het rapport-Meijer - Pagina niet gevonden

DESKUNDIGENOORDEEL
HUISVESTINGSKOSTEN UWV
Onderzoeksverslag door de heer W. Meijer op
12 februari 2004 aangeboden aan de Minister van
Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
de heer mr. A.J. de Geus
12 februari 2004

2 / 93
Inhoud
Inleidi ng 4
1. Opdracht en onderzoeksvragen 6
2. Aanpak onderzoek en verrichte werkzaamheden 7
3. Reikwijdte onderzoek 9
4. Achtergrondinformatie 13
4.1 Het huisvestingsbeleid van UWV 13
4.2 Rol van de Tweede Kamer 21
4.3 Correspondentie en rapportage 22
5. Bevindingen 25
5.1 Financieel-administratieve Processen 25
5.1.1 Algemeen 25
5.1.2 Huisvestingsbeleid 25
5.1.3 Begroting 26
5.1.4 Offertes 27
5.1.5 Ondertekening 30
5.1.6 Facturen 31
5.1.7 Projectorganisatie 32
5.1.8 Projectbewaking, controle van en toezicht op de informatievoorziening 33
5.1.9 Financiële verantwoording 35
5.2 Effectiviteit ruimtegebruik 39
5.2.1 Normen 39
5.2.2 Bevindingen 40
5.2.3 Analyse 43
5.3 Huurkosten 45
5.3.1 Normen 45
5.3.2 Bevindingen 46
5.3.2.1 Huur 46
5.3.2.2 Terugbouwverplichting 47
5.3.2.3 Makelaarskosten 49
5.3.2.4 Metropolitan-gebouw 51
5.3.3 Analyse 54
5.4 Kosten inbouwpakket en toerekening kosten bestuurs- en vergadercentrum 58

3 / 93
5.4.1 Normen 58
5.4.2 Bevindingen 60
5.4.2.1 Inbouwpakket ‘smal’ La Guardia Plaza 60
5.4.2.2 Inbouwpakket totaal La Guardia Plaza 60
5.4.2.3 Inbouwpakket totaal gebouw B 61
5.4.2.4 Kostentoedeling bestuurs- en vergadercentrum 62
5.4.3 Analyse 65
5.5 Kosten van niet-gebouwgebonden inrichting (losse inrichting) 67
5.5.1 Normen 67
5.5.2 Bevindingen 67
5.5.2.1 Algemeen 67
5.5.2.2 Kosten restaurantmeubilair 69
5.5.2.3 Kosten audiovisuele middelen 70
5.5.3 Analyse 73
5.6 BTW-verrekening 74
5.6.1 Normen 74
5.6.2 Bevindingen 74
5.6.3 Analyse 75
6. Onderzoek specifieke diensten ten behoeve van de Raad van Bestuur 2002 76
6.1 Algemeen 76
6.2 Normen 76
6.3 Bevindingen & analyse 77
7. Publiek beheer en UWV 80
8. Het samenvattende deskundigenoordeel en de beantwoording van de
onderzoeksvragen 83
8.1 Algemeen 84
8.2 De specifieke vragen 87
8.3 Andere bevindingen 91
Bijlagen:
1. Onderzoeksopdracht W. Meijer
2. Wederhoor UWV (integrale weergave)
3. Meetcertificaat en meetrapport gebouw B La Guardia Plaza
4. Kostenspecificatie elfde en twaalfde verdieping en begane grond en eerste verdieping
5. Vergelijking rapportages
6. Begrippenlijst

4 / 93
Inleiding
Het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) is een samenvoeging van de vijf
‘oude’ uitvoeringsinstellingen Cadans, GAK, GUO, USZO, SFB en het Landelijk Instituut
Sociale Verzekeringen (Lisv). Vanaf 1 januari 2002 voert UWV de werknemersverzekeringen
uit. Het hoofdkantoor staat aan de La Guardiaweg 68 te Amsterdam Sloterdijk en bestaat uit vier
kantoortorens: A, B, C en D, alsmede paviljoen E.
Op 29 mei 2003 besteedt het RTL-programma ‘Editie NL’ aandacht aan de huisvesting van de
UWV-leiding in gebouw B. 1 Naar verluidt zou het pas opgeleverde pand, dat al gebruiksklaar
zou zijn geweest, in opdracht van de Raad van Bestuur van UWV (hierna: Raad van Bestuur)
zijn ‘gestript’ en opnieuw zijn ingericht, omdat het niet voldeed aan de wensen van de
bestuurders. Met name door de keuze van de materialen (marmer en kersenhout) zou deze
exercitie circa 9 miljoen euro kosten.
In de uitzending van het actualiteitenprogramma is te zien hoe een journalist wordt rondgeleid
door werklieden die hem zowel sloopwerk als nog te plaatsen en te verwerken dure materialen
tonen. In vervolguitzendingen zegt de journalist contact te hebben gezocht met de UWV-leiding,
maar daar niet in geslaagd te zijn. Via woordvoerders werd meegedeeld dat er geen sprake zou
zijn van buitensporig sloopwerk en luxe verfraaiingen. Een WOB-procedure om inzage te
krijgen in de begroting van de verbouwing leverde voor de journalist niet het gewenste resultaat
op.
Naar aanleiding van deze uitzending worden door de Kamer vragen gesteld aan de Minister
van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, die deze op 24 juni 2003 beantwoordt, mede op basis
van twee brieven van de Raad van Bestuur. De vragenstellers zijn met dit antwoord niet
tevreden, waarna de bewindsman in het algemeen overleg van de Vaste Commissie voor Sociale
Zaken en Werkgelegenheid van 25 juni 2003 aankondigt vóór 1 oktober 2003 een onderzoek te
laten verrichten naar de huisvestings- en inrichtingskosten voor het UWV-hoofdgebouw.
Mede op grond van een onderzoek van de Rijksgebouwendienst en een project van zijn
Ministerie en inlichtingen van UWV zelf, biedt de Minister de Kamer op 25 september 2003 een
brief met bevindingen aan. Dit leidt tot nadere vragen vanuit de Kamer, waarop de Minister op
grond van nadere inlichtingen van UWW op 31 oktober 2003 de Kamer een brief met
bevindingen aanbiedt, waarin hij tevens aangeeft zijn oordeel over deze bevindingen te willen
opschorten tot hij een deskundigenoordeel over de zaak heeft ingewonnen.
De bewindsman geeft op 9 december 2003 de heer W. Meijer opdracht een
deskundigenoordeel te geven over de juistheid en volledigheid van de huisvestingskosten en de
niet-gebouwgebonden inrichtingskosten van het UWV-hoofdkantoor. De Minister verzoekt ook
de kosten van specifieke diensten over 2002 ten behoeve van de Raad van Bestuur in het oordeel
te betrekken. Zie bijlage 1.
1 In gebouw B zijn de Raad van Bestuur, de directies en stafafdelingen ondergebracht.

5 / 93
Voor de uitvoering van het onderzoek is in belangrijke mate gebruik gemaakt van informatie
die UWV-medewerkers hebben verstrekt; hoewel daartoe geen formele toezegging is gedaan, is
het van belang hen te vrijwaren voor de mogelijke arbeidsrechtelijke gevolgen die voortvloeien
uit hun medewerking aan het onderzoek.
Het feitenonderzoek is uitgevoerd met ondersteuning van accountants en adviseurs van
Deloitte Bijzonder Onderzoek & Integriteitsadvies, waarbij vooraf is vastgesteld dat de
betrokken deskundigen geen persoonlijke of zakelijke banden hebben met UWV of met het
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (hierna: het Ministerie).
De opbouw van het rapport is als volgt. In hoofdstuk 1 zijn de onderzoeksvragen
geformuleerd, hoofdstuk 2 bevat een beschrijving van de onderzoeksaanpak en hoofdstuk 3 geeft
zicht op de reikwijdte van het deskundigenoordeel. Hoofdstuk 4 bevat de noodzakelijke
achtergrondinformatie, hoofdstuk 5 gaat in op de bevindingen. In hoofdstuk 6 worden de
specifieke diensten ten behoeve van de Raad van Bestuur behandeld. Hoofdstuk 7 is gewijd aan
het onderwerp publiek beheer en hoofdstuk 8 bevat de confrontatie van de bevindingen aan de
gestelde onderzoeksvragen. Het rapport bevat ten slotte een aantal bijlagen en een begrippenlijst.
Het onderzoek is afgesloten op 11 februari 2004.

6 / 93
1. Opdracht en onderzoeksvragen
Op 27 november 2003 vroeg de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid om een
deskundigenoordeel over de volledigheid en de juistheid van de huisvestingskosten en de nietgebouwgebonden
inrichtingskosten als onderdeel van de totale uitvoeringskosten van UWV. In
het deskundigenoordeel zouden ook de kosten van specifieke diensten ten behoeve van de Raad
van Bestuur betrokken moeten worden. De opdrachtverlening is gedateerd 9 december 2003 (zie
bijlage).
De bewindsman verzocht tevens de betrokken cijfers over de investeringen van UWV te
(laten) beoordelen en eventuele afwijkingen ten opzichte van eerdere rapportages aan de Kamer
te verklaren. Voorts moesten de cijfers alle uitgaven omvatten die UWV in verband met
huisvestingsinvesteringen voor het nieuwe hoofdkantoor had gedaan. Ook moest worden
vastgesteld of deze uitgaven aan de juiste kostenposten en gebouwelementen waren toebedeeld.
Verder zijn desgevraagd de volgende aspecten in het onderzoek betrokken:
1. de BTW-kwestie en de vergelijkbaarheid hiervan met andere instanties;
2. het toeschrijven van inrichtingskosten aan andere onderdelen;
3. de kosten voor het restaurant;
4. de kosten voor audiovisuele middelen;
5. de toedeling van de ‘boardroom’ op de 12 e etage;
6. de effectiviteit van het ruimtegebruik in het gebouw;
7. de componenten waaruit de huur van het Metropolitan-gebouw (241 euro per vierkante
meter) is opgebouwd, de vraag of deze huur dezelfde is als door Lisv werd betaald en de
vraag of UWV ook indirect eigenaar is van dit gebouw;
8. de kosten van specifieke diensten ten behoeve van de Raad van Bestuur (brief aan de
Tweede Kamer van 14 november 2003; W&I/SIU/2003/87691).

7 / 93
2. Aanpak onderzoek en verrichte werkzaamheden
Het feitenonderzoek is uitgevoerd door Deloitte Bijzonder Onderzoek & Integriteitsadvies.
Behalve forensisch accountants hebben aan dit onderzoek ook onderzoekers van Deloitte met
kennis en ervaring in de bouwsector deelgenomen. Het onderzoek kende drie fasen, te weten:
1. inventarisatie en dossieranalyse;
2. veldonderzoek;
3. rapportage en afronding.
Fase 1: inventarisatie en dossieranalyse
De eerste fase van het onderzoek richtte zich op het vergaren en analyseren van gegevens om te
komen tot een nadere duiding en afbakening van de probleemstelling. Hiertoe zijn gesprekken en
interviews gehouden met leden van de Tweede Kamer, medewerkers van het Ministerie, de Raad
van Bestuur, de directeur van de accountantsdienst van UWV en anderen binnen en buiten de
UWV-organisatie. In deze eerste fase hebben de onderzoekers de gegevens, bescheiden en
dossiers verzameld waarover deze organisaties beschikten en hebben zij kennis genomen van de
dossiers uit eerdere onderzoeken. Verder zijn UWV-medewerkers via een communiqué dat is
gepubliceerd via het UWV-intranet, uitgenodigd de eventueel bij hen aanwezige informatie
inzake de huisvesting van UWV te melden. Daartoe zijn in de periode van 9 december 2003 tot
en met 5 januari 2004 een postbus en een e-mailbox opengesteld voor UWV-medewerkers. Dit
heeft geen reacties opgeleverd. Wel hebben diverse personen, zogenoemde ‘informanten’ van
zowel binnen als buiten UWV, op andere wijze gereageerd. Ook is gesproken met een journalist
van één van de RTL-nieuwsrubrieken.
In fase 1 is kennis genomen van de inhoud van een notitie van het Onderzoeks- en
Verificatiebureau van de Tweede Kamer over het onderzoek naar de UWV-huisvestingskosten.
Er is een zogenaamde ‘waarneming ter plaatse’ uitgevoerd in gebouw B van het UWVhoofdkantoor.
In fase 2 zijn meerdere bezoeken afgelegd.
Vervolgens zijn de werkzaamheden en bevindingen van de UWV-accountantsdienst
geanalyseerd, alsmede de resultaten en uitkomsten van de onderzoeken die Ernst & Young in
opdracht van UWV naar de huisvestingskosten heeft uitgevoerd. Ook is kennis genomen van de
onderzoeksrapportage van de Accountantsdienst van het Ministerie. Voorts heeft de
Accountantsdienst enkele documenten uit het onderzoeksdossier dat de dienst had aangelegd, ter
beschikking gesteld.
Fase 1 omvatte ook de opstelling van het toetsingskader, bestaande uit een overzicht van
vigerend beleid en interne regelgeving.
Fase 2: veldonderzoek
In fase 2 is een financieel-administratief onderzoek uitgevoerd. Daartoe zijn dossiers ingezien
van de verhuurder-projectontwikkelaar (G&S Vastgoed), de Rijksgebouwendienst en het
Ministerie. Makelaar Van Gool & Partners heeft enkele documenten ter beschikking gesteld uit
het dossier dat dit kantoor heeft aangelegd.

8 / 93
Een groot aantal interviews (“hoor”) is gehouden met medewerkers van UWV, het Ministerie, de
Rijksgebouwendienst, adviesbureau Twynstra Gudde en van externe partijen als G&S Vastgoed
en makelaar Van Gool & Partners. Daarnaast is gesproken met makelaar Jones Lang LaSalle.
Vertegenwoordigers van deze organisaties is gevraagd de bevindingen betreffende het
financieel-administratief onderzoek toe te lichten en te verduidelijken. Ook met twee leden van
de Raad van Bestuur zijn interviews gehouden.
Fase 3: rapportage en afronding
In fase 3 is op basis van het feitenonderzoek een rapportage opgesteld na het gebruikelijke
wederhoor.
Van alle interviews is een verslag gemaakt dat is voorgelegd aan de geïnterviewden met het
verzoek het voor akkoord te tekenen. Op basis van het feitenonderzoek en de interviews is een
conceptrapportage opgesteld. Op 28 januari 2003 is een conceptrapportage voor wederhoor
overgelegd aan de Raad van Bestuur. Over het conceptrapport heeft overleg plaatsgevonden,
waarna de Raad van Bestuur op 5 februari 2003 een schriftelijke wederhoorreactie heeft
opgesteld. Het wederhoor is bij de desbetreffende passages (samenvattend) verwerkt in het
rapport en is integraal opgenomen als bijlage 2.

9 / 93
3. Reikwijdte onderzoek
Ten aanzien van de reikwijdte van het deskundigenoordeel gelden de volgende beperkingen.
De onderzoekers hebben getracht in de beperkt beschikbare tijd – vanaf de opdrachtaanvaarding
tot de opmaak van de definitieve tekst – alle relevante beschikbare (administratieve) gegevens en
bescheiden te verzamelen. Volledige zekerheid dat alle beschikbare gegevens ook werkelijk zijn
verzameld, is niet te geven. Alle bezochte organisaties en/of geïnterviewden is gevraagd een
zogeheten ‘volledigheidsverklaring’ af te leggen, waarin onder meer is opgenomen dat
betrokkene verklaart naar eer en geweten alle gegevens en informatie te hebben verstrekt die
voor de beantwoording van de voorgelegde vragen benodigd zijn, dan wel in het kader van het
onderzoek van belang zouden kunnen zijn.
Het onderzoek richtte zich primair op (de kosten van) gebouw B van het UWV-hoofdkantoor
La Guardia Plaza. De leden van de Raad van Bestuur zijn aangemerkt als betrokkenen. Hun
handelen als verantwoordelijke bestuurders inzake de huur, verbouwing en inrichting van dit
gebouw, alsmede als afnemers van de ‘specifieke diensten’ waarvan in de onderzoeksopdracht
wordt gesproken, is object van onderzoek.
Het onderzoek strekte zich uit over de periode van verwerving (door middel van huur) van
gebouw B tot en met 31 december 2003. Het onderzoek naar de specifieke diensten ten behoeve
van de Raad van Bestuur heeft zich gericht op 2002.
Het onderzoek was niet gericht op de gehele administratie van UWV, maar op de
(project)administratie van gebouw B. Het feit dat het project tot op heden nog niet is afgesloten
en er nog altijd verplichtingen worden aangegaan, zoals voor de aanschaf van meubilair,
impliceert dat er nog geen volledig beeld van alle kosten kan worden gegeven.
Toetsingskader
Er is een toetsingskader gehanteerd ten aanzien van de volledigheid en juistheid van de
huisvestings- en de niet-gebouwgebonden inrichtingskosten van UWV, dat is samengesteld uit
interne en externe regels.
Voor het onderzoek is, voorzover beschikbaar, de volgende documentatie betreffende de interne
regels opgevraagd:
• het ‘Masterplan Huisvestingsoperatie UWV d.d. 13 maart 2003’;
• het ‘programma van eisen’;
• het ‘inrichtingshandboek’.
In het masterplan is het scenario uitgewerkt waarin het aantal UWV-locaties wordt teruggebracht
van 171 naar 29 en de jaarlasten voor de huisvesting worden teruggebracht van 205,5 miljoen
euro tot 173,9 miljoen euro in 2008. Dit masterplan is op 17 maart 2003 goedgekeurd door de

10 / 93
Raad van Bestuur. 2 Het bevat de financiële kaders, de uitgangspunten voor (onder meer) de
vestigingslocaties, de gebouwen en inrichting, alsmede de normen voor de huur, het
ruimtegebruik per medewerker, de normen voor de investeringen (casco, inbouwpakket en
inrichting). 3 Het masterplan is goedgekeurd, nadat de kantoortorens van La Guardia Plaza al
waren gehuurd en het verbouwings- en inrichtingsproces reeds vergevorderd was. Het
masterplan leent zich voor La Guardia Plaza derhalve alleen als toetsingskader voor controle
achteraf voor gebouw B. 4
In een programma van eisen is gedefinieerd welke eisen UWV aan een gebouw stelt. Het
programma bevat onder andere de volgende onderdelen:
• ruimtenormering (soorten ruimten, aantal en oppervlakte);
• functionele eisen en relaties tussen ruimten;
• technische uitgangspunten (kwaliteitseisen voor bouwkundige en installatietechnische
elementen).
Omdat het UWV-hoofdkantoor een huurobject is, heeft het programma van eisen uitsluitend
betrekking op het inbouwpakket. Het programma bepaalt welke aanpassingen aan het casco
noodzakelijk zijn om het gebouw ‘gebruikersspecifiek’ te maken en legt het kwaliteitsniveau van
het inbouwpakket vast.
Nadat het complex per 1 juli 2002 was gehuurd, heeft de Raad van Bestuur de prioriteit
gelegd bij een spoedige ingebruikneming van gebouw B per 1 januari 2003. Het projectplan dat
de UWV-stuurgroep Huisvesting 5 in september 2002 had goedgekeurd, ging ervan uit dat
gebouw B zou worden ingericht conform het programma van eisen dat gold voor het reeds eerder
ingerichte gebouw A, met uitzondering van de begane grond en de eerste, elfde en twaalfde
verdieping (het bestuurs- en vergadercentrum en de ontvangstruimte). Voor deze bouwlagen
schakelde de Raad van Bestuur de Britse architect Skidmore Owings & Merril (SOM) in, die ook
het complex La Guardia Plaza heeft ontworpen. Voor deze verbouwing heeft de Raad van
Bestuur geen programma van eisen vastgesteld, waardoor een intern toetsingskader ontbreekt.
Uit het onderzoek blijkt overigens dat het programma van eisen voor gebouw A niet volledig
is uitgewerkt. Het geeft voor toren A uitsluitend algemene technische uitgangspunten. Op grond
daarvan kan worden geconcludeerd dat het toetsingskader op deze onderdelen beperkt is.
2 Het masterplan is op 19 november 2003 als concept aangeboden aan het Ministerie met de mededeling dat in
januari 2004 een definitief masterplan wordt aangeboden aan het Ministerie.
3 Onder het casco van gebouwen wordt verstaan: de fundering, bovenbouw, gevels en gebouwinstallaties. Onder
inbouwpakket wordt verstaan: het geheel van scheidingswanden, vloerafwerking, gebruikersinstallaties en
dergelijke.
4 Een complicerende bijkomstigheid is dat de gegevens in het masterplan niet zijn onderscheiden naar
hoofdkantoor en willekeurige vestiging in de regio.
5 De stuurgroep Huisvesting is tot maart 2003 het beslissingsbevoegde orgaan binnen de projectorganisatie voor
het project La Guardia Plaza. Zie verder paragraaf 5.1.7 voor een beschrijving van de projectorganisatie.

