheid. Dit is gedurende de Japanse bezetting overduidelijk
gebleken.
Bij expedities in het binnenland bleken de Papoea's gewillige en goede
dragers te zijn; hun leiders waren schrander en betrouwbaar. Vormelijkheid
en een aangeboren wellevendheid bij terughoudendheid en geslotenheid,
zoals we die bij de Javaan aantreffen, is de Papoea geheel vreemd.
De Papoea zal in tegenstelling tot de Javaan ongedwongen en luidruchtig
zijn en ronduit voor zijn mening uitkomen. Maar ook hier merkt men
verschillen en uitersten op van ruwe onbeschaafdheid en nieuwsgierige
opdringerigheid tot zachtmoedige vriendelijkheid en waardigheid.
Tegen de amberies, d.z. inzonderheid de gekleurde vreemdelingen,
bestaat een diep gewortelde aversie (Et pour cause!). Vanouds bestaat
reeds een scherpe grens tussen Indonesiërs en Melanesiërs, Maleiers en
Papoea's. Twee in wezen zeer verschillende werelden stuiten op elkaar in
de Molukken en de Timor-archipel, waar bruin en zwart elkaar ontmoeten.
Anders dan voor de Westerling is voor het merendeel der Papoea's
rijkdom niet de voornaamste factor, die iemands positie bepaalt. Iemand
van goede komaf, die overal zijn relaties kan leggen, is rijk en een
man van standing (een „heer" zouden wij zeggen). Hij is om die reden
een goed man en een gezegend man. In de Geelvinkbaai noemt men zo'n
„gentleman" een „god". En een goed mens, aldus redeneert de Papoea,
heeft een lang leven. Een rijk man heeft derhalve een lang leven.
De met vele goederen gezegende amberies zijn niet altijd goed. Die
rijkdom, redeneert de Papoea, hoort feitelijk niet thuis bij de amberies,
maar bij ons, de „echte mensen". Het démasqué komt nog wel, want volgens
deze kinderlijke geesten zou het toch te gek zijn, dat de deugd niet
werd beloond!
Achter de leergierigheid der Papoea's steekt veelal de gedachte „Hoe
leer ik de kunst van het rijk-zijn aan?"
27