DE PSYCHOLOGIE VAN DE PERS

2. de sensationeele
3. de opvoedkundige.
Deze drie types zijn echter geen norm, want vele
andere berichten bieden grootere mogelijkheden.
In wezen heeft elk bericht zijn eigen psychologische
wetten, die den tekst van den kop bepalen.
De opschriften van politieke berichten worden
samengesteld volgens bijzondere psychologische
regels. De redacteur moet daarbij het wezen van
het bericht, zijn uitwerking en den oogenblikkelijken
politieken toestand nauwkeurig tegen elkaar
afwegen. Ook hier bestaan drie mogelijkheden:
1. het zakelijk opschrift
2. het sensationeele
3. het opvoedkundige.
De derde mogelijkheid leent zich voor velerlei
variaties. Zoo kan bv. een zin uit den tekst als
kop gebruikt worden. In de meeste gevallen echter
is de kop het korte commentaar op het politieke
bericht.
Het verschil tusschen den zakelijken en den opvoedkundigen
kop treedt duidelijk aan het licht in
twee voorbeelden, die we aan een en dezelfde
krant ontleend hebben: In verband met de gebeurtenissen
in Lithauen op 28 Mei, werd een aantal
Polen, die aan de moordpartijen actief hadden
deelgenomen, gearresteerd en terechtgesteld. Een
Nederlandsche krant schreef boven het bericht:
„Poolsche saboteurs terechtgesteld". („Het Volk"
van 29 Mei 1942.) Het woord „saboteurs" geeft
zoowel aan den kop als aan het bericht een opvoedkundige
teint. Daar tegenover staat het bericht
betreffende de veroordeeling van 17 Noren,
die naar Engeland wilden vluchten. Dezelfde
krant schreef boven het bericht: „17 Noren ter
dood veroordeeld". (Het Volk" van 27 Mei 1942.)
Het gaat hier om een zuiver zakelijken kop boven
een bericht, dat aan het voorgaande bijna gelijk
was. Om een of andere reden heeft het blad echter
een zakelijken kop gekozen. We hebben hier
4
dus twee gevallen van een zakelijken en een opvoedkundigen
kop.
De meerregelige kop, welke in de Angelsaksische
landen ontstaan is, heeft zijn psychologische vooren
nadeelen. Voordeden, omdat in een meerregeligen
kop verschillende bedoelingen tot uitdrukking
gebracht kunnen worden. De nadeelen bestaan
daarin, dat de lezer door de formuleering van den
kop reeds met den inhoud van het bericht op de
hoogte is en het daarom niet meer leest.
De sensationeele slagzinnen, die in hoofdzaak
door bladen, die op straat en in de stations ten
verkoop aangeboden worden, zijn nog het voorwerp
van talrijke psychologische onderzoekingen.
Daarbij onderscheidt men twee standpunten. In
het eene standpunt worden de groote slagzinnen,
waarbij men zich bovendien nog bedient van verschillende
typografische hulpmiddelen, zooals de
roode lijn, verdedigd. In het andere standpunt
wordt toegegeven, dat de groote koppen over alle
kolommen bij sensationeele gebeurtenissen doeltreffend
zijn. Maar van deze groote koppen moet
men zich niet dagelijks bedienen, want dan gaat
hun eigenlijke beteekenis verloren. Het psychologische
bevattingsvermogen van den lezer raakt
dan vermoeid. De ervaring heeft geleerd, dat deze
opvatting veel waars bevat.
Tenslotte nog enkele opmerkingen aangaande de
psychologische uitwerking van den kop van het
hoofdartikel. Het is een vaststaand feit, dat de
redacteur het hoofdartikel van een anderen kop
moet voorzien dan het bericht. De psychologische
werking, of in dit geval de aansporing om het
hoofdartikel te lezen wordt aanmerkelijk gestimuleerd
door een opschrift, dat het behandelde probleem
nog open laat, bv. door een vraagteeken,
dat. in het artikel opgelost wordt of door een bekende
zinswending. Overigens echter is de psychologische
waarde van het opschrift van het
hoofdartikel lang niet zoo groot als van den kop
van het bericht. (Wordt vervolgd)
MOTO-PICCOLO
,,Motor", het officieele orgaan van de
Nederlandsche Motor*Verceniging, be*
stond in Juni 1942 uit 20 pagina's, for*
maat 22x28 l /2 cm, waarbij de inhoud als
volgt was verdeeld: 5 pagina's ad ver*
tenties, 1 pagina hoofdartikel, 2 pagina's
korte berichten, 1 pagina officieele me*
dcdeclingcn, 2 pagina's motorclubkroniek,
9 pagina's rcdactioneele artikelen.
Bij de algemeene inkrimping in Juli van
dit jaar moest ,,Motor" den omvang
beperking tot 12 pagina's per week. Het
was natuurlijk onmogelijk in deze 12 pa*
gina's het aantal vaste rubrieken te
handhaven. Beperking der advertenties
kon de exploitatie niet gedoogen. Uit*
gever en redactie kwamen op het idee
het formaat van ,,Motor" te tguveeren.
Door handig vouwen en afsnijden, werd
een formaat bereikt van 15 1 /2X23 cm.
Een nieuwe letter werd gekozen; in
plaats van de 8*punts linotype*letter,
welke breed van beeld is, werd de 8*
punts monotype*lettcr Gloucester geko*
zen, welke zeer smal van beeld is en
ongekende mogelijkheden bleek te bieden.
Bij het groote formaat van „Motor" kon
een pagina, plat gezet, 7488 letters be*
vatten, terwijl een niet overmatig ge*
vulde pagina van het kleine blad bij ge*
bruik van de Gloucester niet minder dan
6800 letters blijkt te kunnen opnemen.
Door de medewerking van de adver*
teerders was het mogelijk hetzelfde aan*
tal advertenties van 5 groote op 6 kleine
pagina's onder te brengen, terwijl de
vaste rubrieken door een meer rationeele
indeeling op hetzelfde aantal pagina's als
voorheen gehandhaafd konden blijven.
DaardoVjr bleven niet minder dan 12 pa=
gina's over, hetgeen een theoretische
vooruitgang van 67392 op 81600 letters,
dus 20 pet. beteekende.
Hoewel de cliché's en koppen naar ver*
houding iets meer ruimte vergen dan
vroeger, kan in de verkleinde „Motor"
evenveel redactioneele copie worden op*
genomen in 24 pagina's als vroeger op
20 groote pagina's. Een voordeel van het
grooter aantal kleinere pagina's is bo*
vendien, dat het aantal artikelen grooter
kan zijn dan voorheen, zoodat het blad
gevarieerder van inhoud is geworden.
De lezers zijn met deze, uit den nood
der tijden voortkomende verandering zeer
ingenomen. De redactie van „Motor"
noemt haar blad thans schertsenderwijze
,,Moto*Piccolo" en heeft vernomen, dat
het wenschelijk zou zijn, ook na den oor*
log, dit kleine formaat aan te houden.