11 / 93
Het inrichtingshandboek heeft eenzelfde functie als een programma van eisen, zij het dat het
betrekking heeft op de losse inrichting (meubilair). In het inrichtingshandboek is vastgelegd aan
welke eisen (functioneel en kwalitatief) de losse inrichting moet voldoen, afhankelijk van de
diverse functies, processen en activiteiten binnen de organisatie (werkplekken, vergaderruimten,
restaurant en wat dies meer zij).
Opgemerkt zij dat UWV voor het onderhavige complex geen inrichtingshandboek beschikbaar
had zodat deze niet als interne norm kan worden gehanteerd.
Voor het onderzoek zijn de volgende externe regels van belang:
• de huurovereenkomst en het huurrecht;
• kengetallen;
• NEN-norm 2580;
• Wet op de omzetbelasting 1968.
In de huurovereenkomst en met het huurrecht zijn de rechten en verplichtingen van de huurder en
verhuurder geregeld. Het contract (voor de gebouwen B tot en met E) is op 17 juni 2002 gesloten
en is volgens UWV op 9 december 2002 aangeboden aan het Ministerie. De huurovereenkomst
is op 8 januari 2003 door het Ministerie goedgekeurd.
Kengetallen zijn ervaringscijfers die uitdrukking geven aan kosten of opbrengsten per eenheid.
Kengetallen komen tot stand op basis van historische gegevens (in de eigen organisatie) of op
basis van marktconforme gegevens (afkomstig van en met betrekking tot andere, gelijksoortige
organisaties). Het kengetal bestaat uit een gemiddelde over een aantal voorliggende perioden of
uit een gemiddelde van een aantal vergelijkbare organisaties.
Via benchmarking (vergelijking met andere organisaties) kan de prestatie van een organisatie
of object (bijvoorbeeld een gebouw) worden afgezet tegen wat in de markt gebruikelijk is,
waardoor een indicatie ontstaat van het desbetreffende prestatieniveau. Het is daarbij zaak dat de
uitgangspunten voor de objecten die in de ijking betrokken moeten worden, met elkaar te
vergelijken zijn (wat omvang, functie, proces en dergelijke betreft) en dat de
onderzoeksgegevens goed gedefinieerd zijn en eenduidig zijn toegepast.
De NEN 2580 bevat termen, definities en bepalingsmethoden voor oppervlakten van terreinen
die bestemd zijn voor gebouwen en voor vloeroppervlakten en inhoud van gebouwen of delen
ervan. De NEN 2580 geeft aan wat wordt verstaan onder ‘brutovloeroppervlak (bvo)’ of
‘verhuurbaar vloeroppervlak (vvo)’ en hoe deze begrippen moeten worden bepaald dan wel
gemeten. 6 Voor de goede orde: de NEN 2580 geeft geen ‘normen’ voor bijvoorbeeld
6 Onder bvo wordt verstaan: het totale oppervlak van het gebouw. Onder vvo wordt verstaan: het voor gebruik
beschikbare oppervlak. Deze begrippen worden hierna verder toegelicht.

12 / 93
ruimtegebruik (zoals het aantal vierkante meters brutovloeroppervlak per medewerker). De norm
is van belang om uniforme oppervlakte- en inhoudsgegevens te kunnen hanteren.
De Wet op de omzetbelasting 1968 is van belang om te toetsen of de BTW op de juiste wijze in
de rapportages is verwerkt.
Voor het onderzoek zijn de volgende toetsingscriteria gehanteerd:
• rechtmatigheid: zijn de uitgaven verricht in overeenstemming met de geldende (interne en
externe) bepalingen en regels? Hier kunnen interne regels, zoals procedures of begrotingen,
en externe regels, zoals wet- en regelgeving, worden onderscheiden;
• doelmatigheid: zijn de kosten van een proces zo doelmatig (efficiënt) mogelijk gemaakt;
anders geformuleerd: zijn de doelstellingen tegen minimale kosten bereikt?
• functionaliteit: wat is de materiële betekenis van de uitgave? Is de uitgave in die omvang
noodzakelijk voor de bedrijfsuitoefening?

13 / 93
4. Achtergrondinformatie
Om een duidelijk beeld te schetsen van wat aanleiding is geweest van het onderhavige
onderzoek, bevat dit hoofdstuk een beschrijving van het UWV-huisvestingsbeleid in het
algemeen en dat ten aanzien van het hoofdkantoor in het bijzonder (4.1). In 4.2 is een
samenvatting gegeven van de Kamervragen en in 4.3 van de eerdere onderzoeken en conclusies.
4.1 Het huisvestingsbeleid van UWV
Als uitgangspunt voor de uitwerking van het UWV-huisvestingsbeleid wordt onder meer gesteld
dat de Raad van Bestuur, centrale directies en (ondersteunende staven) op korte termijn bij elkaar
op één locatie worden gehuisvest. Vanaf begin 2001 is het huisvestingsproces voor het
hoofdkantoor gestart. Hierna is de tijdlijn weergegeven vanaf 2001 tot en met de ingebruikname
van La Guardia Plaza in oktober 2003.
1-4-01 / 30-6-01
Onderzoek m.b.v. TG naar
vestigingsplaats hoofdkantoor
15-6-01
Aanhuur gebouw A
door vm. SFB
10-7-01
Conceptrapport TG:
Amsterdam meest gerede
vestigingsplaats
26-4-02
Overeenstemming over aanhuur
gebouwen B, C, D en E
ten kantore van Van Gool
1-1-02 / 26-4-02
Eerste gesprekken
(tot 25/3) en
onderhandelingen
met G&S Vastgoed
18-3-02
RvB UWV kiest voor LGP
als hoofdkantoor op basis van rapport
‘Analyse huisvesting UWV Amsterdam’
1-5-02
Opdracht aan architectenbureau
SOM voor interieurontwerp
11 e /12 e verdieping
1-7-02
Start G&S met
bouw op basis
van ontwerp VMP
2002 2003
1-5-02
Oprichting projectorganisatie
inrichting / inbouwpakket
1-7-02
Oplevering gebouw B
17-6-02 door G&S conform
Ondertekening huurcontract huurovereenkomst
gebouw B, C, D en E
18-9-02
Besluitvorming door
Stuurgroep Huisvesting
over ontwerp SOM voor
11 e /12 e verdieping en
begane grond
1-9-02
Ontwerp SOM voor
11 e /12 e verdieping en
begane grond gereed
9-12-02
Stuurgroep Huisvesting besluit
restaurant in gebouw B op
de 2 e verdieping te plaatsen
1-3-03
Plv. vz. RvB UWV krijgt huisvesting
in zijn portefeuille; programma
wordt ingrijpend veranderd
8-1-03
Goedkeuring huurcontract
door Ministerie SZW
1-10-03
Ingebruikneming gebouw B
door RvB, directies
en werknemers
In opdracht van de Veranderorganisatie SUWI is in de periode april tot en met juli 2001 met
behulp van adviesbureau Twynstra Gudde onderzoek gedaan naar de vestigingsplaats voor het

14 / 93
hoofdkantoor. 7 In een rapportage van 10 juli 2001 (status concept) wordt geconcludeerd dat
Amsterdam de meest gerede vestigingsplaats is voor het hoofdkantoor. Begin 2002 wordt een
locatiestudie uitgevoerd naar de mogelijkheden in Amsterdam. De resultaten hiervan worden
vastgelegd in de rapportage ‘Analyse huisvesting UWV Amsterdam’ van 18 maart 2002.
Gekozen wordt voor La Guardia Plaza (Amsterdam Sloterdijk) vanwege het feit dat:
• de locatie goed te bereiken is in verband met de ligging aan het NS-station Sloterdijk;
• het complex vier gebouwen (en een paviljoen) omvat die daardoor gemakkelijk afzonderlijk
kunnen worden afgestoten indien de organisatie, zoals wordt voorzien, moet inkrimpen;
• het Sociaal Fonds Bouwnijverheid (een der UWV-fusieonderdelen) gebouw A reeds heeft
gehuurd om zijn medewerkers te huisvesten die voor 1 januari 2003 hun pand moesten
verlaten. 8
De UWV-afdeling Facilitair & Inkoop krijgt de opdracht de onderhandelingen te starten. 9 Van
januari tot en met maart 2002 worden de eerste gesprekken gevoerd met de verhuurder, tevens
ontwikkelaar, G&S Vastgoed. Deze vraagt circa 175 euro per vierkante meter verhuurbaar
vloeroppervlak, exclusief BTW, parkeren en servicekosten (huurvoorstel van makelaar Van Gool
& Partners, januari 2002, die optreedt namens G&S Vastgoed).
Vanaf medio maart 2002 worden onderhandelingen gevoerd met G&S Vastgoed en eind april
2002 neemt de Raad van Bestuur op basis van het onderhandelingsresultaat het besluit La
Guardia Plaza te huren. Namens UWV treedt Jones Lang LaSalle op als makelaar. Op 26 april
2002 vindt een bespreking plaats ten kantore van UWV, waarin overeenstemming wordt bereikt
over de huur van gebouwen B, C, D en E. Op 17 juni 2002 wordt het huurcontract ondertekend.
In totaal is dan 62.000 vierkante meter verhuurbaar vloeroppervlak gehuurd. Hierin zit circa
13.000 vierkante meter voor gebouw A. Gebouw A en B zijn ‘casco’ opgeleverd in 2002;
gebouw C en D worden opgeleverd in 2003 en 2004. In de gebouwen zullen circa 2400
werknemers worden gehuisvest.
De verplichtingen van UWV (volgens de huurovereenkomst) voor gebouw B zijn in hoofdlijnen:
• de overeengekomen huur voor het kantoorgedeelte bedraagt 170 euro per vierkante meter
verhuurbaar vloeroppervlak exclusief BTW (art. 4.2);
7 Het onderzoek heeft zich gericht op een gezamenlijk hoofdkantoor voor UWV en CWI. Vanaf eind 2001 streeft
UWV naar één hoofdkantoorlocatie voor bestuur, directie en staven.
8 SFB, één der rechtsvoorgangers van UWV, heeft gebouw A op 15 juni 2001 voor voormalig SFB-werknemers
aangehuurd. G&S Vastgoed was van plan gebouw B te verhuren aan MWB Business Exchange, aanbieder van
flexibele kantoorruimten, maar dit bedrijf haakt eind 2001/begin 2002 af, waarna UWV het gehele complex
aanhuurt.
9 Op 1 december 2003 zijn de afdeling Facilitair Bedrijf en de afdeling Concern Inkoop samengevoegd. De
voormalig directeur Concern Inkoop is op dat moment directeur van de afdeling Facilitair & Inkoop geworden.
De desbetreffende functie wordt in dit rapport consequent aangeduid met directeur Facilitair & Inkoop. De
onderhandelingen zijn ook gevoerd door de voormalig manager Inkoop Vastgoed. Zie later.

15 / 93
• er kan niet worden geopteerd voor een verhuur die met omzetbelasting is belast. De BTW
over de stichtingskosten van het gebouw B die niet door de eigenaar te verrekenen is,
bedraagt: 4.381.713,62 euro (art. 5.1 en 5.3);
• het opleveringsniveau (van G&S Vastgoed aan UWV) is overeenkomstig de technische
omschrijving die aan de huurovereenkomst is gehecht: kantoor II, La Guardia Plaza, d.d. 12
juni 2001, alsmede de als bijlage bij het huurcontract gevoegde tekeningen;
• G&S Vastgoed zal het gehele inrichtingspakket van de huurder realiseren. UWV zal
daarvoor een coördinatievergoeding van 3% over de kale aanneemsom 10 per opdracht
verstrekken – deze is exclusief 6% algemene kosten en exclusief 3% winst en risico –
alsmede de verschuldigde bouwplaatskosten (art. 9.4);
• G&S Vastgoed verstrekt UWV een ‘stelpost inbouw’ ter grootte van 136 euro per vierkante
meter verhuurbaar vloeroppervlak kantoorruimte, al dan niet te vermeerderen met BTW (art.
9.5);
• G&S Vastgoed verleent UWV een huurvrije periode van 1 juli 2002 tot en met 15 september
2002.
Oplevering
G&S Vastgoed heeft het complex La Guardia Plaza te Amsterdam Sloterdijk ontwikkeld en
verkocht aan Beleggingsconsortium Sloterdijk CV, waarin het Spoorwegpensioenfonds,
Achmea, KPN/TNT en Generali participeren. Het complex bestaat uit vier kantoorgebouwen (A
tot en met D) en een paviljoen in het binnengebied. Dit kan als opleidingencentrum dienst doen.
Onder het complex ligt een eenlaagse parkeergarage, die in verbinding staat met de vier
gebouwen.
10 Kale aanneemsom: de directe bouwkosten van de aannemer voor uurloon, materiaal en materieel.

16 / 93
Foto: gebouwen La Guardia Plaza te Amsterdam
Gebouw B
Gebouw B is in juli 2002 opgeleverd 11 overeenkomstig de aan de huurovereenkomst gehechte
technische omschrijving en tekeningen. Uit onderzoek blijkt dat G&S Vastgoed het gebouw
heeft gerealiseerd volgens haar bestek, technische omschrijving en tekeningen. Er waren
voorshands geen aanpassingen aangebracht die het gevolg zijn van eisen van de beoogde huurder
MWB.
Technische omschrijving en tekeningen gebouw B
Onderzoek naar de technische omschrijving en de tekeningen betreffende gebouw B leert dat:
• het gebouw veertien bouwlagen heeft die, met uitzondering van de lagen -1, begane grond en
de eerste en twaalfde verdieping, een nagenoeg zelfde indeling kennen;
• op de -1-laag zich de entree vanuit de parkeergarage bevindt alsmede de archiefruimte;
• het gebouw twee kernen kent, de ene is voorzien van een noodtrappenhuis en de andere van
liften, sanitaire ruimten en een tweede noodtrappenhuis.
Voordat het gebouw werd aangepast, was het gebouw als volgt opgeleverd:
• op de begane grond kon het gebouw worden betreden via een tourniquet op de kop van het
gebouw naar de ontvangsthal;
• tussen de begane grond en de eerste verdieping lag een vide van circa vijf meter breed.
Daarin stond een open trap waarmee de eerste verdieping vanaf de begane grond te bereiken
11 Het gebouw is door de verhuurder ‘casco-plus’ aan UWV opgeleverd. Daarover later meer.

17 / 93
was. Het resterende deel van het vloerveld op de eerste verdieping (exclusief de vide) was
bestemd voor kantoor;
• op de twaalfde verdieping waren (voor ongeveer één derde van het oppervlak) de technische
ruimten gelegen voor de gebouwinstallaties, de overige ruimte van de twaalfde verdieping
was bestemd voor kantoor. De andere verdiepingen (twee tot en met elf) waren de standaardkantoorverdiepingen.
Plattegrond standaard kantoorverdieping gebouw B, La Guardia Plaza te Amsterdam (4 e t/m 9 e verdieping)
Opleveringsniveau
Het opleveringsniveau is het best te omschrijven als ‘casco-plus’. In een ‘casco’ opgeleverd
gebouw zijn op hoofdlijnen inbegrepen:
• fundering, bovenbouw (hoofddraagconstructie, constructieve binnen- en buitenwanden,
vloeren, daken, trappen), en gevels (zowel dicht als open);
• de gebouwinstallaties: werktuigbouwkundige (voor klimaat, sanitair, afvoer),
elektrotechnische (voor stroomvoorziening, verlichtingsinstallatie, beveiliging) en de
liftinstallatie.
In gebouw B heeft de verhuurder bovenop het ‘casco-niveau’ (als ‘plus’) ook opgeleverd:
• een ‘verhoogde vloerconstructie’;
• plafonds inclusief verlichtingsarmaturen.

