Alma - Tao van de Landbouw

Terwijl Alma me deed inzien dat mijn beroep diep geworteld is in de oertijdse natuurreligie, kreeg ik
onwillekeurig het gevoel dat we over een grafveld liepen. Haar planten wortelen immers in het
plafond van een grotverblijf waarin zij op talloze manieren de processen nabootst die de substantie
vrijmaken. Haar ovens, fornuizen en stoven branden onder mijn voeten en bereiden de nutriënten
die aan plant, dier en mens hun levenskracht geven.
De grot was als het ware een grafkamer met vulkanische activiteit. Grafkamer omdat binnen de
steenmassa zorgvuldig werd gewerkt aan de raffinage van het onvergankelijke en eeuwigdurende;
net zoals dat met de mummificatie van de farao's in de koningskamer van de piramide gebeurde. Een
proces dat volgens veel historici aan de wieg van de alchemie heeft gestaan. Maar deze heuvel was
geen kunstmatige steenmassa zoals de piramide. Dit was een begroeide grot waarin de
ondergrondse en bovengrondse processen tegelijk werden onderhouden. Net als bij een vulkaan die
van binnen de ertsen smelt en de mineralen en metalen vrijmaakt om ze vervolgens bij tijd en wijle
bovengronds uit te stoten zodat ze vruchtbaarheid geven aan de hellingakkers.
Eindelijk begreep ik enigszins waarom de vruchtbaarheidsrituelen zijn zoals ze zijn. Men maakt
heiligenbeelden van rivierslib, mest, kompost en as ten teken dat deze nutriënten dezelfde sacrale
substantie bevatten als het goddelijke oerlichaam waaruit de wereld werd geschapen. Zodra de lente
begint verpulvert men het beeld waarin alle beschikbare meststoffen zijn geconcentreerd. Iedereen
ontvangt plechtig zijn portie en mengt het door het zaad of strooit het in de ploegvoor.
Vanouds zag men in de evidente opbrengsteffecten van deze substantiële mest de zegen des hemels.
Ook was de werkzaamheid van de substantie voor de religieuze mens een blijvende aanmoediging
steeds dieper door te dringen in de processen die de beschikbare hoeveelheid van deze heilige
oerstof verhogen.
Plantentelers verzamelden veemest, rivierslib en as voor de bemesting van de tuinen en akkers. In de
keuken pookte men het vuur op om de verteerbaarheid van het voedsel te verhogen. Later bleken
ook micro-organismen via gisting en fermentatie een soortgelijke bijdrage aan de verteerbaarheid te
leveren.
Nu begreep ik beter wat de alchemistische traktaten hadden beschreven. Toen de stedelijke
samenwoning opkwam nam men zijn inzichten over de vrijmaking van de heilige substantie mee naar
de stad. Daar waar men van tuinen verstoken was werden binnenshuis werkplaatsen ingericht om de
processen, waar het leven van de religieuze mens nu eenmaal om draait, in stand te houden. Vanuit
de overtuiging dat zowel de gezondheid als de geestelijke vermogens worden gevoed door de heilige
substantie ontstond de alchemie. De alchemist breidde zijn kennis uit met de inzichten van de
opkomende wetenschap en slaagde er steeds beter in de processen van de natuurlijke vrijmaking van
de substantie na te bootsen.
Gedreven door het verlangen naar een langer leven met hogere spirituele vermogens zette de
alchemist zich ook in om de versnelling van de substantievrijmaking tot stand te brengen.
De natuurlijke traagheid waarmee de substantie vrijkomt vormt een blijvende uitdaging. Dat geldt
ook voor de religieuze en alchemistische mens. Smeden die de oventemperatuur opjagen om de
ertsen te smelten en de onderaardse vorming van metalen en mineralen na te bootsen werken aan
dezelfde vooruitgang als de plantenteler op de akker of de kok aan zijn fornuis. Allemaal zien -of
zagen- zij zich als nijvere dienaars van een heilig kosmisch proces.
De bijdrage aan dit proces werd opgevat als de persoonlijke contributie, die als nederige verplichting
aan het grote geheel werd afgedragen. Was dit de toenmalige voorstelling van de ontogenetische
bijdrage aan de fylogenetische evolutie? De spirituele vermogens van de mensheid nemen toe
46