Hippocampus nr. 241 (november/december 2012) - volledige uitgave

Reportage - BIOLOGIE
DNA-bepaling
DNA is de unieke genetische barcode
voor elk individu, welk in elke celkern
van dat individu terug te vinden is.
DNA-bepaling bij haaien gebeurt nog
steeds via staalname van weefsel. Het
is immers nog steeds niet gelukt om
de DNA-code van haaien te bepalen
via een haaientand. Het weefsel wordt
meestal uit de rugvin genomen door
middel van een stevige biopsienaald.
Hiervoor moet de haai gevangen worden
onder gecontroleerde omstandigheden,
zodat de stress en de risico's
voor het dier minimaal blijven.
Opgeleide vrijduikers daarentegen
kunnen een DNA-staal nemen terwijl
ze naast de haai zwemmen, zonder
deze te moeten vangen of manipuleren.
De staalname gebeurt hier met
een afschietbare biopsienaald die vanop
korte afstand wordt afgeschoten in
het haaienlichaam en meteen wordt
teruggetrokken, incluis een stukje
weefsel.
Het DNA-onderzoek helpt bij identificatie
van de haaien, geslachtsbepaling
(bij de walvishaai bijv. kan je het geslacht
niet visueel bepalen), migratiebewegingen,
gedragsonderzoek, ...
Interessant is ook het subprogramma
dat bij DNA-sampling hoort, namelijk
het isotopen-programma zodat men
kan bepalen wat de haai in kwestie de
laatste drie maanden heeft gegeten.
Ook wordt het DNA-onderzoek gebruikt
om producten voor humane consumptie
en andere producten op basis
van haaienvlees of haaienonderdelen
te onderzoeken of er geen bedreigde
haaiensoorten gebruikt werden.
Dit alles zorgt ervoor dat de kennis
over de haaien en hun gedrag vergroot
wordt zodat er adequaat kan opgetreden
worden i.v.m. haaienconservatie in
harmonie met menselijke activiteiten.
Fred heeft dus zijn sportief kunnen, zijn
passie voor haaien en onderwaterfotografie
kunnen ten dienste stellen van een
nobel doel: het bestuderen en het beschermen
van de haai.
Heel ontspannen zit hij daar, net klaar met
een project 'onderzoek naar communicatie
tussen potvissen' in Mauritius en in de
52 Hippocampus nov./dec. 2012
startblokken om naar Zuid-Afrika te vertrekken
i.v.m. onderzoek naar de 'sardine
run'. Toch maakt hij graag even tijd om
mijn vragen te beantwoorden en van gedachten
te wisselen.
Fred glimlacht even wanneer ik hem vraag
welke opleiding hij genoten heeft om te
kunnen doen waar hij nu gepassioneerd
mee bezig is. "Eerlijk?", zegt hij, "School kon
me maar matig boeien, want ik wist precies
waar ik naartoe wou en geen enkele opleiding
kon me bieden wat ik nodig had om
mijn doel te bereiken".
Om zijn ouders een plezier te doen heeft hij
na zijn humaniora een opleiding talen/PR/
marketing gevolgd, wat hem nu wel van
nut is. Maar eigenlijk was hij in die tijd al
volop bezig met het vrijduiken op hoog niveau.
Hij werkte tijdens de weekends en de
vakanties als duikinstructeur en richtte in
1991 de eerste vrijduikschool op in België.
Als vrijduiker kon hij zich competitief uitleven,
wat resulteerde in verschillende
Nog even snel een foto maken van de witte haai.
wereldrecords. Maar na een tiental jaren
bikkelharde competitie raakte hij uitgekeken
op die wereld. Intussen was hij al
vrijduikend stilaan begonnen met onderwaterfotografie.
En eigenlijk was de vrijduikencompetitie
slechts een stapje naar
z'n uiteindelijke doel, namelijk het ontdekken
en beschermen van de onderwaterwereld
en zodoende was een technisch assistent
van mariene wetenschappers worden
een natuurlijke evolutie in dit gegeven.
"En wat de onderwaterfotografie betreft",
vertelt hij niet zonder trots, "dat is puur genetisch
bepaald. Mijn overgrootvader was
pionier-fotograaf in de beginjaren 1900.
Hij was de officiële fotograaf van Koning
Albert I. Mijn opa, Robert Buyle, was een
Vlaamse expressionistische schilder en
mijn vader professioneel fotograaf".
Ik blader door één van Fred's feeërieke
fotoboeken en inderdaad, de genen zijn
succesvol generatie op generatie doorgegeven.
Fred's meest recente boek 'Apnea' is