18 / 93
De overige onderdelen van het inbouwpakket, zoals vloerbedekking, scheidingswanden en
gebruiksinstallaties waren niet bij de huur inbegrepen en kwamen derhalve voor rekening van de
huurder. Deze onderdelen waren nog niet aangebracht ten tijde van de casco-oplevering.
Het opleveringsniveau was als volgt:
• de hal op de begane grond is voorzien van natuursteentegels, de plafonds waren uitgevoerd
in beuken gefineerde panelen inclusief verlichting en ventilatieroosters;
• de kantoren zijn voorzien van een verhoogde vloerconstructie, geschikt voor tapijt. In de
vloerconstructie zijn de elektravoorzieningen aangebracht (één wandcontactdoos per 1,80
meter gevellengte). De plafonds zijn uitgevoerd in uitneembare systeemplafonds inclusief
verlichtingsarmaturen. De klimaatinstallatie is een zogenaamd ‘fancoilsysteem’
(luchtbehandelinginstallatie voor ventilatie, verwarming en koeling, inblaas via roosters,
afzuig via verlaagd plafond);
• de vloer ter plaatse van de liftkern op de begane grond is voorzien van natuurstenen tegels.
Op de verdiepingen is de vloer van de liftkern voorzien van een verhoogde vloer, geschikt
om te worden belegd met projecttapijt (niet inbegrepen). De plafonds zijn voorzien van een
uitneembaar systeemplafond en de wanden van stuc- of schilderwerk;
• de toiletgroepen zijn voorzien van een natuurstenen vloerafwerking, de wanden van
tegelwerk, de plafonds van een uitneembaar systeemplafond. De toiletgroepen werden
opgeleverd met een sanitairinstallatie en een wastafelcombinatie met natuurstenen blad;
• elke kantoorverdieping is voorzien van aansluitingen voor een pantry die niet bij de huur was
inbegrepen.
Van realisering inbouwpakket tot ingebruikneming
In mei 2002 wordt een projectorganisatie opgezet om gebouw B gebruiksklaar te laten maken en
te voorzien van het inbouwpakket en de inrichting. Er wordt een stuurgroep Huisvesting
benoemd voor de algehele sturing van het project La Guardia Plaza, onder leiding van de
voorzitter van de Raad van Bestuur. De Regio Facilitymanager Noord-West van UWV wordt
aangesteld als intern projectleider en stelt een Projectplan op (versie 1.0 goedgekeurd op 18
september 2002). Uitgangspunt is dat de Raad van Bestuur het gebouw per 1 januari 2003 zal
betrekken. Om die strakke planning haalbaar te maken wordt in het projectplan voorgesteld:
• dezelfde aanpak te hanteren die ook voor gebouw A is gehanteerd;
• hetzelfde programma van eisen en hetzelfde kwaliteitsniveau toe te passen en
• dezelfde externe projectleider en dezelfde architect Verweij Messnig en Partners (VMP) in te
schakelen.
Kwalitatief betekent dit dat deels met kantoortuinen zal worden gewerkt en deels met een
traditionele kamerindeling. Uitgangspunt is dat de medewerkers van gebouw B gebruikmaken
van het restaurant in gebouw A. De uitgebreide vergadervoorzieningen (behoudens de
spreekkamers) zullen worden gerealiseerd in het nog te bouwen paviljoen (opleidingscentrum).

19 / 93
De voorzitter van de Raad van Bestuur schakelt in mei 2002 architectenbureau Skidmore
Owings & Merril (SOM) in, dat ook het gebouw heeft ontworpen. Dit bureau zal het
interieurontwerp maken voor de elfde en twaalfde verdieping, waar het bestuurscentrum zal
worden gehuisvest. Architect VMP zal de overige verdiepingen ontwerpen.
Eind juni 2002 blijkt dat UWV de voor het bouwproces van G&S Vastgoed benodigde
gegevens niet tijdig kan leveren – mede vanwege vertraging van architect SOM voor het ontwerp
van de elfde en twaalfde verdieping – waarna verhuurder G&S Vastgoed aangeeft dat de
opleverdatum daardoor verschuift naar 1 april 2003, wat ook zal gebeuren.
Op 10 juli 2002 wordt de eerste vergadering van het ontwerpteam gehouden op basis van de
eerste ontwerptekeningen van architect SOM. In het verslag van deze vergadering zijn
uitgangspunten voor de elfde en twaalfde verdieping opgenomen. Deze uitgangspunten zijn
direct vertaald in een ontwerp. Een programma van eisen is niet aangetroffen.
In september 2002 is het ontwerp voor de twee bovenste verdiepingen, alsmede voor de
begane grond gereed en op 18 september beslist de stuurgroep Huisvesting daarover op basis van
de beslisdocumenten 16 en 17. 12
G&S Vastgoed is in juli 2002 al gestart met de werkzaamheden voorzover die het deel
betreffen dat is uitgewerkt door architect VMP.
Voor het ontwerp van de elfde en twaalfde verdieping en de begane grond moeten ingrijpende
wijzigingen worden doorgevoerd. De belangrijkste zijn:
• op de begane grond is de tourniquet (tegen het advies van de architect in) verplaatst van de
kop van het gebouw naar de binnenzijde;
• op de eerste verdieping is een vloerveld van circa 115 vierkante meter verwijderd om de vide
te vergroten. De trap naar de eerste verdieping is verwijderd, de plafonds zijn aangepast en
vernieuwd en de werktuigbouwkundige installaties zijn aangepast;
• op de twaalfde verdieping is in het vloerveld in de betonvloer een trapgat uitgezaagd van
ongeveer 25 vierkante meter en er is een stalen trap met glazen treden aangebracht, alsmede
een lichtwand. Tevens is op de twee bovenste verdiepingen een uitgebreide
keukenvoorziening aangebracht waarvoor de installaties zijn aangepast;
• in de toiletgroepen op de elfde en twaalfde verdieping zijn de natuurstenen vloerafwerking en
de tegelafwerking op de wanden verwijderd en voorzien van natuurstenen tegels (basalt),
evenals bij de liftkernen. De wastafelcombinatie met natuurstenen blad is vervangen door een
andere wastafelcombinatie en ook het bestaande sanitair is vervangen door een ander type
sanitair;
12 Een beslisdocument is een document dat volgens de projectprocedure van UWV wordt opgesteld door de
projectgroep Huisvesting voor de stuurgroep Huisvesting, ten behoeve van het beslissingsproces. In deze
documenten worden aan de stuurgroep Huisvesting beslissingen voorgelegd, voorzien van de daarmee gepaard
gaande consequenties; bijvoorbeeld die ten aanzien van financiën of ten aanzien van de opleverdatum. In de
verslagen van de stuurgroep Huisvesting is de besluitvorming naar aanleiding van de beslisdocumenten
vastgelegd.

20 / 93
• de plafonds van de elfde en twaalfde verdieping zijn vervangen en de werktuigbouwkundige
en elektrotechnische installaties zijn aangepast. Er is een deels houten en deels natuurstenen
vloerafwerking aangebracht, terwijl er deels tapijt is gelegd. De wanden zijn voor een deel
voorzien van leemstucwerk.
In de notulen van 9 december 2002 van de projectgroep Huisvesting staat dat de stuurgroep
Huisvesting alsnog heeft besloten een restaurant in gebouw B onder te brengen op de tweede
verdieping.
Foto’s: hal begane grond met de vergrote vide (links) en trap 11 e en 12 e verdieping (rechts)
In maart van 2003 wordt de structuur van de projectorganisatie gewijzigd: de
plaatsvervangend voorzitter van de Raad van Bestuur stuurt het project vanaf dat moment direct
aan.
In februari/maart 2003 wordt het programma voor gebouw B ingrijpend gewijzigd op
uitgangspunten en ontwerp:
• er worden andere (toekomstige) gebruikers ondergebracht in het gebouw B, dat geschikt was
gemaakt voor 326 werknemers; uiteindelijk zullen er andere afdelingen worden
ondergebracht (staf- en directieleden) met als gevolg dat er minder werkplekken beschikbaar
zijn;
• er komt een ander kantoorconcept: aanvankelijk zouden er deels kantoortuinen komen, echter
besloten wordt dat er meer kamers moeten worden gerealiseerd, waardoor een deel van de
reeds geplaatste binnenwanden moet worden verplaatst, er wanden moeten worden bijgezet
en installaties moeten worden aangepast;

21 / 93
• de kleurstelling wordt gewijzigd;
• ook moet er een vergadercentrum in het gebouw komen op de derde verdieping.
Hierdoor verschuift de opleverdatum naar september 2003. Uiteindelijk kan het gebouw op 1
oktober 2003 in gebruik worden genomen door de Raad van Bestuur, directies en (staf-)
medewerkers.
4.2 Rol van de Tweede Kamer
Voor het onderzoek zijn leden van de Tweede Kamer geïnterviewd die zitting hebben in de
Vaste Commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Hun opmerkingen hebben vooral
betrekking op de kwaliteit van de uitvoering van gebouw B: is deze passend in relatie tot de
doelstelling en functie van UWV? Zijn bij de keuze van materialen en de inrichting de verwachte
soberheid en doelmatigheid nagestreefd ?
Daarnaast kan de communicatie tussen de Tweede Kamer en de Minister en tussen de
Minister en UWV niet optimaal worden genoemd waardoor verwarring, onduidelijkheden en
wantrouwen bestaat bij de volksvertegenwoordigers aangaande de juistheid, betrouwbaarheid en
volledigheid van de cijfers die UWV heeft aangeleverd om de Kamervragen te beantwoorden.
Daar komt bij dat de Kamerleden het beeld hebben dat de inrichting, zoals die voor de vorige
huurder was voorbereid, uit het pand is gesloopt ten behoeve van de nieuwe inrichting voor
UWV. De vraag is of het UWV-bestuur hierbij de bovengrens van de referentie 13 die de
Rijksgebouwendienst hanteert, heeft opgezocht én overschreden.
De door UWV en Ministerie verstrekte informatie
Na de Kamervragen van begin juni 2003 en de antwoorden van de Minister hierop eind juni
2003, zijn er verschillende onderzoeken in opdracht van de Minister uitgevoerd naar dit
onderwerp, waarvan de uitkomsten een groot aantal Kamerleden niet hebben kunnen overtuigen.
Tot op heden heeft geen van deze onderzoeken de twijfels kunnen wegnemen. Veel Kamerleden
hebben het gevoel dat de bewindsman onvolledig en daarmee onjuist door UWV is ingelicht. Zij
zijn van mening dat UWV heeft getracht de uitkomsten van de rapportages te beïnvloeden
(cijfers te maskeren) door te antwoorden met gemiddelden, bruto-/nettoverhoudingen van
oppervlakten aan te passen en kosten te verschuiven naar andere verdiepingen/afdelingen.
Daarenboven hebben de Kamerleden het Onderzoeks- en Verificatiebureau gevraagd de
onderzoekresultaten te verifiëren zoals deze door de Minister in september 2003 zijn aangereikt.
Verder vragen de volksvertegenwoordigers zich af of de problematiek wellicht breder is dan de
huisvestingsproblematiek.
13 Hierover later meer.

22 / 93
4.3 Correspondentie en rapportage
Hierna is een tijdlijn opgenomen die weergeeft hoe UWV zich heeft verantwoord naar aanleiding
van de nieuwsuitzending van RTL op 29 mei 2003. De tijdlijn begint op 3 juni 2003 en eindigt
op het moment waarop het onderhavige onderzoek een aanvang nam:
12-6
Brief vz. RvB
aan Minister
29-5
Uitzending RTL Editie NL
3-6
Kamervragen
20-6
Brief Rgd
aan plv. vz. RvB
29-5 9-12
3-6
Brief vz. RvB
aan Minister
25-6
Algemeen Overleg
cie. SZW
3-7
Ambtelijk Overleg
SZW, UWV en Rgd
23-7
Verzoek SZW om
medewerking UWV
14-7
PvA SZW onderzoek
huisvestingskosten UWV
1-9
Ambtelijk overleg SZW
en UWV inzake rapport 13-8
13-8
Rapport huisvestingskosten
UWV door UWV
25-9
Rapport SZW, Rgd
met bijlage van UWV
3-10
Notitie OVB
rapport 25-9
9-10
AO cie. SZW
7-10
Memo's UWV: Toelichting
verschillende versies rapport
12-11
AO cie. SZW
10-10
Minister kondigt
nader onderzoek aan
17-11
Brief Minister
inzake declaraties
7-11
Controle E&Y
26-11
Rapportage
Ernst & Young
31-10
31-10
Brief Minister Rapport Nader onderzoek
inzake BTW huisvesting UWV
(door SZW/UWV incl. briefRgd)
9-12
Opdrachtbevestiging
extern deskundige
Hierna worden in chronologische volgorde de belangrijkste correspondentie en rapporten kort
toegelicht. In bijlage 5 worden ze cijfermatig weergegeven.
3 juni 2003
Brief van de voorzitter van de Raad van Bestuur, gericht aan de Minister van Sociale Zaken en
Werkgelegenheid en opgesteld naar aanleiding van de nieuwsuitzendingen van RTL.
UWV informeert over de achtergronden van de totstandkoming van het hoofdkantoor. Enkele
kengetallen worden verstrekt, zoals de huurprijs, de inrichtingsprijzen, de aanpassingen in het
gebouw. De brief besluit met de opmerking dat de UWV-huisvesting in overeenstemming is met
datgene wat binnen het publieke domein gebruikelijk is.
13 augustus 2003
Rapportage UWV-huisvesting. UWV rapporteert op verzoek van het Ministerie over de
huisvestingskosten. Dit rapport is de voorloper van het rapport van september 2003 en is te
beschouwen als een eerste concept. In dit rapport beschrijft het orgaan het huisvestingsbeleid, de
besluitvorming betreffende het hoofdkantoor (concentratie van hoofdkantoorfuncties, de keuze
voor Amsterdam, de keuze voor La Guardia Plaza, de noodzaak van de verbouwing van La
Guardia Plaza), alsmede de kosten van het gebouw (vergelijkbaarheid huurkosten en
inrichtingskosten). Bij het rapport zijn twee bijlagen gevoegd:
• Financiële gegevens Huisvestingskosten UWV; dit betreft een nadere detaillering van de
huisvestingsgegevens en

23 / 93
• een accountantsverklaring van de Accountantsdienst UWV gedateerd 12 augustus 2003. De
Accountantsdienst concludeert dat de financiële informatie voldoet aan de daaraan te stellen
eisen.
25 september 2003
Rapport projectgroep Ministerie en de Rijksgebouwendienst. Dit rapport bestaat uit een:
• onderzoek naar de bevoegdheden en besluitvorming van het Ministerie in deze zaak;
• analyse van de huisvestings- en inrichtingskosten van UWV en
• een vergelijking van de kosten van UWV met die van andere publieke instellingen.
Het rapport bevat een door de Rijksgebouwendienst uitgevoerde ‘benchmark’ van het
hoofdkantoor en een nevenvestiging van UWV met de hoofdkantoren en nevenvestigingen van
een aantal andere (semi-)overheidsorganen in het land. De selectie van de gekozen
overheidsgebouwen is niet verder onderbouwd. De bevindingen van dit rapport zijn opgesteld in
gemiddelden voor de gebouwen A, B, C en D, wat een oordeel over de huisvestingskosten voor
gebouw B en de bestuursverdiepingen niet mogelijk maakt (dat was overigens op dat moment
ook niet gevraagd). Als bijlage bij dit rapport bevindt zich de Rapportage Huisvestingskosten
UWV van september 2003 versie 3.3 met de accountantsverklaring van de Accountantsdienst.
De Minister heeft het rapport met een begeleidende brief naar de Kamer gestuurd. De
bewindsman constateert dat de kosten van de UWV-huisvesting zich bevinden op de het niveau
van de reguliere referentiekwaliteit Rijkshuisvesting 14 van de Rijksgebouwendienst en dat de
huisvestingskosten van UWV vergelijkbaar zijn met de andere onderzochte bestuursorganen.
3 oktober 2003
Notitie Onderzoeks- en Verificatiebureau van de Tweede Kamer. De bevindingen zijn
vastgelegd in een vertrouwelijke notitie gedateerd 3 oktober 2003.
29 oktober 2003
Adviesbureau Twynstra Gudde geeft een rapportage met daarin een oordeel over het meubilair
van de Raad van Bestuur en dat in de vergaderkamers, de audiovisuele middelen, het algemene
kantoormeubilair, het restaurantmeubilair, de inrichting van de ontvangstruimten, alsmede de
pc’s op de werkplek.
30 oktober 2003
Rapportage Uitwerking huisvestingskosten UWV gebouw B, waarin UWV ingaat op de nadere
vragen die zijn gesteld met betrekking tot gebouw B. In het rapport worden de indeling van
14 De Rijksgebouwendienst kent sinds de zogenaamde stelselwijziging in 1999 geen huisvestingsnorm meer.
Wel heeft de dienst een interne referentie ontwikkeld, op basis waarvan bij het verwerven van huisvesting een
beoordeling kan plaatsvinden op kosten en kwaliteit. Dit is de zogenaamde ‘reguliere (referentie) kwaliteit
Rijkshuisvesing’.

24 / 93
gebouw B, alsmede enkele kostenspecificaties toegelicht. Verder is er aandacht voor de BTWproblematiek
(al dan niet aftrekbaar). Er zijn bijlagen ingevoegd met specificaties over
inrichtingskosten met betrekking tot gebouw B, meubilair en audiovisuele middelen en
aanpassingen van en in gebouw B. De rapportage is voorzien van een accountantsverklaring van
de UWV-Accountantsdienst (gedateerd 30 oktober 2003); later voorzien van een
accountantsverklaring van Ernst & Young van 7 november 2003, inhoudende dat de rapportage
voldoet aan de daaraan te stellen eisen.
20 november 2003
Rapport Ernst & Young. De uitkomsten van het nadere onderzoek zijn op 31 oktober 2003 naar
de Tweede Kamer gezonden. In de brief aan de Tweede Kamer (gedateerd 31 oktober 2003)
geeft de Minister aan een deskundigenoordeel te zullen inwinnen over de volledigheid en
juistheid van de huisvestingkosten en de niet-gebouwgebonden inrichtingskosten als onderdeel
van de totale uitvoeringskosten van UWV. Om de twijfel omtrent de uitkomsten van dit
onderzoek weg te nemen laat de Raad van Bestuur accountantsbureau Ernst & Young de
rapportage ‘Berekening van de begrote vierkante meter prijs brutovloeroppervlak inzake
inrichtingsinvesteringen La Guardia Plaza gebouw B van UWV te Amsterdam’ onderzoeken.
In het rapport stelt Ernst & Young dat zij haar onderzoek heeft uitgevoerd met een diepgang
als ware het een ‘forensisch’ onderzoek. Het kantoor concludeert vervolgens ‘dat de financiële
veronderstellingen een redelijke basis vormen voor de begrote referentieprijs per vierkante meter
van inrichtingsinvesteringen in gebouw B’.

