Erfgoedstrategie voor het Leudal - Projectenbank Cultuurhistorie

1 Inleiding en gevolgde werkwijze
In dit rapport wordt een erfgoedstrategie voor het natuurreservaat het Leudal in Midden-
Limburg gepresenteerd. Het rapport en bijbehorende kaarten zijn gemaakt om richting te
geven aan een cultuurhistorisch landschapsbeheer van het Leudal. Daarmee wordt invulling
gegeven aan de behoefte van de beheerders, vooral Staatsbosbeheer (SBB), maar ook
gemeenten en particuliere eigenaren om in de toekomst (beter) rekening te houden met
(waardevolle) cultuurhistorische elementen in het gebied.
Het Leudal (figuur 1.1) ligt in Midden-Limburg ten westen van de Maas in de gemeenten
Haelen, Heythuysen, en Roggel en Neer. Het onderzoeksgebied omvat circa 1000 ha waarvan
circa 800 ha bestaat uit bos en ander natuurterrein. De rest bestaat uit agrarische gronden
(bouwland en grasland). De begrenzing wordt gevormd door de spoorlijn van Roermond naar
Weert, inclusief ten zuiden van de spoorlijn gelegen groeve Aquarius, volgt de oostkant van
de bebouwde kommen van Heythuysen en Roggel, in het noorden de Leudalweg van Roggel
naar Neer, en in het oosten de randen van de bebouwde kommen van Nunhem en Haelen.
Het natuurgebied is grotendeels eigendom van SBB. Daarnaast zijn aanzienlijk delen
particulier eigendom, terwijl ook de gemeenten eigendommen in het gebied hebben.
In 2002 kwam het Uitwerkingsplan Leudal 2003-2012 van SBB gereed. Dit plan beschrijft het
gewenste beheer voor het gebied voor de komende 10 jaar met een doorzicht tot 25 jaar.
Gedurende de fase van opstelling werd gediscussieerd over de betekenis van de
cultuurhistorie in het gebied en over de wijze waarop het (pre-)historisch erfgoed door SBB
dient te worden beheerd. Al gauw bleek dat niet goed bekend is over welke cultuurhistorische
waarden we het hier feitelijk hebben en in welke mate deze waarden in het gebied
voorkomen. Daarnaast was er onduidelijkheid over de waarde, die aan de cultuurhistorische
fenomenen moet worden toegekend. Deze situatie leidde tot onduidelijkheid voor de
beheerders. Er is een gemis aan voldoende informatie en een duidelijk kader waarmee
beheerskeuzen kunnen worden gemaakt. Dit wreekt zich onder meer in het ontbreken van een
duidelijke cultuurhistorische beheersparagraaf in het uitwerkingsplan.
Om in deze leemte te voorzien, is afgesproken de cultuurhistorische elementen van het Leudal
in kaart te brengen. In het voorliggende document worden deze elementen als onderdeel van
de erfgoedstrategie gepresenteerd en van een beknopt beheersadvies voorzien. Verwacht
wordt dat deze beheersadviezen als een integraal onderdeel van het uitwerkingsplan zullen
worden gezien en daarom een eigenstandige plaats zullen krijgen in het uitwerkingsplan voor
het object Leudal.
Een belangrijk onderdeel van de erfgoedstrategie zijn de bijgevoegde kaarten (kaartbijlagen 1
t/m 5), waarop de cultuurhistorische elementen van het Leudal en zones met een bepaalde
verwachting voor het voorkomen van archeologische vindplaatsen zijn afgebeeld. Ten
behoeve van deze kaarten zijn informatiebronnen geïnventariseerd. Veel informatie is
ontleend aan bestaande documenten, aan instanties en personen en aan museale collecties.
Daarnaast verrichtte Archeologisch Adviesbureau RAAP in 2004 in opdracht van de ROB een
aanvullend veldonderzoek in het Leudal. Een veldinventarisatie van de zichtbare,
cultuurhistorische elementen is door SBB uitgevoerd. Voorts werd met streekkenners over de
cultuurhistorie van het gebied gesproken. Veel nuttige informatie werd verkregen in twee
sessies met de enthousiaste werkgroep Archeologie van de Stichting Studiegroep Leudal e.o.
onder leiding van Mw. Mien van Hoef (Heythuysen). De archeologische collectie in het
Erfgoedstrategie voor het Leudal
5