Nieuw Guinee - Stichting Papua Erfgoed

dat van Mahowe uit Ifar Besar, maar bij grote moeilijkheden wordt hij
nog wel aangeroepen.
Nadat Mahowe zich had teruggetrokken ging zijn gezag over op zijn
oudste zoon. Deze werd het hoofd van al zijn in het famüiehuis wonende
broeders en zusters. Hij werd „ondoforo" genoemd en toen hij was overleden,
ging de waardigheid over op diens oudste zoon en zo vervolgens.
Aldus bleef de opvolging tot op heden geregeld. Indien de ondoforo geen
zoon had, ging de waardigheid over op de in ouderdom volgende broer,
of diens oudste zoon. Was het volstrekt onmogelijk een mannelijke opvolger
te vinden, dan kon de waardigheid overgaan op een vrouw. Een
aantal bestuurstijdperken terug gerekend bekleedde een vrouw, genaamd
Waima, de waardigheid van ondoforo.
Lang geleden was een zekere Kranjeboi ondoforo; een jongere broer
heette Pekroem. Kranjeboi zorgde voor de sago, die hij klopte in de moerassen
nabij het meer en Pekroem was visser. Op die wijze voorzagen
deze twee in de behoeften van de familie, die zich meer en meer uitbreidde
en allen leefden aanvankelijk in pais en vrede. Helaas bleef het niet zo,
want Kranjeboi beschuldigde er zijn broeder van, dat hij te weinig vissen
afdroeg en er ontstond onenigheid tussen die twee. De twist liep zo hoog,
dat zij elkaar bepijlden en Pekroem verliet met vrouw en kroost het familiehuis.
Hij bouwde zich een nieuwe woning en oefende het gezag uit van
ondoforo. Hoewel Pekroem binnen zijn nieuw-gesticht famüiehuis de
waardigheid van hoofd zelfstandig uitoefende, bleef hij een zeker hoger
gezag van Kranjeboi erkennen. Hij was de oudere broeder en schoot
Pekroem twee varkens, dan gaf hij er een en soms het grootste aan Kranjeboi.
Had hij een goede visvangst, dan droeg hij een deel af aan het hoofd
van Ifar Besar. En zo is het gebleven tot op de dag van heden.
Leden van de groep van Kranjeboi mogen niet huwen met die van
Pekroem, want dat zou als bloedschande worden beschouwd.
De beide groepen helpen elkaar en verlenen elkaar zoveel zij kunnen
bijstand bij allerlei belangrijke aangelegenheden, zowel in tijden van strijd
als in tijden van vrede.
Langs de oevers van en op kleine eilandjes in het Sentanimeer liggen
een dertigtal dorpen en gehuchten, waarvan de voornaamste zijn Ifar
Besar, Ajapo en Asei. De woningen van de kampongs zijn voor het grootste
deel op palen boven het water gebouwd en verre van een hindernis te zijn,
bewijst het meer goede diensten als communicatiemiddel. Een tocht per
prauw over de lengte van het meer, van Kajaboe naar Boerawai, duurt
5 a 6 uur. Deze tijdsduur kan aanzienlijk verkort of verlengd worden.
Bij hevige tegenwind is de overtocht niet mogelijk, bij gunstige wind kan
daarentegen met grote snelheid gezeild worden.
Het gedeelte van het ressort Hollandia, dat onder daadwerkelijk bestuur
staat, telt tussen de 150 en 160 dorpen. De z.g. Sko-kampongs in
52