25 / 93
5. Bevindingen
In hoofdstuk 1 is de verstrekte opdracht nader omschreven. De bevindingen zijn in dit hoofdstuk
uitgewerkt aan de hand van de volgende deelonderwerpen, welke direct dan wel indirect
betrekking hebben op gebouw B van La Guardia Plaza:
1. financieel-administratieve processen;
2. effectiviteit ruimtegebruik;
3. huurkosten;
4. kosten inbouwpakket en toerekening kosten bestuurs- en vergadercentrum;
5. kosten van niet-gebouwgebonden inrichting (losse inrichting, waaronder kosten
restaurantmeubilair en kosten audiovisuele middelen);
6. BTW-verrekening.
De bevindingen inzake deze specifieke onderwerpen worden in dit hoofdstuk steeds zoveel
mogelijk besproken volgens de indeling:
a. toetsingskader (de norm);
b. bevindingen van dit onderzoek;
c. analyse ter onderbouwing van het oordeel.
Hierna wordt eerst een beschrijving gegeven van de financieel-administratieve processen.
5.1 Financieel-administratieve Processen
5.1.1 Algemeen
Voor het beoordelen van de financiële aspecten van de realisatie (van de aanhuur, verbouwing en
inrichting) van een gebouw dienen de administratieve organisatie en interne controle (AO/IC)
betreffende het bouwproject te worden geïnventariseerd. De AO/IC moet verzekeren dat de
vastgestelde normen en uitgangspunten (zowel financieel als niet-financieel) in de organisatie op
de juiste wijze worden uitgevoerd. Hiermee kan de rechtmatigheid van de uitgaven worden
vastgesteld. De AO/IC kan worden vastgelegd in een handboek waarin de vereiste procedures en
richtlijnen met betrekking tot het bouwproces zijn opgenomen. Een dergelijk handboek is bij
UWV niet aangetroffen voor La Guardia Plaza. Wel geeft UWV aan dat voor de totale
organisatie AO/IC-procedures zijn opgesteld die ook van toepassing zijn voor
huisvestingsprojecten.
5.1.2 Huisvestingsbeleid
Norm
Een beslissing over huisvesting dient te volgen uit het huisvestingsbeleid van de organisatie. Dit
huisvestingsbeleid wordt afgeleid uit de visie over strategische doelstellingen en dient onder
andere de financiële en niet-financiële uitgangspunten te omvatten.

26 / 93
Bevindingen
De UWV-visie is vastgelegd in het masterplan Huisvesting van 13 maart 2003. Dit masterplan is
op 19 november 2003 aan het Ministerie aangeboden. Het bestond nog niet toen de gebouwen A
tot en met D werden aangehuurd.
De directeur Facilitair & Inkoop en de toenmalig manager Inkoop Vastgoed hebben een
analyse ‘Huisvesting UWV’ (gedateerd 18 maart 2002) opgesteld, waarin de keuze tussen La
Guardia Plaza en drie andere locaties is uitgewerkt en waarin wordt voorgesteld gebouw B te
bestemmen voor de Raad van Bestuur en de staven indien voor La Guardia Plaza wordt
gekozen. 15
Het huisvestingsbeleid ten aanzien van het hoofdkantoor is niet gedetailleerd uitgewerkt. De
visie op de functies die in het hoofdkantoor moeten worden ondergebracht, is tijdens de bouw
diverse keren gewijzigd.
Analyse
Het huisvestingsbeleid van UWV ten aanzien van La Guardia Plaza gebouw B is uitgevoerd
zonder dat vooraf een specifiek (en gedetailleerd) programma van eisen is opgesteld en
vervolgens is vastgesteld. De korte doorlooptijd van de besluitvorming omtrent de locatie van
het hoofdkantoor, alsmede de wens van de Raad van Bestuur om zo spoedig mogelijk te komen
tot één hoofdkantoor, zijn daarbij leidend geweest.
5.1.3 Begroting
Norm
De financiële en niet-financiële uitgangspunten uit het huisvestingsbeleid worden vertaald naar
een programma van eisen. Op basis hiervan wordt een begroting opgesteld.
Een begroting dient te worden goedgekeurd door de leiding. In de wet SUWI (art. 46 en 47) is
bepaald dat de totale UWV-begroting waarvan de investeringsbegroting deel uitmaakt, wordt
goedgekeurd door de Minister. De begroting van een huisvestingsproject wordt, indien dit
project past binnen de goedgekeurde begrotingskaders, goedgekeurd door de Raad van Bestuur.
Bevindingen
Er is een concept-projectplan voor gebouw B (gedateerd 1 juli 2002) opgesteld. Deze versie is
gebaseerd op de situatie van gebouw A, waarin voormalige SFB gehuisvest is. Het projectplan is
nadien nog diverse malen aangepast en op 18 september 2002 goedgekeurd door de stuurgroep
Huisvesting.
Vanaf juni 2002 heeft UWV verscheidene begrotingen opgesteld, te weten:
15 Uit het onderzoek is niet gebleken dat er overleg is geweest om de Raad van Bestuur en de staven in gebouw C
of D te huisvesten.

27 / 93
1. een begroting van 15,5 miljoen euro uit juni 2002; de hierbij behorende beslisdocumenten
(nr. 1 tot en met 14) laten zien dat een aantal zaken, zoals definitieve inrichting, restauratieve
voorzieningen en dergelijke nog niet definitief was. De begroting was gebaseerd op de
begroting van gebouw A;
2. een begroting van 23,8 miljoen euro van december 2002; in deze begroting zijn de voorziene
kosten opgenomen voor de aanpassingen aan de elfde en twaalfde verdieping en aan de
begane grond en eerste verdieping van gebouw B (op basis van beslisdocumenten 16 en 17).
Tevens is in de begroting een post opgenomen voor meubilair (naar later blijkt voor zowel
gebouw B als voor de gebouwen C en D). Verder is in de begroting een post opgenomen
voor een restaurant in gebouw B;
3. een begroting van 19,2 miljoen euro (maart 2003). Deze begroting is opgemaakt door de
externe projectleider in samenwerking met de controller Vastgoed. De eerdere begroting van
23,8 miljoen blijkt onvoldoende onderbouwd te zijn en ook het meubilair van de gebouwen C
en D te bevatten. De begroting is voor een groot deel gebaseerd op reeds aangegane
verplichtingen en op een schatting van toekomstige verplichtingen.
Analyse
Vastgesteld is dat de begroting van gebouw B meerdere malen is aangepast. De eerste
begrotingen blijken onvoldoende onderbouwd met normen en berekeningen.
De begroting van maart 2003, sluitend op 19,2 miljoen euro, is grotendeels gebaseerd op reeds
aangegane verplichtingen. UWV hanteert tot op heden deze begroting, maar die is niet formeel
goedgekeurd door de Raad van Bestuur, zo blijkt uit de maandelijkse vastgoedrapportages van
de controller Vastgoed.
5.1.4 Offertes
Norm
De Europese Gemeenschap heeft bepaald dat de aanschaf van diensten, goederen en werken
boven een bepaald drempelbedrag moet worden aanbesteed via een Europese
aanbestedingsprocedure. Tot de overheid worden in dit geval niet alleen de Rijksoverheid, maar
ook publiekrechtelijke instellingen gerekend. Tot het Ministerie van Sociale Zaken en
Werkgelegenheid behoren onder andere: GAK Nederland BV, USZO BV, SFB UOSV NV,
Cadans Uitvoeringsinstelling BV, GUO Uitvoeringsinstelling BV, de rechtsvoorgangers van
UWV. Hieruit volgt dat dit orgaan moet worden aangemerkt als ‘overheid’ en dat dit instituut
derhalve valt onder de reikwijdte van de Europese aanbestedingsregels.
De Europese aanbestedingsregels geven vier soorten richtlijnen voor overheidsopdrachten, te
weten die betreffende 1) werken, 2) leveringen, 3) diensten en 4) de nutssector. Zodra een
drempelbedrag wordt overschreden, moeten de Europese aanbestedingsprocedures worden
gevolgd.

28 / 93
Van 1 januari 2002 tot 1 januari 2004 golden de volgende bedragen: 16
Richtlijn Opdracht Drempelbedrag
(in euro, excl. BTW)
Werken • aanbestedende dienst geeft opdracht tot uitvoeren werk > 6.242.028
93/37/EEG • andere instantie, niet aanbestedende dienst > 5.000.000
Leveringen • centrale overheid neemt p roduct af > 162.293
93/36/EEG • enig andere aanbestedende dienst neemt product af > 249.681
Diensten
92/50/EEG
• opdracht gegeven door centrale overheid > 162.293
• opdracht gegeven door een aanbestedende dienst > 249.681
• opdracht gegeven door een aanbestedende dienst, maar het gaat
om een uitzonderingssituatie
> 200.000
Voor andere investeringen geldt de ‘algemene’ norm dat concurrerende offertes moeten worden
opgevraagd teneinde een uitgebrachte offerte goed te kunnen beoordelen. Indien er sprake is van
vaste leveranciers, moeten de raamcontracten worden afgesloten op basis van een
offerteprocedure. De beslissing of een offerte wordt geaccepteerd, ligt bij specifiek daartoe
gemandateerde functionarissen. In casu zijn deze bevoegdheden vastgelegd in het UWVmandateringsbesluit.
Indien vooraf niet is vastgesteld of het gevraagde past binnen de goedgekeurde begroting,
mogen offertes niet worden aangevraagd noch mogen opdrachten worden verstrekt.
Bevindingen
Europese aanbesteding
Voor het aanbrengen/realiseren van het inbouwpakket is de ‘richtlijn Werken’ van toepassing. In
de overgelegde UWV-stukken is een notitie van de afdeling Juridische Zaken (van 30 mei 2002)
aangetroffen die aangeeft dat werken van meer dan 5 miljoen euro Europees moeten worden
aanbesteed. Uit de notulen van de projectgroep Huisvesting van 3 juni 2002 blijkt dat de notitie
zal worden voorgelegd aan de stuurgroep Huisvesting 17 . De besluitvorming in de stuurgroep
Huisvesting over dit onderwerp is niet aangetroffen. De bouwsom is in de begroting van juni
2002 begroot op circa 4,7 miljoen euro exclusief BTW, na aftrek van de vergoeding door G&S
Vastgoed. Op dat moment was de verbouwing van de elfde en twaalfde verdieping en de begane
grond / eerste verdieping reeds voorzien en moesten de daarmee voorziene kosten bij de
vaststelling van de bouwsom worden betrokken. In dat geval zouden de bouwkosten het
16 De inhoud van de EG-aanbestedingsrichtlijnen is hier niet nader uitgewerkt.
17 Zie voor een nadere beschrijving van de projectorganisatie paragraaf 5.1.7.

29 / 93
drempelbedrag overstijgen waarmee de opdracht onder de werking van de EUaanbestedingsregels
zou komen.
Er is evenwel niet in Europees verband aanbesteed. Evenmin is een gedocumenteerde
beslissing aangetroffen over al dan niet Europees aanbesteden.
In aanmerking dient te worden genomen dat de huurcontracten voor de gebouwen B, C en D
(vrijwel) gelijktijdig en ook gezamenlijk zijn aangegaan. In de huurcontracten is vastgelegd dat
G&S Vastgoed, voor rekening van UWV, voor alle gebouwen het inbouwpakket zal aanbrengen.
Er is een begroting opgesteld voor de drie gebouwen samen waaruit blijkt dat de verwachte
bouwsom voor deze drie gebouwen het drempelbedrag van de richtlijn Werken ruim zal
overstijgen en dat UWV derhalve gehouden is een Europese aanbestedingsprocedure te volgen.
Offerteprocedure
In een verslag van een bespreking die op 2 september 2002 tussen G&S Vastgoed en UWV is
gevoerd, staat de volgende procedure beschreven:
• G&S Vastgoed zal ten behoeve van UWV offertes opvragen bij leveranciers van G&S
Vastgoed onder de voorwaarden die G&S Vastgoed hieraan stelt;
• kortingen, courtages en dergelijke die G&S Vastgoed zal ontvangen, zullen aan UWV
worden afgedragen.
In januari 2003 wordt geconstateerd dat de procedure onvoldoende werkt en de projectgroep
Huisvesting stelt een nieuwe procedure op.
In de loop van 2003 wordt de volgende procedure ingevoerd:
• de UWV-projectleider geeft G&S Vastgoed opdracht een offerte te maken;
• G&S Vastgoed komt met een voorstel;
• de projectleider Bouw beoordeelt de offertes en vraagt advies aan een extern bureau
(Technical Management);
• de afdeling (Facilitair &) Inkoop controleert of dit voorstel marktconform is en vraagt ook
zelf offertes op om die te kunnen vergelijken met het voorstel van G&S Vastgoed;
• in onderling overleg bepalen G&S Vastgoed, de projectleider en afdeling (Facilitair &)
Inkoop aan welke leverancier de opdracht zal worden verstrekt;
• de controller parafeert dat de offerte binnen de begroting valt;
• daarna wordt de offerte/opdracht door de daartoe binnen UWV gemandateerde functionaris
voor akkoord getekend.
Er kan niet worden vastgesteld welke van de twee procedures bij gebouw B is gevolgd. Er is
geen documentatie aangetroffen over de beoordeling van offertes. Wel is gebleken dat de
procedure in de loop van 2003 is verbeterd.
Er is niet vastgesteld dat G&S Vastgoed kortingen en/of courtages heeft ontvangen en derhalve
ook niet dat G&S Vastgoed deze volgens afspraak heeft afgedragen aan UWV.
Er is geen documentatie aangetroffen waaruit blijkt dat offerteaanvragen worden getoetst aan de
begrotingsruimte.

30 / 93
Analyse
Vastgesteld kan worden dat UWV de Europese aanbestedingsprocedure niet heeft gevolgd. Er is
wel een intern memo aangetroffen, maar er is geen besluitvorming over geweest. Op grond van
de verwachte bouwsom zijn de werkzaamheden ten behoeve van het inbouwpakket ten onrechte
niet in Europees verband aanbesteed.
UWV stelt zich op het standpunt dat het niet als opdrachtgever (lees: aanbestedende dienst) is
aan te merken, doch ‘dat de verhuurder c.q. de in zijn opdracht werkende projectontwikkelaar,
de gebouwen zou aanpassen aan de wensen van de huurder in het kader van de desbetreffende
huurovereenkomst’. De huurovereenkomst heeft echter betrekking op een ‘casco’ opgeleverd
gebouw. In de overeenkomst is vastgelegd dat G&S Vastgoed het inbouwpakket zal realiseren.
De opdracht(en) daartoe verstrekt UWV afzonderlijk aan G&S Vastgoed en het voldoet de
betalingen afzonderlijk aan dit bedrijf. Op grond van het bovenstaande ligt het in de rede UWV
te beschouwen als aanbestedende dienst en aan te nemen dat UWV derhalve gehouden is de
Europese aanbestedingsprocedure te volgen. 18
Voor de diensten die bij de realisatie van het inbouwpakket worden afgenomen (architect en
projectmanagement), stelt UWV dat sprake is van een zogeheten ‘B-dienst’ 19 , waarvoor een
verlicht regime geldt. Er zijn echter geen argumenten te noemen die deze zienswijze
ondersteunen. Voor een B-dienst gelden eveneens de algemene beginselen van het EG-verdrag
ten aanzien van non-discriminatie, transparantie en objectiviteit. Dat betekent dat iedere
aanbieder een eerlijke kans moet krijgen om naar de opdracht mee te dingen en dat de selectie
van de aanbieders en de gunning volgens objectieve criteria verlopen.
Tevens kan worden geconstateerd dat voor de beoordeling van de offertes van G&S Vastgoed de
afgesproken procedures ten aanzien van de controle op de prijs voor het grootste gedeelte van de
looptijd van het werk niet zijn gevolgd.
5.1.5 Ondertekening
Norm
Op basis van de beslissing tot gunning wordt de opdracht verstrekt en ondertekend door een
daartoe via de mandateringsbesluiten gemachtigde functionaris.
18 Het genoemde zou niet gelden indien G&S Vastgoed een ‘turnkey-gebouw’ (volledig gebruiksklaar dus met
inbegrip van het inbouwpakket) aan UWV zou opleveren en dit instituut slechts gehouden zou zijn de
verschuldigde huur te betalen. In dat geval is UWV niet als aanbestedende dienst aan te merken.
19 De Richtlijn Diensten maakt een onderscheid tussen opdrachten voor dienstverlening die onder de volledige
werking (Bijlage IA) van de richtlijn vallen, en opdrachten waarop slechts een deel van de richtlijn van
toepassing is. Dit is het geval bij diensten die voorkomen op de zogenaamde Bijlage IB-lijst, zoals bijvoorbeeld
gezondheidsdiensten en sociale diensten, plaatsing van personeel en personeelsverschaffing, diensten voor
recreatie, cultuur en sport.

