Erfgoedstrategie voor het Leudal - Projectenbank Cultuurhistorie

Afwateringsstelsel
Definitie Greppels, sloten en beken die dienen om regenwater snel af te kunnen
voeren.
Korte omschrijving Ontwatering van natte laagten is een typisch verschijnsel uit het midden
van de 20 e eeuw. Na normalisaties van het hoofdafwateringssysteem
konden ook kleinere eenheden worden afgewaterd, door ze door middel
van gegraven stelsels daarop te laten afwateren. Voor het Leudal zijn
afwateringsstelsels aangelegd voor het ven De Budsjop (De Walk), voor
het Langven, de Euldert en het Bosven.
Waarde De stelsels markeren een fase in de ontginningsgeschiedenis en het
landgebruik uit het midden van de 20 e eeuw. Als historischgeografische
elementen zijn ze daardoor cultuurhistorisch van waarde.
Veldherkenning Doorgaans 1-2 meter diepe lijnvormige greppels met steil banket. De
oevers zijn door het schaduwrijke microklimaat doorgaans rijk begroeid
met varens. Veel dieren maken van de oevers gebruik door er holen in
te graven.
Maatregelencriteria Aangezien hun afwaterende functie verloren is gegaan (ze staan immers
droog als gevolg van de gedaalde grondwaterspiegels), dient slechts
voorkomen te worden dat ze niet door vernieling o.i.d. beschadigd
worden. Ook boomgroei kan daartoe gerekend worden. Indien door
stijging van grondwater er weer een afvoer zou ontstaan, dient deze
tegengaan te worden door de greppels aan het begin van het stelsel af te
blokken.
Boerderijen en boerderij-erven (incl. bijenstallen en bakhuisjes)
Definitie Bouwwerken die dienen voor het uitoefenen van het boerenbedrijf.
Korte omschrijving De oudste boerderijen in het Leudal kennen een carrévorm die meestal
aan één kant open is (Kloosterhof, Nieuwenhof, Waerenberg) dan wel
geheel gesloten (Strikkenhof/Terbetenhof). De vestiging van deze
boerderijen gaat terug tot in de 12 e en 13 e eeuw. Meestal zijn ze tevens
voorzien van een bakhuisje waar brood en vlaai gebakken werd met
“sjansen” die uit het nabijgelegen hakhout in het Leudal gehakt
werden. Eenvoudigere typen en ook minder oud zijn de voor deze
streken karakteristieke langgevelboerderijen (Houterhof, Zelsterhof).
Ook hier werden soms bakhuisjes bij gebouwd (Houterhof, Zelsterhof,
Kloosterhof). Een specifiek type werd gevormd door de boerderijen
gevestigd bij de watermolens (Leuhof), soms daaraan vast gebouwd
(St.-Elisabethsmolen). Het basisprincipe daarbij was echter nog steeds
het langgeveltype.
Waarde Bouwkundig en historisch van grote waarde.
Veldherkenning Spreekt voor zich.
Maatregelencriteria Instandhouden. Handelen cf. Monumentenwet (1988).
Brug
Definitie Gebouwde constructies ter passage van een beek of rivier.
Korte omschrijving Daar waar voorden niet toereikend waren voor het oversteken van beek
of rivier, of waar deze te diep of te breed waren, werden bruggen
aangelegd. Deze zullen aanvankelijk uit hout zijn vervaardigd, later
werden ze ook van steen gemaakt.
Erfgoedstrategie voor het Leudal
75