Alma - Tao van de Landbouw

Het voordeel van een gesprek tijdens de maaltijd is dat er altijd pauzes vallen. Zo ook hier. Tijdens de
uiteenzetting over dit indrukwekkende kookgedrag was ik een en al oor en dacht niet aan wat ik de
voorgaande dagen al over het keukenwerk had opgestoken. Maar zo tussendoor, als er even een
stilte viel, moest ik denken aan wat zuster Karmen me over haar keukenwerk had verteld. Zonder te
weten hoe zij ertoe gekomen was had het indruk op mij gemaakt dat zij het eten een zekere
sacramentele waarde toedichtte. Misschien kwam het daardoor dat ik mij nu zat af te vragen of in
deze herberg misschien ook sprake was van een soort religieus geïnspireerd kookritueel. Men sprak
hier weliswaar niet van de hostie, de altaarbroden of de Avondmaalsviering, maar er was toch beslist
sprake van een zeer bepaalde toewijding en eerbied voor kruiden, groenten en vruchten, waarvan
men dacht dat die bevorderend was voor de gezondheid en het lange leven.
Ik was niet in de gelegenheid geweest zuster Karmen te vragen naar de levensduur en de gezondheid
van haar medezusters. Evenmin of zij van mening was dat het Corpus Dei van haar fornuis in dezelfde
mate bijdroeg aan het eeuwige leven als de hostie van het kerkaltaar.
Het leek mij op dit moment niet gepast te informeren naar de geloofsovertuiging van mijn
gastvrouw. Maar gelukkig bood het gesprek van eerder op de dag over de Mariakapellen
aanknopingspunten. Ik zei: 'Wat u vertelt over de voeding en het koken klinkt mij in de oren alsof er
een kostbaar geheim wordt onthuld. U moet weten dat ik dit voorjaar mijn groentetuin voor het
eerst aan een ander heb toevertrouwd, omdat ik op zoek wilde gaan naar de diepere betekenis van
de voeding. Ik ben al weken onderweg en had het geluk in Frankrijk enkele religieuzen te ontmoeten
voor wie de voedselbereiding iets heiligs bleek te zijn. Niet eerder heb ik dat streven uitgelegd als
een reactie van de religieuze mens op de fabrieksmatige bereiding van onze maaltijden. Maar toen u
dat net zei, realiseerde ik me pas goed hoe groot het verschil is tussen uw manier van koken en onze
fabrieksmaaltijd uit de supermarkt. Vooral bij die vergelijking van het koken met de inwendige
keuken van ons spijsverteringssysteem drong het tot me door hoezeer de moderne stadsmens bezig
is zich nog verder van de natuur te verwijderen. Ik ben blij dat u mij de ogen opent voor die
gelijktijdige vervreemding van onze inwendige en uitwendige natuur. Het is in feite onnodig omdat
iedere stedeling nog steeds de beschikking heeft over een keuken, waarin men de kooktraditie van
de voorouders gemakkelijk zou kunnen voortzetten.
Als ik met stedelingen spreek over ontheiliging van de voeding werpen ze me vaak voor de voeten
dat ik makkelijk praten heb als plantenteler met een stuk grond. Daar kan ik niet veel tegenin
brengen. Maar nu wordt me stilaan duidelijk dat we met de voedselbereiding in onze keuken nog
steeds over een goede mogelijkheid beschikken de band met de natuur in stand te houden. Tegelijk
realiseer ik me dat de ontwikkeling in de bouwkunst volop bezig is de keuken eenzelfde stille dood te
laten sterven als indertijd met de tuin is gebeurd. Eerst worden die ruimtes stap voor stap kleiner en
tenslotte zit er niet veel anders meer op dan ze maar bij de woonkamer te trekken. In de nieuwste
huizen zijn de voormalige tuin en keuken gereduceerd tot een erkervormige serre en een
kookhoekje. De potplanten staan nu achter het glas en de pannen zijn overbodig want de maaltijd
gaat met doos en al in de oven.
Toen ik u tijdens het koken bezig zag met die talloze flessen en potten dacht ik aan waar we het
tijdens het middageten over hadden. Uw man vertelde me toen over de haast wonderbaarlijke
voedingswaarde van die kruiden. En ook over de heiligen van die kapelletjes langs de voetpaden. Zou
het niet kunnen, - het is maar een vraag die bij mij opkwam -, dat de mensen de geneeskracht van
die kruiden associëren met een bovenaardse of hemelse invloed?'
De waardin knikte begrijpend en schonk mijn glas nog eens vol. Haar man trok een gezicht van 'Die
vraag hebben we van andere gasten al zo vaak gehoord, dat deze ene keer er nog wel bij kan'. Haar
24