31 / 93
Bevindingen
In de projectperiode van gebouw B zijn de opdrachten niet altijd ondertekend volgens het
mandateringsbesluit. De meeste opdrachten tot maart 2003 zijn getekend door de intern
projectleider (voormalig Regio Facilitymanager Noord-West), of nadien door de
plaatsvervangend directeur Facilitair & Inkoop. Enkele opdrachten zijn getekend door de
directeur Facilitair & Inkoop. 20
De intern projectleider (tot maart 2003) / voormalig Regio Facilitymanager Noord-West is uit
hoofde van zijn functie tot 7.000 euro gemandateerd en tekent voor opdrachten tot 600.000 euro.
In het projectplan (versie 1.0) dat in september 2002 door de stuurgroep werd goedgekeurd,
staat dat de projectleider voor het project Gebouw B ‘gedelegeerd opdrachtgever’ is en
‘gemandateerd is voor bestellingen binnen de kaders van het vastgestelde projectbudget’. Deze
delegering vanuit de Raad van Bestuur is echter nooit via een vervangende mandatering
bekrachtigd. Dit impliceert dat er formeel geen bevoegdheid bestond om rechtsbetrekkingen aan
te gaan die de 7.000 euro te boven zouden gaan. Hierbij zij aangetekend dat de opdrachten die
zijn verstrekt, in lijn zijn met de besluitvorming van de stuurgroep Huisvesting en de op dat
moment geldende begroting.
De plaatsvervangend directeur Facilitair & Inkoop is gemandateerd tot 200.000 euro en tekent
voor opdrachten tot 800.000 euro.
De directeur Facilitair & Inkoop is gemandateerd tot 2.500.000 euro en heeft geen opdrachten
boven dit bedrag goedgekeurd.
Analyse
Vastgesteld is dat de mandateringsbesluiten in veel gevallen niet zijn nageleefd en dat
opdrachten zijn verstrekt, zonder dat de formele bevoegdheden daartoe waren vastgesteld.
5.1.6 Facturen
Norm
Facturen voor geleverde prestaties dienen te worden goedgekeurd wanneer de prestatie geleverd
is en de berekende bedragen en betalingstermijnen akkoord zijn bevonden met de opdracht. De
desbetreffende onderdelen worden goedgekeurd door personen die daartoe bevoegd zijn.
Bevindingen
De procedure voor verwerking van de facturen is als volgt:
• de factuur komt binnen bij de projectadministratie waar wordt vastgesteld of er een opdracht
aan ten grondslag ligt;
20 Tot maart 2003 was de voormalig Regio Facilitymanager Noord-West intern projectleider. De plaatsvervangend
Directeur Facilitair & Inkoop is binnen het in maart 2003 geformeerde kernteam Huisvesting aangewezen als
verantwoordelijke voor project gebouw B, C en D van La Guardia Plaza.

32 / 93
• vervolgens wordt de factuur ingeboekt in de crediteurenadministratie;
• de factuur gaat daarna naar de externe projectleider die parafeert voor ‘levering prestatie
conform opdracht’;
• de factuur gaat naar de projectcontroller die deze tekent voor akkoord;
• uiteindelijk wordt de factuur voor ‘akkoord betaling’ ondertekend door de
(plaatsvervangend) directeur Facilitair & Inkoop (afhankelijk van mandateringsregel).
Deze procedure geldt sinds mei/juni 2003. Daarvoor bestond geen goede procedure. Dit blijkt
onder meer uit een memo van 23 mei 2003, waarin medewerkers erop attent worden gemaakt dat
er geen facturen mogen worden betaald als daar geen getekende opdracht aan ten grondslag ligt.
Analyse
Er is een procedure voor een goede verwerking van facturen ingesteld gedurende de looptijd van
het project. Deze procedure voldoet aan de gestelde eisen.
Vastgesteld is dat een factuur (over het algemeen) op de juiste code in de projectadministratie is
verwerkt. Geboekte facturen hebben betrekking gehad op het werk La Guardia Plaza B.
Kosten die ten laste van het project zijn geboekt, hebben daar ook betrekking op. Vanwege de
gebreken in de AO/IC, zoals beschreven in de voorgaande paragrafen, bestaat over de
rechtmatigheid geen zekerheid.
5.1.7 Projectorganisatie
Norm
Voor het (bouw)project wordt een projectorganisatie opgezet waarin duidelijke taken,
verantwoordelijkheden en bevoegdheden moeten worden vastgelegd.
Bevindingen
Voor de ontwikkeling en realisatie van het inbouwpakket voor gebouw B van La Guardia Plaza
is in juni 2002 een projectorganisatie opgezet. Deze werd aangestuurd via een stuurgroep
Huisvesting, voorgezeten door de voorzitter van de Raad van Bestuur. De operationele
uitwerking verliep binnen de projectgroep Huisvesting. Als intern projectleider namens UWV
was de voormalig Regio Facilitymanager Noord-West aangesteld.
Voor de bouwbegeleiding was een externe projectleider aangetrokken. De projectgroep
Huisvesting bereidde beslissingen van de stuurgroep voor. Naast de stuurgroep en de
projectgroep bestonden ook een zogenaamde voorbereidingsgroep en een procesoverleg als
overlegorgaan.
De projectorganisatie bleek niet goed te functioneren. Zo blijkt ook uit de kwartaalrapportages
over de ‘projecten UWV’ uit 2002, waarin wordt gesteld dat:
• het projectplan is goedgekeurd;
• de begroting niet is goedgekeurd;
• de projectorganisatie niet volgens plan is opgezet;

33 / 93
• er geen projectmanager is opgenomen in de projectstructuur en
• de budgetbewaking niet functioneert.
Eind 2002 wordt een extern adviseur van Ernst &Young ingezet om een nieuwe
projectorganisatie op te zetten. In februari 2003 wordt een nieuwe projectstructuur ingevoerd. Er
komt een kernteam Huisvesting onder leiding van de plaatsvervangend voorzitter van de Raad
van Bestuur. 21 Het kernteam Huisvesting voert de regie over alle huisvestingsprojecten van
UWV. Vanuit het kernteam wordt de plaatsvervangend directeur Facilitair & Inkoop
verantwoordelijk voor de huisvesting van La Guardia Plaza. Tevens wordt een andere externe
projectleider voor de bouwbegeleiding ingeschakeld. Voor de financiële projectbewaking wordt
een controller Vastgoed aangesteld.
De controller Vastgoed constateert in de maandelijkse projectrapportages een verbetering in het
functioneren van de projectorganisatie. Overigens merkt de controller Vastgoed in de rapportage
van mei 2003 op dat de taken en verantwoordelijkheden van het projectteam (nog steeds) niet
duidelijk zijn geformuleerd. Op 10 juni 2003 stelt de Raad van Bestuur de
verantwoordelijkheidsstructuur voor huisvestingsprojecten vast.
Analyse
De projectorganisatie heeft voor een groot deel van het werk niet goed gefunctioneerd. De taken,
verantwoordelijkheden en bevoegdheden waren lange tijd onduidelijk en niet formeel vastgelegd
en goedgekeurd.
UWV heeft vanaf maart 2003 diverse externen betrokken in de projectorganisatie. Het
instituut onderkent dat het voor de complexe en omvangrijke projecten die voortvloeien uit het
masterplan Huisvesting, zelf onvoldoende deskundigheid in huis heeft.
In principe heeft de Raad van Bestuur een stop gezet op de inhuur van externen (‘niet zonder
toestemming’; RvB 17/5/02). De externe inhuur wordt in opdracht van de Raad van Bestuur ook
doorgelicht en er wordt een nota ‘inzet externen’ opgesteld (RvB 7/7/03). Dit betekent dat de
inhuur van externen getoetst kan worden door de Accountantsdienst.
5.1.8 Projectbewaking, controle van en toezicht op de informatievoorziening
Norm
Van een (bouw)project moet een projectadministratie worden bijgehouden. Regelmatig
(bijvoorbeeld eens per maand) dient deze administratie te worden aangesloten op het grootboek.
Tevens dient regelmatig te worden gerapporteerd over de voortgang (het verloop, de uitputting
van het budget, de aanpassingen van begrote, dan wel gerealiseerde bedragen en dergelijke). De
jaarrekening wordt gecontroleerd door accountants.
21 Kernteam Huisvesting is vanaf maart 2003 het beslissingsbevoegde orgaan binnen de projectorganisatie voor het
project La Guardia Plaza.

34 / 93
Bevindingen
De huisvestingskosten voor La Guardia Plaza worden geadministreerd via de financiële
administratie, de projectadministratie en de verplichtingenadministratie. De financiële
administratie wordt gevoerd in PeopleSoft; de projectadministratie en de
verplichtingenadministratie worden in Excel gevoerd. De ontvangen facturen worden (uiteraard)
ook in de grootboekadministratie opgenomen. Regelmatig (eens per maand) worden de
administratieve systemen op elkaar aangesloten.
In 2003 is UWV begonnen met een systeem waarin de opdrachten, indien deze getekend zijn
door daartoe bevoegden, worden opgenomen in een subadministratie. De ontvangen facturen
moeten dan wel voor verrichte prestatie worden getekend en de afloop ervan kan in het systeem
automatisch worden gevolgd.
De projectbewaking voor de huisvesting La Guardia Plaza verloopt via maandelijkse rapportages
die worden opgesteld door de controller Vastgoed. Deze functionaris is financieel
verantwoording verschuldigd aan het hoofd Financieel-Economische Zaken en voor wat gebouw
B van La Guardia Plaza betreft aan de plaatsvervangend voorzitter van de Raad van Bestuur. In
deze rapportages van de controller Vastgoed komen de knelpunten ten aanzien van de inrichting
duidelijk naar voren. In de rapportages wordt ook aandacht besteed aan de begrotingsuitputting.
Dit geschiedt aan de hand van de verstrekte opdrachten.
Deze structuur is in de loop van 2003 ingevoerd. Daarvóór werden geen maandelijkse
rapportages opgesteld. Wel werden financiële overzichten opgesteld waarin over de begroting
versus de uitputting werd gerapporteerd.
De UWV-jaarrekening, inclusief de investeringen in materiële vaste activa, zoals voor het
project La Guardia Plaza gebouw B, wordt gecontroleerd door de Accountantsdienst van UWV.
Deze dienst treedt op als deskundige, zoals bedoeld in art. 393 BW2.
La Guardia Plaza gebouw B is in verhouding tot de totale kosten van de bedrijfsvoering van
UWV, voor de controle van de jaarrekening te beschouwen als een onderdeel met een beperkt
materieel belang. Het UWV-kernteam Huisvesting stelt in zijn vergadering van 13 juni 2003 dat
‘de Accountantdienst een rol wordt gegeven bij het handboek herhuisvesting, ter borging van de
individuele projecten en het totale masterplan’. Deze rol zal de Accountantsdienst moeten
integreren in zijn controleaanpak.
De Accountantsdienst UWV heeft ook een verklaring afgegeven bij de diverse rapportages
die zijn voorgelegd aan het Ministerie en de Tweede Kamer inzake de huisvestingskosten voor
La Guardia Plaza. Daarnaast zijn derden betrokken geweest bij de controle op de
informatievoorziening omtrent de huisvestingskosten voor La Guardia Plaza. De
accountantsdienst van het Ministerie heeft een review uitgevoerd op de werkzaamheden van de
UWV-Accountantsdienst; Ernst & Young heeft enkele huisvestingsrapportages beoordeeld.

35 / 93
De Accountantsdienst van UWV bestaat uit een afdeling Operational en Financial Audit. Deze
richt zich met name op de processen en de beheersing van processen. Daarnaast is nog sprake
van een ICT-audit en rechtmatigheidsaudit.
Dat deze beheersing de aandacht heeft van het UWV-management blijkt uit de ‘nulmeting’
(uitgevoerd in 2002) waarin de te beheersen processen, de daarin onderscheiden gebreken en de
te nemen maatregelen worden samengevat. Inmiddels is in vervolg hierop een rapportage over de
‘nul + 1-meting’ opgesteld (gedateerd 27 mei 2003) waaruit verbeteringen op een groot aantal,
maar niet alle, terreinen blijkt.
Analyse
Vastgesteld kan worden dat de projectbewaking gedurende het grootste deel van de looptijd van
het project van onvoldoende niveau en kwaliteit is geweest. Vanaf maart 2003 is er meer
structuur gekomen in de controle op de huisvesting van La Guardia Plaza.
De Accountantsdienst van UWV is betrokken geweest bij de financiële verantwoording aan
de Tweede Kamer. Daarnaast heeft de accountantsdienst van het Ministerie een review
uitgevoerd op de werkzaamheden van de UWV-accountantsdienst en heeft Ernst & Young
enkele huisvestingsrapportages beoordeeld.
Gesteld kan worden dat interne beheersing de aandacht van het management heeft. Het is wel
zo dat het Facilitair Bedrijf als bijzonder aandachtspunt naar voren komt vanwege de
geconstateerde gebreken en het gebrek aan voortgang bij de oplossing van de geconstateerde
knelpunten.
5.1.9 Financiële verantwoording
Norm
De totale begroting voor La Guardia Plaza B dient als basis te gelden voor de financiële
verantwoording in de rapportages aan de Tweede Kamer.
Bevindingen
De begroting waaraan het RTL-programma ‘Editie NL’ op 29 mei 2003 refereerde (en welke
sloot op 23,8 miljoen), was de gedateerde begroting uit december 2002. Inmiddels had UWV de
begroting naar beneden bijgesteld. De begroting die het instituut vanaf maart 2003 (tot heden)
hanteert, sluit op 19.165.984 miljoen euro. In deze begroting zijn zowel de kosten voor het
inbouwpakket opgenomen als de niet-gebouwgebonden kosten. Daarnaast zijn de kosten voor de
BTW-compensatie die voortvloeien uit het huurcontract, en een post ICT-kosten opgenomen.
De rapportage van Ministerie en Rijksgebouwdienst van september 2003 bevatte een benchmark
voor de kosten van het inbouwpakket. Om de gegevens van de benchmark vergelijkbaar te
maken heeft UWV uit de totale begroting de kosten voor het inbouwpakket afgeleid. Dit is
zichtbaar gemaakt in de navolgende tabel.

36 / 93
Code
begroting
Omschrijving (1)
begroting
dec. 2002
Begroting UWV Correcties en rapportages sept. en okt. 03 Realisatie
(2)
begroting
maart 2003
(3)
correcties
t.b.v. rapp.
sept. 03
(4)=(2)+(3)
rapportage
SZW / Rgd
sept. 03
(5)
correcties
t.b.v. rapp.
okt. 03
(6)=(4)+(5)
rapportage
UWV
okt. 03
(7)
realisatie
begroting per
18 dec. 03
Verloop cnf. kostenstructuur projectadmin. UWV
11 Bouwkundige kosten 7.857.215 6.558.212 6.558.212 -117.895 6.440.317 6.791.507
12 W-installatie 526.722 1.308.627 1.308.627 1.308.627 942.807
13 E-installatie 703.500 779.150 779.150 779.150 750.377
14 Liftinstallatie 5.250 0 0 3.186
17 Beveiligingsinstallatie 286.860 326.292 326.292 326.292 331.500
19 Datacom 546.000 651.116 651.116 651.116 668.073
31 Verhuiskosten 348.600 348.600 348.600 348.600 40.703
32 Kunst 76.440 76.440 76.440 76.440
34 Opleveringsschoonmaak 72.450 72.450 72.450 72.450
41 Inrichting Kantoren 3.755.838 1.257.600 -1.186.800 70.800 70.800 1.318.566
42 Inrichting Directieruimtes 824.613 564.840 -543.000 21.840 21.840 593.905
43 Interieurbouw 578.249 244.790 -35.000 209.790 209.790 226.707
44 inrichting mag/postkamer/archief 199.710 199.710 199.710 199.710 194.687
51 Projectmanagement 294.588 795.119 795.119 795.119 894.028
52 Makelaar 45.360 54.000 54.000 54.000 40.650
53 Advieskosten 73.710 34.272 34.272 34.272 39.722
54 Ontwerp 105.000 296.000 296.000 26.862 322.862 349.059
61 Onvoorzien 1.082.147 250.000 250.000 311.319 561.319 565.426
Vergoeding G&S -1.909.091 -1.532.948 -1.532.948 -1.532.948 -1.536.994
56 Afkoop BTW-compensatie 4.743.969 4.381.714 -4.381.714 0 0 4.381.714
99 ICT Kosten 3.600.000 2.500.000 -500.000 2.000.000 2.000.000 912.326
Totaal 23.817.130 19.165.984 -6.646.514 12.519.470 220.286 12.739.756 17.507.950
Op de totale begroting (kolom 2) zijn de kosten van meubilair, de BTW-compensatie en ICT in
mindering gebracht (kolom 3). In de rapportage van september 2003 is gerapporteerd dat de
begrote kosten voor het inbouwpakket na de correctie 12.519.470 euro bedroegen (kolom 4). In
de UWV-rapportage van oktober 2003 is dit bedrag bijgesteld tot 12.739.756 euro (kolom 6). Dit
wordt veroorzaakt door een neerwaartse bijstelling van de post ‘Bouwkundige kosten’ vanwege
een dubbel begrote buitendeur en een opwaartse bijstelling voor de posten ‘Ontwerp’ en
‘Onvoorzien’ waarvoor de werkelijke verplichtingen zijn opgenomen, die hoger lagen dan de
begroting (kolom 5).
Inmiddels is het gebouw in gebruik genomen. De eindafrekening is nog niet bekend. In de kolom
7 zijn de uitgaven tot en met 18 december 2003 weergegeven. De uitgaven bedroegen per 18
december 2003 17.507.950 euro. Het verschil tussen begroting en realisatie wordt veroorzaakt
door een forse onderuitputting op de post ICT. 22
22 In de door UWV verantwoorde kosten voor het inbouwpakket is een deel (2 miljoen) van de kostenpost ICT
opgenomen. Volgens UWV is deze post bedoeld voor het UWV-brede project ‘ICT-connectiviteit’ en moet dit
bedrag in mindering worden gebracht op de 12,7 miljoen voor het inbouwpakket. Vastgesteld is dat een bedrag
van ruim 0,9 miljoen geboekt is op het betreffende ICT-budget. Het bedrag bestaat ondermeer uit de opdracht
voor de telefooncentrale voor gebouw B, bekabeling, electra-voorzieningen en inzet van personeel. UWV is

37 / 93
Analyse
Vastgesteld is dat UWV zich in de rapportages aan de Tweede Kamer gebaseerd heeft op de
begroting van maart 2003. Deze wordt tot op heden door UWV gehanteerd.
Om redenen van efficiency kon in het onderzoek niet de gehele UWV-administratie worden
betrokken. Het onderzoek heeft zich, gezien de beschikbare tijd, beperkt tot de (project-)
administratie voor de huisvesting van La Guardia Plaza gebouw B en niet op de volledige
administratie van UWV als uitkeringsinstituut. Op grond van het onderzoek kan derhalve geen
absolute zekerheid worden gegeven over de volledigheid van de kosten die zijn verantwoord
voor gebouw B. Conclusies zijn daarom onder voorbehoud hiervan te geven.
Gebleken is dat de AO/IC pas gedurende de looptijd zodanig is opgezet dat de volledigheid van
de kosten op grond daarvan gewaarborgd is en dat verschuivingen niet zullen voorkomen. Er zijn
diverse werkzaamheden uitgevoerd om te kunnen vaststellen of er verschuivingen, dan wel
verschrijvingen van posten van gebouw B naar die van andere gebouwen zijn geweest. Uit een
deelwaarneming is gebleken dat er, noch in de projectadministratie, noch in de
vastgoedrapportages, kosten van gebouw B zijn verantwoord op gebouwen C en D. Ook zijn
hieruit geen aanwijzingen gebleken dat er verschuivingen zouden zijn geweest.
Met betrekking tot de kosten van het inbouwpakket is aan de hand van de termijnstaten van
G&S Vastgoed nagegaan of alle kosten in de projectadministratie zijn opgenomen. Daarnaast is
beoordeeld of de specificatie van de gemaakte kosten aansluit op de bouwonderdelen die blijken
uit notulen van de diverse vergaderingen van projectgroep Huisvesting.
Het staat vast dat alle termijnstaten zijn gefactureerd, dan wel in de projectadministratie zijn
opgenomen.
Alle werkzaamheden aangaande de verbouwingen zoals deze in de notulen van de projectgroep
Huisvesting zijn opgenomen, zijn terug te vinden in de termijnstaten en opdrachten aan G&S
Vastgoed.
Op grond van het bovenstaande kan worden aangenomen dat de verantwoorde kosten van
gebouw B volledig zijn, met dien verstande dat het onderzoek zich niet tot de gehele UWVadministratie
heeft uitgestrekt. Over de post ICT kan vanwege gebrek aan informatie geen
uitspraak over de volledigheid worden gedaan.
Geconstateerd is dat UWV rapporteerde dat de niet-gebouwgebonden kosten 1.745.506 euro
bedroegen (exclusief pc’s op de werkplek). De stand van realisatie (saldo van alle verplichtingen
en facturen waar geen opdracht aan te grondslag ligt), bedraagt per 18 december 2003 voor de
begrotingsposten ‘inrichting directieruimtes’ en ‘inrichting kantoren’ 1.912.471 euro.
gevraagd een specificatie te geven van de laatst genoemde post. Tot op heden is deze specificatie niet ontvangen
en zijn er vooralsnog onvoldoende redenen de kosten van het inbouwpakket te corrigeren voor de post ICT.

