Nieuw Guinee - Stichting Papua Erfgoed

Japen of Jobi wil Irian zeggen „geen bloed kennen". J, een ontkenning,
is zoveel als „niet kennen"; ria is „bloed".
In het Noemfoors, een der beschaafdste Iriaanse talen heeft „iria" de
betekenis van „vrede", ook van het Maleise „itoe dia", d.w.z. „dat is het"
in de zin van „je van hèt".
In Hollandia zou de betekenis van het woord met grondbezit samenhangen.
In het Oosten zou volgens D. Jouwe een berg over de grens,
waar de Sentamers en de Humboldt-mensen van afkomstig heten te zijn,
de naam Irian dragen.
In Merauke echter heeft het woord een bepaald ongunstige klank en
zou het gebezigd worden in de zin van „horige" of „slaaf".
Ds. F. C. Kamma, zendingspredikant op Nieuw Guinee, die mij een
aantal waardevolle gegevens verstrekte, verklaarde van D. Jouwe te
hebben vernomen, dat het woord „irian" afkomstig was van Alor (Jouwe
is gehuwd met een Alorse vrouw) en dat aldaar dit woord betekent:
slavenvolk.
De R.I. bedient zich officieel uitsluitend van de term „Irian" voor
Nieuw Guinee en „Orang Irian" voor Papoea's.
De veronderstelde afkeer van de kinderen des lands tegen de benaming
„Papoea" komt voort uit de vereenzelviging van de naam Papoea met
het begrip slaaf. In het „Nederlandsch Zendingsblad" van Mei 1947 No. 5
schrijft Ds. F. C. Kamma in een artikel, getiteld: „Wat zegt een naam!"
het volgende: „Iedereen, die ons nog Papoea noemt, is een vijand" —
aldus was de bewogen uitroep van een jonge Papoease Goeroe, die als afgevaardigde
van Nieuw Guinee op de bekende Malino-conferentie het woord
voerde. Hij poneerde daar een nieuwe naam: Irian, „Tanah Irian", d.i. he*"
land in opkomst.
Reeds eerder werd gewezen op de wrijving (de geestelijke,
morele en sociale), die sinds oudsher bestaat tussen de Papoea's en de
amberies.
In de oren van de Papoea heeft het woord „amberie" de bijbetekenis
van „barbaar" en in het locale spraakgebruik wordt deze term vaak gereserveerd
voor de Indonesische leden van de bovenlaag.
De „amberies", voor zover het „gekleurde vreemdelingen" waren,
gedroegen zich tegenover de „zwarten", de „bosmensen" als regel zeer
laatdunkend. Een hooggeplaatst bestuursambtenaar spreekt van hun
„dwingelandij", hun „minachtende en zeer kwetsende houding" tegenover
de Papoea en merkt daarbij op, dat de Papoea van tegenwoordig dit niet
meer „neemt". Hij gewaagt van een golf van .,amberie-aversie", in het algemeen
van een „afwijzing van de Indonesiër".
De Islam kwam slechts tot aan de randen van de Mac Cluergolf en de
Radja Ampatstreek. Voor de Islamiet geldt zonder voorbehoud, dat hij
neerziet op de Papoea en hem als een minder wezen beschouwt.
58