38 / 93
In december 2003 heeft UWV nog aanvullend meubilair besteld voor het creëren van circa 80
extra werkplekken (overigens zonder bouwkundige aanpassingen). Hiermee is een bedrag
gemoeid van ruim 180.000 euro, hetgeen de overschrijding op de eerdergenoemde budgetposten
grotendeels verklaart. In het licht van de vraag over de volledigheid van de verantwoorde kosten
is op te merken dat deze post zich moeilijker laat beoordelen dan de kosten voor het
inbouwpakket. Enerzijds omdat er nog bestellingen worden gedaan, maar ook omdat meubilair
eenvoudigweg kan worden verplaatst binnen het gebouw of naar andere gebouwen. 23 Uit de
verstrekte overzichten blijkt dat voor alle werk- en vergaderplekken meubilair is opgenomen.
23 Zo zijn bijvoorbeeld voor twee leden van de Raad van Bestuur dressoirs geleverd die momenteel elders staan
opgesteld en waarvan UWV aangeeft dat deze een plaats zullen krijgen in gebouw C. De kosten zijn wel
opgenomen in de projectadministratie van gebouw B, maar niet in het door UWV gerapporteerde bedrag van 1,7
miljoen euro.

39 / 93
5.2 Effectiviteit ruimtegebruik
5.2.1 Normen
In het verslag van het Algemeen Overleg Onderzoek Huisvestingskosten UWV (AO) van 12
november 2003 staat dat de Kamer verstaat onder ‘effectiviteit van het ruimtegebruik’ de
verhouding verhuurbaar vloeroppervlak (vvo) / brutovloeroppervlak (bvo). 24 Deze verhouding
wordt vaak in een percentage uitgedrukt.
Vanuit de behoefte aan uniforme oppervlakte- en inhoudsgegevens heeft het Nederlands
Normalisatie Instituut (NNI) de NEN-norm 2580 ontwikkeld. Deze norm bevat termen, definities
en bepalingsmethoden betreffende oppervlakten van terreinen die bestemd zijn voor gebouwen
en voor vloeroppervlakten en de inhoud van gebouwen of delen ervan. De NEN 2580 geeft aan
wat wordt verstaan onder brutovloeroppervlak (bvo) en verhuurbaar vloeroppervlak (vvo) en hoe
deze begrippen moeten worden bepaald, dan wel gemeten. De NEN 2580 geeft, zoals reeds
eerder werd opgemerkt, geen normen voor bijvoorbeeld ruimtegebruik, zoals het aantal vierkante
meters brutovloeroppervlak per medewerker.
De norm NEN 2580 gebruikt de volgende vloeroppervlakdefinities:
• brutovloeroppervlak (bvo) is de oppervlakte, gemeten op vloerniveau langs de buitenomtrek
van de opgaande scheidingsconstructies die de desbetreffende ruimte of groep van ruimten
omhullen;
• verhuurbaar vloeroppervlak (vvo) is de oppervlakte, gemeten op vloerniveau, tussen
opgaande scheidingsconstructies die de desbetreffende ruimte of groep van binnenruimten
omhullen.
In de vertaling van brutovloeroppervlak naar verhuurbaar vloeroppervlak wordt onder meer de
vloeroppervlakte afgetrokken van:
• buitenwanden, hoofddraagconstructies, (statische) scheidingswanden en leidingschachten
(tarra-oppervlakte);
• ruimten voor installaties;
• voorzieningen voor verticaal verkeer, trappenhuizen, trapgaten, liftschachten of vides (indien
groter dan vier vierkante meter).
Voor de gebouwen A, B, C en D heeft Interim Bouwconsult in opdracht van G&S Vastgoed een
meetcertificaat vervaardigd, zie bijlage 3. 25 Dergelijke certificaten worden veelal gebruikt om het
verhuurbaar vloeroppervlak vast te leggen en om daarmee de huurprijs vast te stellen. Die wordt
24 In het verslag van het AO worden de termen bruto- en nettoruimtegebruik gehanteerd. De nettovloeroppervlakte
is de brutovloeroppervlakte minus het oppervlak van buitenwandconstructies, hoofddraagconstructies en
dergelijke, doch met inbegrip van bijvoorbeeld de ruimte voor installaties.
25 Voor gebouw E (het paviljoen) is geen meetcertificaat overlegd. Niet bekend is of deze reeds is vervaardigd.

40 / 93
namelijk per vierkante meter verhuurbaar vloeroppervlak berekend. Het meetcertificaat vermeldt
het brutovloeroppervlak (bvo) en het verhuurbare vloeroppervlak (vvo) en in het meetcertificaat
wordt verklaard dat de meetgegevens voldoen aan de meetmethode en berekeningswijze zoals
omschreven in de NEN 2580. Aan het meetcertificaat is onverbrekelijk een meetrapport
verbonden waarin de metrages uit het meetcertificaat zijn gespecificeerd.
5.2.2 Bevindingen
Uit het rapport van september 2003 dat is opgesteld door het Ministerie en de
Rijksgebouwendienst (met als bijlage een UWV-rapportage), blijkt dat het brutovloeroppervlak
als vergelijkingseenheid is aangehouden. Relevante passages in dit document zijn:
• op bladzijde 14 is aangegeven dat in de eerdere berichtgeving aan de Tweede Kamer (de
brief van 3 juni 2003 van UWV aan het Ministerie) een percentage van 85% is gehanteerd;
• bladzijde 17 vermeldt dat de meeste gebouwen die in het onderzoek zijn betrokken, een
vvo/bvo-factor van 0,85 hebben en dat ‘op basis van meetcertificaten van de bouwdelen La
Guardia Plaza A en B voor het gehele hoofdkantoor van UWV een verhouding van 0,7 is
aangehouden. Dit betekent dat, bij een gelijk aantal m 2 vvo, de gemiddelde huurprijs per m 2
bvo van het hoofdkantoor UWV, lager is dan bij de andere in het onderzoek opgenomen
hoofdkantoren’;
• ten slotte wordt onder 5.5 (oordeel Rijksgebouwendienst) op bladzijde 20 vermeld dat
gemiddeld voor kantoren de factor vvo/bvo 0,85 bedraagt. ‘Bij gebouw La Guardia Plaza is
sprake van factor van 0,7. Er gaat naast de ongunstig indeelbare ruimten meer ruimte dan
gebruikelijk verloren aan stijgpunten (trappen, liften, schachten) en technische ruimte.’
Uit het UWV-rapport inzake nader onderzoek van 30 oktober 2003 (Uitwerking
huisvestingskosten gebouw B) blijkt dat eveneens een verhouding van 70% is gehanteerd
(bladzijde 6, voetnoot 6).
In het meetcertificaat van 24 april 2002 (no. 02.24.124), dat bij het huurcontract voor gebouw B
is gevoegd, wordt melding gemaakt van 9.664 m 2 verhuurbaar vloeroppervlak en van 14.418 m 2
brutovloeroppervlak. Dit levert een verhouding op van 0,67. In het rapport van het Ministerie en
Rijksgebouwendienst wordt aan dit meetcertificaat gerefereerd.
Het meetrapport van Interim Bouwconsult van 24 april 2002, dat behoort bij het meetcertificaat,
geeft de volgende meetgegevens: 26
Bouwdeel vvo bvo vvo/bvo
laag -1 ( kelder / parkeerlaag) 284 3.658 0,08
begane grond, laag 1 t/m 12 en dak 9.379 10.760 0,87
Totaal 9.664 14.418 0,67
26 In de genoemde metrages is niet de invloed betrokken die het gevolg is van wijzigingen aan het casco; met name
ten aanzien van de vloervelden op de eerste en twaalfde verdieping.

41 / 93
Uit het meetrapport blijkt dat de parkeergarage is inbegrepen in de omslag van de vvo-metrage
naar de bvo-metrage. De investering in het inbouwpakket heeft echter geen betrekking op de
parkeergarage. De parkeerplaatsen worden per stuk gehuurd tegen een vastgestelde jaarhuur.
Het gebouw exclusief parkeergarage heeft een vvo/bvo-verhouding van 0,87, wat relatief
gunstiger is dan de factor van 0,85 die als gemiddelde wordt genoemd. Indien voor de kelderlaag
eveneens een factor 0,87 wordt aangehouden, bedraagt de bvo-metrage voor gebouw B ongeveer
11.087 m 2 .
De Rijksgebouwendienst is ervan uitgegaan dat alle in de benchmark betrokken instellingen
hun gegevens hebben aangeleverd exclusief de parkeergarage. Dit betekent dat de kengetallen
die in de benchmark zijn berekend voor UWV en die zijn uitgedrukt in kosten per vierkante
meter brutovloeroppervlak, met ruim 24% zullen stijgen (0,87 gedeeld door 0,70). Hetzelfde
geldt voor het berekende kengetal voor de (begrote) kosten per vierkante meter
brutovloeroppervlak voor het inbouwpakket voor gebouw B, zoals aangegeven in de UWVrapportages.
Het desbetreffende kengetal stijgt van 923 euro naar 1.149 euro. De kosten worden
door de correctie namelijk verdeeld over een aanmerkelijk minder aantal vierkante meters. De
consequenties zullen in de volgende paragrafen nader worden toegelicht.
UWV en Rijksgebouwendienst hebben zich gebaseerd op de gegevens van het meetcertificaat.
Rijksgebouwendienst heeft alleen het meetcertificaat van UWV ontvangen maar niet de
meetrapporten. Door de gegevens van het meetcertificaat toe te passen op de benchmark ontstaat
een fundamentele afwijking in de uitkomsten. Het meetcertificaat is op zich juist (en
oorspronkelijk bedoeld voor de vaststelling van de huurprijs), doch de interpretatie van de
gegevens zoals in de rapportages is toegepast is, voor een goede vergelijkbaarheid in de
benchmark, onjuist.
Uit de met UWV-medewerkers gehouden interviews is gebleken dat UWV in november 2003
op de hoogte was van het feit dat de parkeergarage in de bvo-metrage was betrokken en dat het
zich bewust was van de invloed daarvan op de uitkomsten van de rapportages. De controller van
UWV heeft dit ook ter sprake gebracht in een overleg tussen de accountantsdienst van UWV en
Ernst & Young inzake de totstandkoming van het rapport van laatstgenoemde in november 2003.
Ernst & Young heeft aangegeven dat deze informatie niet van invloed is geweest op hun
rapportage aangezien de rapporten van deskundigen (meetrapporten en onderzoeksrapporten van
de Rijksgebouwendienst) een dergelijke afwijking niet vermelden. Deze zienswijze heeft Ernst
& Young ook expliciet in haar rapportage tot uitdrukking gebracht.
Ernst & Young heeft zich overigens met name gericht op financiële informatie en voor wat
betreft niet-financiële informatie gebruik gemaakt van rapporten van andere deskundigen, zoals
de organisatie die het meetcertificaat heeft uitgegeven en de Rijksgebouwendienst die deze
resultaten heeft bevestigd.

42 / 93
UWV stelt dat: 27
• het op verzoek van het Ministerie gegevens heeft geleverd op basis van een verhouding van
85 procent tussen vvo en bvo, conform het voor de markt gebruikelijke gemiddelde.
• naar aanleiding van de geleverde bvo-gegevens de Rijksgebouwendienst nadere vragen heeft
gesteld om het percentage van 85 te kunnen onderbouwen. Hiertoe zijn door UWV de
meetcertificaten van gebouw A en B verstrekt. Ook heeft de Rijksgebouwendienst een
schouw verricht op het complex La Guardia. Op basis van de meetcertificaten en de schouw
is de dienst tot de conclusie gekomen dat door de vormgeving van La Guardia een
ongunstige indeling van ruimten ontstaat en dat er meer ruimte dan gebruikelijk verloren gaat
aan stijgpunten (trappen, liften, schachten) en technische ruimten. Dit is voor de
Rijksgebouwendienst aanleiding geweest UWV te vragen opnieuw gegevens te leveren in
een verhouding vvo-bvo van 70 procent (overleg van 10 september 2003). UWV heeft aan
dit verzoek voldaan. Vervolgens is in de benchmark gerekend met het percentage vvo-bvo
van 70, zoals door de Rijksgebouwendienst is vastgesteld;
• het gegevens heeft aangeleverd conform de opdracht en de schouw van de
Rijksgebouwendienst. Meetcertificaten maken, zoals later bleek, melding van het aantal
vierkante meters brutovloeroppervlak inclusief de parkeergarage. De gegevens die UWV aan
de Rijksgebouwendienst heeft geleverd, zijn conform dit algemeen geldende uitgangspunt.
UWV meent dat de weergegeven vergelijking met de benchmark van de Rijksgebouwendienst
niet mogelijk is om de volgende redenen:
• een correctie van de verhouding vvo-bvo betekent volgens UWV dat ook voor de andere
partijen in de benchmark beoordeeld zal moeten worden of die de oppervlakte voor
parkeerruimte hebben meegenomen;
• wanneer de cijfers van UWV veranderen, verandert ook het gemiddelde van de benchmark;
• in de benchmark worden de kosten van totale kantoren met elkaar vergeleken.
UWV vraagt zich af of de eerdere conclusies van het Ministerie door een correctie van de
verhouding brutovloeroppervlak / verhuurbaar vloeroppervlak substantieel zullen veranderen. De
verwachting is dat UWV binnen de bandbreedte van de kwaliteit van de rijkshuisvesting blijft
vallen. Daar komt bij dat het realisatiecijfer voor gebouw C inmiddels bekend is en ook de
prognose voor gebouw D bekend is. Beide cijfers komen lager uit dan de cijfers die in de
benchmark zijn gehanteerd.
In de benchmark is bovendien uitgegaan van een smal inbouwpakket. De elementen die UWV
heeft gerekend tot smal inbouwpakket, zoals bouwplaatskosten en casco-aanpassingen, zijn
echter breder dan die welke in de benchmark worden gevraagd. Voor een goede vergelijking
dient hiervoor gecorrigeerd te worden, aldus UWV.
27 Zie bijlage 2 voor de letterlijke tekst van de wederhoorreactie van de Raad van Bestuur.

43 / 93
De Rijksgebouwendienst heeft de volgende zienswijze hieromtrent.
In eerste instantie is uitgegaan van de (standaard) vvo/bvo verhouding van 0,85. Na discussie in
de projectgroep is vastgesteld dat uiteindelijk in bvo’s zou worden gerapporteerd omdat dit in het
rijksdomein gebruikelijk was. Op een bepaald moment is door UWV aangegeven dat de
feitelijke vvo/bvo verhouding niet 0,85 was, maar substantieel lager. Dit werd door UWV
onderbouwd door ‘deelcertificaten’ voor de gebouwdelen A en B (vvo/bvo verhouding van
respectievelijk 0,69 en 0,67). Omdat voor de bouwdelen C en D nog geen gegevens waren, maar
wel de wetenschap dat zij qua structuur niet veel zou afwijken van gebouw A en B is besloten
voor de verdere berekeningen uit te gaan van een percentage van 0,70.
Rijksgebouwendienst geeft daarbij nadrukkelijk aan geen enkele reden te hebben gehad om aan
de juistheid van de ingebrachte meetcertificaten te twijfelen. Het meetrapport is nooit gezien
door de Rijksgebouwendienst.
Voorts verklaart Rijksgebouwendienst dat in het kader van het kosten / kwaliteitsonderzoek (deel
uitmakend van de rapportage), een bezoek werd gebracht aan het complex La Guardia Plaza. Het
beeld dat de dienst hieruit kreeg, was dat het gebouw qua indeelbaarheid niet optimaal was en
enigszins ongunstig ‘oogde’. Dit heeft geleid tot de opmerking in de rapportage van september
2003 dat naar alle waarschijnlijkheid meer dan normale ruimte verloren gaat aan stijgpunten. Dit
moet volgens de dienst als verklaring achteraf worden gezien voor de als feit aangenomen factor
van 0,7.
5.2.3 Analyse
Vastgesteld is dat de verhouding vvo/bvo in zowel het rapport van het Ministerie en de
Rijksgebouwendienst als in de beide UWV-rapporten, is gebaseerd op de oppervlakte van het
gehele pand B, inclusief de parkeergarage. De Rijksgebouwendienst is ervan uitgegaan dat de in
de benchmark betrokken instellingen de bvo-metrage hebben aangeleverd exclusief de
parkeergarage. Dit betekent dat de UWV-kengetallen die in de benchmark berekend zijn, en die
zijn uitgedrukt in kosten per vierkante meter brutovloeroppervlak, met ruim 24% zullen stijgen.
Het kengetal dat UWV in de rapportages van september 2003 en oktober 2003 voor gebouw B
berekent voor de (begrote) investering voor het inbouwpakket stijgt daardoor van 923 naar 1.149
euro per vierkante meter brutovloeroppervlak. 28
Vastgesteld is dat UWV in november 2003 zich bewust was van het feit dat de parkeergarage
in de bvo-metrage was meegenomen. Dit is ter sprake gebracht in het overleg met Ernst &
Young voor de totstandkoming van het rapport in november 2003.
Vastgesteld is verder dat hier in het rapport van Ernst & Young geen melding van is gemaakt.
UWV heeft hierop niet gereageerd door bijvoorbeeld het Ministerie of de Rijksgebouwendienst
hierover te informeren.
28 Zie voor een nadere uitwerking paragraaf 5.4.2.3.

44 / 93
Op grond van de reacties van UWV en Rijksgebouwendienst, kan worden vastgesteld dat het
onduidelijk is op wiens aanwijzing gekozen is voor het percentage van 70% in de verhouding
vvo-bvo. Vast blijft staan dat deze onvolkomenheid heeft geleid tot onjuiste informatie.

45 / 93
5.3 Huurkosten
5.3.1 Normen
Blijkens het huurrecht zijn de belangrijkste verplichtingen van de verhuurder:
• het gehuurde ter beschikking stellen (artikel 7:203 BW);
• de goede staat van het gehuurde handhaven (artikelen 7:204 tot en met 7:210 BW).
De belangrijkste verplichtingen van de huurder zijn:
• een tegenprestatie voldoen (artikel 7:212 BW);
• het gehuurde als goed huurder overeenkomstig de bestemming gebruiken (artikel 7:213 en
214 BW);
• dringende werkzaamheden en renovatie gedogen (artikel 7:220 BW);
• het gehuurde in oorspronkelijke en goede staat opleveren (artikel 7:218 BW).
De rechten en verplichtingen van de huurder en verhuurder zijn nader beschreven in de
huurovereenkomst. Voor gebouw B is de huurovereenkomst op 17 juni 2002 namens de huurder
UWV getekend door de voorzitter van de Raad van Bestuur en de directeur Facilitair & Inkoop.
Gebleken is dat UWV aanvankelijk verzuimd heeft het huurcontract ter goedkeuring aan het
Ministerie voor te leggen. De overeenkomst is volgens UWV op 9 december 2002 aan het
Ministerie aangeboden en op 8 januari 2003 door het Ministerie goedgekeurd.
In de ‘algemene bepalingen’ (volgens het ROZ-model) die als bijlage bij de
huurovereenkomst is gevoegd, is onder punt 5.1 ‘Einde huurovereenkomst of gebruik’ het
volgende opgenomen:
‘Behoudens eventuele wettelijke rechten is huurder verplicht bij het einde van de
huurovereenkomst, of bij het beëindigen van het gebruik, het gehuurde ten genoegen van
verhuurder in oorspronkelijke staat, vastgelegd in bij de aanvang opgemaakte en gewaarmerkte
omschrijving (…) aan verhuurder te overhandigen. Huurder is verplicht alle zaken die door hem
in, of aan het gehuurde zijn aangebracht (…) op eigen kosten te verwijderen.’
De belangrijke beslissingen die in het project zijn genomen, zijn vastgelegd in zogenaamde
‘beslisdocumenten’. In de ‘beslisdocumenten’ 16 en 17 die betrekking hebben op respectievelijk
‘aanpassingen elfde en twaalfde verdieping gebouw 2’ en ‘de aanpassingen aan de entree /
begane grond gebouw 2’, is vermeld: 29
‘De eigenaar van het gebouw (SPF-beheer) gaat met deze verbouwing in beginsel akkoord,
onder voorwaarden van een terugbouwverplichting die wordt vastgelegd in een separate
overeenkomst als onderdeel van de huurovereenkomst voor gebouw 2.’
29 Beide beslisdocumenten zijn van 18 september 2002 en zijn voorgelegd aan de stuurgroep Huisvesting.

46 / 93
5.3.2 Bevindingen
5.3.2.1 Huur
Bij het rapport van het Ministerie en de Rijksgebouwendienst van september 2003 is de UWVrapportage
van september 2003 (versie 3.3) als bijlage bijgevoegd. Deze laatste bevat
samengevat de volgende gegevens voor de gebouwen A, B, C en D.
A B C D Totaal
Gegevens object(en)
kantoor (vvo in m 2 ) 13.350 9.497 11.539 27.541 61.927
archief (vvo in m 2 ) 35 167 192 30 424
parkeerplaatsen kelder 105 78 78 225 486
parkeerplaatsen dek 10 10 10 10 40
Huurprijzen
huurprijs kantoor (€/vvo)
170
170
170
170
jaarhuur (excl. BTW)
2.269.500 1.614.490 1.961.630 4.681.970
huurprijs archief (€/vvo)
91
93
93
93
jaarhuur (excl. BTW)
3.185 15.531 17.856 2.790
parkeerplaatsen kelder (€/pp)
976
975
975
975
jaarhuur (excl. BTW)
102.480 76.050 76.050 219.375
parkeerplaatsen dek
567
550
550
550
jaarhuur (excl. BTW)
5.670
5.500
5.500 5.500
jaarhuur totaal (excl. BTW) 2.383.060 1.711.488 2.060.940 4.909.620 11.065.108
Het huurcontract kent naast de bepalingen omtrent de overeengekomen huur ook andere
bepalingen. De belangrijkste overige voorwaarden zijn hieronder weergegeven.
Overige voorwaarden A B C D Totaal
ingangsdatum 1 juli ’02 1 juli ’02 1 okt. ’03 1 dec. ’04
‘stelpost inbouwpakket’
(incl. BTW)
539.998 1.536.995 1.867.472 4.457.235 8.401.700
servicekosten (belast) in € 11 11 11 11
duur (huurtermijn) 10 jaar 10 jaar 10 jaar 10 jaar
verlenging (optie) 2 x 5 jaar 2 x 5 jaar 2 x 5 jaar 2 x 5 jaar
huurvrije periode - 2,5 maand 2,5 maand 2,5 maand
BTW-compensatie 5.723.135 4.381.714 5.277.991 12.586.959 27.969.799
In het huurcontract zijn G&S Vastgoed en UWV overeengekomen dat G&S Vastgoed als
verhuurder een vergoeding geeft aan UWV voor de investering in het inbouwpakket. De
vergoeding wordt ook wel aangeduid met ‘stelpost inbouwpakket’.

47 / 93
In het rapport van het Ministerie en de Rijksgebouwendienst is de huur voor La Guardia Plaza
berekend per vierkante meter brutovloeroppervlak, inclusief BTW-compensatie. 30 De huur voor
UWV bedraagt 158 euro. De gemiddelde huur uit de benchmark bedraagt 169 euro.
Geconcludeerd wordt dat de UWV-huur onder het gemiddelde ligt. Deze berekening is echter
gebaseerd op een vvo/bvo-verhouding van 0,7, waarin de parkeergarage is opgenomen. Een
gecorrigeerde benadering, waarin de parkeergarage buiten beschouwing wordt gelaten, is
hieronder weergegeven:
Gegevens Rapport Gecorrigeerde
25/09/’03 berekening
Huur per m 2 vvo in euro (excl. BTW) 170 170
Verhuurbaar vloeroppervlak 9.664 9.664
Verhouding vvo/bvo 0,7 0,87
Bruto vloeroppervlak 13.806 11.087
Kengetal: huur per m 2 bvo in euro incl. BTW-compensatie31 158 196
In de voorgaande tabel zijn de metrages van gebouw B gebruikt. Verondersteld kan worden dat
dit ook voor het gehele complex geldt.
Gecorrigeerd naar de bvo-metrage exclusief parkeergarage komt de huurprijs voor het gehele
complex uit op 196 euro per vierkante meter brutovloeroppervlak. Dit is circa 16 % boven het
gemiddelde uit de benchmark (169 euro).
5.3.2.2 Terugbouwverplichting
In gebouw B zijn ingrijpende wijzigingen aan het casco aangebracht op de begane grond, de
eerste, de elfde en de twaalfde verdieping. Het betreft aanpassingen aan de elektrotechnische en
werktuigbouwkundige installaties en aan de bouwkundige vloervelden. Door deze wijzigingen is
het verhuurbaar vloeroppervlak afgenomen.
Uit de bijwerkopdrachten van G&S Vastgoed valt af te leiden dat de uitsparing voor de trap
tussen de twee bovenste verdiepingen circa 25 vierkante meter bedraagt. Het verhuurbaar
vloeroppervlak is hierdoor afgenomen met circa 50 vierkante meter (25 op beide verdiepingen).
De gecreëerde vide tussen de begane grond en de eerste verdieping meet circa 115 vierkante
meter. Deze aanpassingen aan het casco hebben derhalve geleid tot een afname van het
verhuurbaar vloeroppervlak van circa 165 vierkante meter (1,7 %).
In de huurovereenkomst is bepaald dat het gehuurde bij beëindiging van het huurcontract in
oorspronkelijke staat moet worden teruggebracht.
30 Met de ‘BTW-compensatie’ wordt gedoeld op de compensatie aan de verhuurder voor het feit dat de huurder in
casu niet BTW-plichtig is, zie hierna.
31 De BTW-compensatie is in het rapport van het Ministerie en de Rijksgebouwendienst verdisconteerd in de
huurprijs op basis van een annuïteit met een looptijd van tien jaar en een rentepercentage van 6%.

48 / 93
De terugbouwkosten zal UWV aan het einde van de huurovereenkomst dienen te betalen.
Zoals het er thans naar uitziet, is dat over tien jaar (duur huurovereenkomst), waarbij de
terugbouwkosten bij verlenging van de huurovereenkomst doorschuiven. De terugbouwkosten
zullen weliswaar aan het eind van de huurovereenkomst betaald moeten worden, maar UWV
moet op grond van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving in de jaarrekening nu al rekening
houden met de geschatte kosten van juridisch afdwingbare sloop (herstellen in oorspronkelijke
staat), waarbij de Richtlijnen voorschrijven dat: 32
1. de (geschatte) verplichting bij eerste activering van de kosten wordt opgenomen in de
jaarrekening (al dan niet tegen contante waarde), dan wel
2. de voorziening wordt opgebouwd tijdens de gebruiksduur van het actief.
Dit betekent dat:
• bij toepassing van 1, op de desbetreffende kosten moet worden afgeschreven ten laste van het
resultaat;
• bij toepassing van 2, gedurende de periode tot de terugbouw, jaarlijks een toevoeging aan de
verplichting ten laste van het resultaat moet worden verantwoord.
Hierbij zij opgemerkt dat bij de eerste variant de totale verplichting direct uit de balans blijkt.
Ten aanzien van de ‘hardheid’ van de verplichting past de volgende kanttekening. In de
beslisdocumenten 16 en 17 wordt gemeld dat de eigenaar akkoord gaat met de verbouwing, mits
de terugbouwverplichting in een overeenkomst als onderdeel van de huurovereenkomst wordt
vastgelegd. Tot op heden is met de eigenaar geen terugbouwverplichting gesloten. Wel is
hiervoor een concept opgesteld, gedateerd 25 september 2003. In het concept wordt onder meer
een terugbouwverplichting naar het oorspronkelijke bestek opgelegd ten aanzien van:
• de trapsparing en trap van de elfde en twaalfde verdieping;
• de verwijderde vloer op de eerste verdieping;
• de bedrijfskeuken op de tweede verdieping en
• de inrichting van de hal op de begane grond.
Investeringen die de huurder doet, kunnen voor de verhuurder echter ook gunstig uitpakken.
Het betreft dan maatregelen die leiden tot waardevermeerdering van het object en die de
verhuurbaarheid van het object vergroten. In een dergelijk geval kunnen verhuurder en huurder
32 Op grond van art 49 lid 3 van de wet SUWI.
De Raad voor werk en inkomen, de Centrale organisatie werk en inkomen, het Uitvoeringsinstituut
werknemersverzekeringen en de Sociale verzekeringsbank leggen in hun jaarrekening rekening en
verantwoording af over het financieel beheer en, voorzover het de genoemde bestuursorganen betreft, in elk
geval over de rechtmatigheid en doelmatigheid van de uitvoering van de verzekeringen en wetten in het
verstreken boekjaar. De jaarrekening wordt zoveel mogelijk ingericht met overeenkomstige toepassing van titel
9 van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek.

49 / 93
overeenkomen dat de terugbouwverplichting komt te vervallen of dat de verhuurder een
vergoeding betaalt aan de huurder. Voor de aanpassingen aan gebouw B zijn hierover geen
afspraken gemaakt. Zou dat wel het geval zijn geweest, dan dient daarmee rekening te worden
gehouden bij de bepaling van de voorziening, dan wel de toelichting zoals hiervoor is
weergegeven. De voorziening levert immers een verwachte uitgaande geldstroom op tegen het
einde van het huurcontract. 33
5.3.2.3 Makelaarskosten
Onderhandelingstraject
Het onderhandelingtraject voor de aanhuur van La Guardia Plaza besloeg de periode begin
januari 2002 tot en met begin mei 2002. Bij deze onderhandelingen heeft UWV vanaf medio
maart 2002 het makelaarskantoor Jones Lang LaSalle ingeschakeld. Voorafgaand aan deze
onderhandelingen heeft het instituut zelf gedurende circa vier maanden de gebruikelijke
voorbereidingswerkzaamheden verricht. Namens UWV zijn de onderhandelingen gevoerd door
de directeur Facilitair & Inkoop.
In 2002 heeft G&S Vastgoed op 24 januari en 15, 17 en 23 april voorstellen gedaan (via haar
makelaar Van Gool & Partners), dan wel heeft UWV een bieding gedaan. Op 24 april 2002 is
G&S Vastgoed met een herzien voorstel gekomen op basis waarvan de partijen op 26 april 2002
tot overeenstemming kwamen voor La Guardia B, C en D. Deze overeenstemming blijkt uit een
verslag van een bespreking op 26 april 2002, waarbij UWV 34 , Jones Lang LaSalle, G&S
Vastgoed en Van Gool & Partners aanwezig waren. Deze laatste heeft het verslag opgesteld. De
finale overeenstemming omvat de huurprijs, de bijdrage van de ontwikkelaar, de
aanhuurcourtage van Jones Lang LaSalle, de huurvrije periode en de contante waarde. 35 De
directeur Facilitair & Inkoop verklaart dat UWV dit besprekingsverslag niet heeft geaccordeerd
en voor UWV geen enkele status heeft.
Op 3 mei 2002 is een ‘intentie-overeenkomst’ getekend waarin de uitgangspunten voor de
verhuur zijn vastgelegd. Deze overeenkomst is getekend door de directeur Facilitair & Inkoop,
onder nadrukkelijk voorbehoud van toestemming van de Raad van Bestuur. Volgens de directeur
Facilitair & Inkoop heeft hij op 6 mei 2002 het bereikte onderhandelingsresultaat besproken met
de voorzitter van de Raad van Bestuur van UWV in aanwezigheid van een externe adviseur van
de Raad van Bestuur. Volgens de directeur Facilitair & Inkoop is het bereikte
33 Voor wat betreft de omvang van deze verplichting kan worden opgemerkt dat deze volgens de
projectontwikkelaar in de praktijk wel wordt bepaald door de oorspronkelijk gemaakte kosten met een geschatte
stijging voor inflatie en de algemene trend voor dergelijke kosten te verhogen. Dit impliceert een 1:1-verhouding
van de kosten van realisatie en herstel. De meer exacte hoogte van de kosten dient te worden bepaald door een
calculatie te maken van de feitelijke sloop- en herstelkosten (situatie-afhankelijk).
34 De directeur Facilitair & Inkoop.
35 De contante waarde per vierkante meter van de verhuurverplichting over de gehele looptijd van het contract;
waarbij rekening wordt gehouden met de huurvrije periode en de investeringsbijdrage.

50 / 93
onderhandelingsresultaat door de voorzitter akkoord bevonden met uitzondering van de door
Jones Lang LaSalle gevraagde vergoeding (aanhuurcourtage).
Op 17 juni 2002 zijn drie aparte huurcontracten getekend, voor respectievelijk La Guardia Plaza
B, C en D.
Vergoeding makelaar
Uit het verslag van de bespreking van 26 april 2002 blijkt dat is afgesproken dat makelaar Jones
Lang LaSalle een ‘aanhuurcourtage’ van 10% van de aanvangshuurprijs zal ontvangen welke
door G&S Vastgoed zou worden betaald. 36
Aangezien UWV niet akkoord gaat met de hoogte van deze courtage, geeft de directeur Facilitair
& Inkoop opdracht aan de (voormalig) manager Inkoop Vastgoed opnieuw te gaan
onderhandelen over de hoogte van de courtage. Volgens UWV zou de courtage aldus zijn
teruggebracht tot 220.000 euro (exclusief BTW).
Uit de UWV-administratie blijkt dat het instituut op 15 juli 2002 een factuur ontvangt van Jones
Lang LaSalle voor een bedrag van 220.000 euro exclusief BTW (261.800 euro inclusief BTW).
Op de factuur van Jones Lang LaSalle staat vermeld:
‘Courtagenota naar aanleiding van de werkzaamheden ten behoeve van de aanhuur van
nieuwbouwontwikkeling La Guardia Plaza te Amsterdam Sloterdijk’.
Op 7 oktober 2002, derhalve drie maanden na de verzending van de factuur, stuurt deze
makelaar een opdrachtbevestiging voor de werkzaamheden inzake de aanhuur van La Guardia
Plaza voor dit bedrag aan UWV met het verzoek deze opdrachtverstrekking te laten
ondertekenen door de directeur Facilitair & Inkoop, hetgeen deze ook doet. Op 9 januari 2003
wordt de factuur ter betaling aangeboden aan de (interne) projectleider, die de factuur met een
begeleidende brief en de getekende opdrachtbevestiging doorstuurt naar de directeur Facilitair &
Inkoop. De projectleider verzoekt de directeur Facilitair & Inkoop in de brief de factuur voor
akkoord te ondertekenen. Daarna heeft UWV de factuur betaald. 37
Uit een onderzoek van de administratie van G&S Vastgoed blijkt dat Jones Lang LaSalle op
30 september 2002 aan G&S Vastgoed een bedrag in rekening brengt van 867.654,80 euro
exclusief BTW (1.032.509 euro inclusief BTW). Op de factuur van Jones Lang LaSalle staat:
‘Honorering inzake de verkoop van bovengenoemd kantorencomplex’.
Uit het onderzoek blijkt dat dit bedrag op 20 augustus 2002 als aanhuurcourtage in de
grootboekadministratie van G&S Vastgoed is verantwoord. Uit navraag bij de directie van G&S
Vastgoed is gebleken dat Jones Lang LaSalle eerst een factuur voor dit bedrag bij G&S Vastgoed
in rekening heeft gebracht met de omschrijving ‘honorering inzake aanhuur’, doch dat deze
36 Op basis van de gehuurde meters, de parkeerplaatsen en archiefruimten is de jaarhuur van ca. 8,69 miljoen euro
exclusief BTW. De verschuldigde courtage zou daarmee 869.000 euro exclusief BTW bedragen.
37 De courtagekosten zijn door UWV aan de gebouwen B, C en D toegerekend. In de tabel in 5.1.9 zijn de
courtagekosten van gebouw B in kolom 6 opgenomen voor een bedrag van 54.000 euro.

51 / 93
factuur later is gecrediteerd en is vervangen door de factuur met de omschrijving
‘Honorering inzake de verkoop van bovengenoemd kantorencomplex’ .
De behandelend makelaar van Jones Lang LaSalle heeft verklaard dat het crediteren op
verzoek van G&S Vastgoed is geschied. Hij heeft verder verklaard dat het een aanvullende
courtageafspraak betrof aangezien niet de volledige courtage van Jones Lang LaSalle in rekening
kon worden gebracht. Normaliter bedraagt het NVM-tarief voor een transactie van deze omvang
volgens Jones Lang LaSalle circa 1.250.000 euro exclusief BTW. Uiteindelijk is, aldus de
makelaar van Jones Lang LaSalle, vastgesteld dat Jones Lang LaSalle recht heeft gehad op een
aanvullende vergoeding van 220.000 euro exclusief BTW, die is vastgelegd in een overeenkomst
van 7 oktober 2002.
De makelaar van Jones Lang LaSalle verklaart verder dat de nota van 867.654,80 euro
exclusief BTW gebaseerd is op 10% van de eerste volledige jaarhuur, te weten: 8.676.548 euro
exclusief BTW. Deze beloning verantwoordt G&S Vastgoed derhalve als ‘te betalen post’. De
reden om dit zo te verantwoorden zou volgens de makelaar mogelijk verband kunnen houden
met de BTW. 38 In elk geval zou het volgens de makelaar wel zo zijn dat deze vergoeding
uiteindelijk ten laste van UWV komt en gezien kan worden als een vergoeding voor het bereikte
onderhandelingsresultaat. 39
Zowel de destijds behandelend makelaar als de directeur Facilitair & Inkoop beweert dat de
inschakeling van Jones Lang LaSalle, alsmede het in de bespreking van 26 april 2002 bereikte
onderhandelingsresultaat tot stand is gekomen met instemming van de Raad van Bestuur. De
voorzitter van de Raad van Bestuur verklaart desgevraagd dat hij met betrekking tot de
inschakeling van Jones Lang LaSalle ‘geen specifieke kennis’ heeft.
5.3.2.4 Metropolitan-gebouw
In het UWV-rapport van september 2003 (de bijlage bij het rapport van het Ministerie en de
Rijksgebouwendienst) is een vergelijking gemaakt tussen de huur van La Guardia Plaza en die
van het gebouw Metropolitan in Amsterdam. Dit laatstgenoemde gebouw werd door het
Landelijk instituut sociale verzekeringen (Lisv), een der rechtsvoorgangers van het UWV,
gehuurd. In het algemeen overleg van de Vaste Commissie voor Sociale Zaken en
Werkgelegenheid van 12 november 2003 zijn de volgende vragen gesteld over de huur van het
gebouw Metropolitan:
38 Hier wordt kennelijk gedoeld op het feit dat UWV geen vooraftrek BTW kent.
39 De makelaar doelt hier kennelijk op het feit dat de 10% courtage reeds was afgesproken voordat
overeenstemming was bereikt over alle voorwaarden van het huurcontract en dat de verhurende partij de te
betalen courtage zou hebben verdisconteerd in de op dat moment nog uit te onderhandelen voorwaarden.

52 / 93
1. is in de 241 euro kale huur per vierkante meter ook schoonmaak en receptie betrokken;
hoe is de huurprijs opgebouwd? 40
2. betaalde het Lisv deze huur ook?
3. is UWV ook indirect eigenaar?
Het gebouw Metropolitan in Amsterdam-Buitenveldert was de voormalige
hoofdkantoorvestiging van het Lisv. Van rechtswege is het huurcontract van Lisv overgegaan op
UWV. Vanaf de start van UWV in 2001 is de hoofddirectie in het gebouw Metropolitan
gehuisvest geweest tot het moment dat La Guardia Plaza (gebouw B en C) gereed was om in
oktober 2003 in gebruik te worden genomen.
In de Rapportage huisvesting UWV van september 2003 zijn de huurkosten van La Guardia
Plaza afgezet tegen de (voormalige) hoofdkantoorvestigingen Metropolitan en Bos en Lommer.
De gegevens in het rapport zijn als volgt weergegeven:
verhuurbaar vloeroppervlak in m 2 huurprijs / m 2 vvo
inclusief archief in euro
Metropolitan 7.651 245
Bos en Lommer 38.486 143
Het verhuurbaar vloeroppervlak van Metropolitan bestaat uit 7.056 m 2 kantoorruimte en 595 m 2
archiefruimte, totaal derhalve 7.651 m 2 verhuurbaar vloeroppervlak.
De huurkosten van gebouw Metropolitan en La Guardia Plaza (voor gebouw B) zijn als volgt
weer te geven:
40 De huurprijs van 241 euro voor het gebouw Metropolitan staat in de brief van 3 juni 2003 van UWV aan de
Minister. In het rapport van september 2003 meldt UWV een huurprijs van 245 euro per vierkante meter
verhuurbaar vloeroppervlak.

53 / 93
Metropolitan La Guardia Plaza B
jaarhuur 41
prijspeil
4 e kw 2001
jaarhuur 42
prijspeil
4 e kw 2003
/ m 2 vvo
prijspeil
4 e kw 2003
jaarhuur 43
prijspeil
1 juli 2002
/ m 2 vvo
prijspeil
1 juli 2002
a. huur kantoor 1.242.363 1.817.934 258 1.614.490 170
b. huur archief 39.150 55.745 94 15.448 92,50
a+b subtotaal / gemiddeld 1.281.477 1.873.697 245 1.629.938 169
c. huur parkeerplaats p-garage 141.001 76.050
d. huur parkeerplaats dek 39.818 5.500
c+d subtotaal 126.984 180.819 81.550
e. BTW-compensatie 60.836 86.662 595.334
a+b+c+d+e totaal / gemiddeld 1.469296 2.141.160 (280) 2.306.822 (239)
f. service – stook niet bekend 245.220 107.696
g. elektra niet bekend 34.144 exclusief
f+g subtotaal niet bekend 279.364 107.696
BTW over e+f niet bekend 53.079 20.462
Deze tabel geeft aan hoe de huurkosten zijn opgebouwd voor het gebouw Metropolitan in het
vierde kwartaal van 2001 en in dezelfde periode van 2003. De huurprijs van 245 euro per
vierkante meter verhuurbaar vloeroppervlak waarvan het UWV-rapport spreekt, is de
gemiddelde huurprijs voor de kantoor- en archiefruimten, exclusief parkeerplaatsen, BTWcompensatie,
service-, stook- en elektrakosten.
Een belangrijk verschil tussen La Guardia Plaza en Metropolitan is dat het laatstgenoemde
gebouw circa dertig jaar oud is, terwijl La Guardia Plaza pas zeer recent is opgeleverd. In het
geval dat een gebouw ouder is dan tien jaar, is aan de verhuurder geen BTW-compensatie meer
verschuldigd. 44
Vanuit de tabel kan indicatief worden aangegeven wat de consequentie van de BTWcompensatie
is. Zonder BTW-compensatie is het verschil in de huurprijs tussen beide locaties 76
euro per vierkante meter verhuurbaar vloeroppervlak (245 minus 169 euro). Met BTWcompensatie
is het verschil circa 41 euro (280 minus 239 euro). Het verschil is nog kleiner
wanneer rekening wordt gehouden met het geringer aantal parkeerplaatsen van gebouw B (88
parkeerplaatsen op 9.664 vierkante meter verhuurbaar vloeroppervlak) in verhouding tot gebouw
Metropolitan (120 parkeerplaatsen op 7.651 vierkante meter verhuurbaar vloeroppervlak).
De service- en stookkosten en kosten voor elektriciteit zijn niet met elkaar te vergelijken. In
het huurcontract van La Guardia Plaza is opgenomen dat UWV de elektrakosten rechtstreeks aan
41 Bron: huurcontract d.d. 12 april 1999.
42 Bron: brief d.d. 11 december 2001 van Boer Hartog Hooft Makelaardij inzake huurprijsherziening.
43 Bron: huurcontract La Guardia Plaza B d.d. 17 juni 2002.
44 Behoudens de BTW-compensatie over eventuele vernieuwings- en renovatiekosten en BTW over de
servicekosten.

54 / 93
de elektriciteitsmaatschappij zal betalen. De servicepakketten (onderhoud, schoonmaak en
dergelijke) van Metropolitan en La Guardia Plaza zijn ook verschillend samengesteld.
Voor de vraag of de huur die UWV betaalt, dezelfde is als die welke het Lisv heeft betaald, is
het volgende van belang. Het huurcontract voor Metropolitan is op 1 januari 2002 aangepast
vanwege een herziening van de markthuurprijs. Deze herziening is uitgevoerd door de dan
geldende huurprijs te toetsen aan de markthuurprijs van het object. Bij deze niet ongebruikelijke
huurprijsherziening, wordt de markthuurprijs afgezet tegen de huurwaarde van vergelijkbare
huurobjecten.
In het Algemeen Overleg is de vraag gesteld of UWV ‘indirect’ eigenaar is van Metropolitan.
Deze vraag kan kort worden beantwoord: Metropolitan is een huurobject, waarvoor een
huurcontract is opgesteld dat eindigt met ingang van 31 december 2006. UWV is derhalve
huurder en geen (indirect) eigenaar. 45
Ten aanzien van het gebouw Metropolitan dient het volgende te worden opgemerkt. De brief
van 3 juni 2003 van UWV aan de Minister geeft aan dat La Guardia Plaza ten opzichte van het
gebouw Metropolitan op jaarbasis ruim 0,5 miljoen euro goedkoper is. Dit bedrag is berekend
door het verschil te nemen tussen de ‘kale huurprijzen’ per vierkante meter verhuurbaar
vloeroppervlak en dit te vermenigvuldigen met het verhuurbaar vloeroppervlak van het gebouw
Metropolitan (241 euro minus 170 euro maal 7.651 vierkante meter). Voor de berekening van de
werkelijke besparing (en voor een goede vergelijking) dient onder meer ook de verschuldigde
BTW-compensatie – en die is voor La Guardia Plaza veel hoger dan voor gebouw Metropolitan
– te worden meegenomen, evenals de service- en energiekosten. Ten slotte dient te worden
opgemerkt dat Metropolitan per 1 januari 2004 is onderverhuurd voor een huurprijs (195 euro
per vierkante meter verhuurbaar vloeroppervlak) die beduidend lager ligt dan de huur die UWV
dient af te dragen. Dit verschil moet duidelijk in het licht worden bezien van de huidige
kantorenmarktprijzen: er is een groot aanbod en geringe vraag naar kantoren, waardoor de
huurprijzen sterk onder druk staan. Niettemin is er vanaf 15 september 2002 tot en met 1 januari
2004 sprake geweest van dubbele huur; van 1 januari 2004 tot en met 31 december 2006 komt
het verschil tussen de huurprijs en de onderverhuurprijs voor rekening van UWV.
5.3.3 Analyse
Huurkosten
Vastgesteld is dat de samenstellers van het rapport van het Ministerie en de Rijksgebouwendienst
voor de benchmark in de berekeningen van de huurprijs per vierkante meter brutovloeroppervlak
zijn uitgegaan van een factor 0,7 vvo/bvo, waarin de parkeergarage verdisconteerd is. Hierdoor
wordt de huurprijs voor UWV verdeeld over een groter aantal vierkante meters, wat tot gevolg
45 De verhuurder is de maatschap NCR of zoals in het huurcontract staat: ‘de maatschap ten doel hebbende het voor
gemeenschappelijke rekening doen bouwen en exploiteren van een kantoorgebouw genaamd NCR-gebouw’

55 / 93
heeft dat de huurprijs is berekend op 158 euro per vierkante meter brutovloeroppervlak inclusief
BTW-compensatie. De parkeergarage dient buiten beschouwing te worden gelaten, aangezien
daarvoor apart huur wordt betaald. De huurprijs komt daarmee op 196 euro per vierkante meter
brutovloeroppervlak; dat is 16% boven het gemiddelde van de benchmark.
Vastgesteld is dat de verbouwing van het casco heeft geleid tot een verlaging van het
verhuurbaar oppervlak met circa 165 vierkante meter (1,7%).
Terugbouwverplichting
Vastgesteld is dat in gebouw B ingrijpende aanpassingen aan het casco zijn aangebracht op de
begane grond en op de eerste, elfde en twaalfde verdieping.
Vastgesteld is dat de huurovereenkomst bepaalt dat het gehuurde bij beëindiging van het
huurcontract in de oorspronkelijke staat dient te worden opgeleverd. Voor de aanpassingen zou
een terugbouwovereenkomst worden opgesteld tussen huurder en verhuurder. Er is een conceptterugbouwverplichting
aangetroffen. Afspraken over eventuele kwijting van de
terugbouwverplichting of een compensatie door de verhuurder voor een eventuele
waardevermeerdering van het pand door de investeringen van UWV zijn achterwege gebleven.
Thans bestaat voor UWV de verplichting (op grond van de wet en de overeenkomst) tot herstel
van het gehuurde in de oorspronkelijke staat, wat aanzienlijke kosten met zich zal kunnen
brengen. In de projectadministratie is op generlei wijze rekening gehouden met de (geschatte)
kosten van sloop en het herstellen van het gehuurde in de oorspronkelijke staat.
Vastgesteld is dat de kosten van de sloop en het herstellen van het gehuurde in de
oorspronkelijke staat wegens het juridisch afdwingbare karakter ervan moeten worden
opgenomen in de UWV-jaarrekening.
UWV deelt dit standpunt niet en beroept zich op de volgende bepaling uit de richtlijnen voor
de jaarverslaggeving: 46
‘Slechts die verplichtingen die voortvloeien uit de gebeurtenissen uit het verleden en die blijven
bestaan onafhankelijk van de toekomstige handeling van de rechtspersoon leiden tot het treffen
van een voorziening. Indien de rechtspersoon toekomstige uitgaven kan voorkomen door een
handeling in de toekomst heeft de rechtspersoon geen verplichting tot het doen van die uitgaven
en wordt geen voorziening getroffen’.
UWV stelt dat er zolang het dit gebouw blijft huren, geen sprake zal zijn van een verplichting
tot het terugbrengen in de oorspronkelijke staat. Evenmin is dit het geval wanneer met de
46 Er wordt hierbij verwezen naar RJ 252 inzake Voorzieningen, alinea 109.

56 / 93
verhuurder of met een eventuele nieuwe huurder kan worden overeengekomen dat het gehuurde
in de bestaande staat kan worden opgeleverd.
In de wederhooreactie van UWV, zie bijlage 2 pagina 5/6, wordt aldus gesteld dat het vormen
van een voorziening volgens de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving juist niet zou zijn
toegestaan, omdat het hier gaat om een verplichting die door UWV mogelijk kan worden
voorkomen. De Accountantsdienst van het Ministerie onderschrijft die visie.
UWV heeft over dit onderwerp een intern memo van de afdeling FEZ/concerncontrol
verstrekt (gedateerd 19 januari 2004) met als bijlage een memo van KPMG, gedateerd 12 januari
2004. Dit accountantskantoor heeft op verzoek van UWV een advies uitgebracht, dat overigens
een concept-status heeft. Daarin staat dat de bepaling waarop UWV zich beroept alleen geldt
voor eenzijdige handelingen, ‘waarvoor niet de instemming en/of medewerking van een derde is
vereist’.
KPMG stelt voorts: ‘Het mogelijk ‘wegonderhandelen’ van de herstelkosten in de toekomst is
iets waarvoor te zijner tijd de medewerking van de huurder noodzakelijk is, een gebeurtenis na
balansdatum dus, en tot die tijd blijft gewoon sprake van een contractuele verplichting voor de
huurder (en dus de noodzaak tot het vormen van een voorziening).’
Het intern memo van UWV sluit in eerste instantie aan bij het KPMG-advies met de tekst:
‘Met KPMG neigen wij er nu naar te concluderen dat UWV op grond van RJ 252.217 inderdaad
een voorziening herstelkosten zou moeten vormen ingaande de jaarrekening 2003’.
De conclusie in hetzelfde stuk is echter onbegrijpelijk en volstrekt niet in lijn met de eerdere
tekst in het memo en het KPMG-advies. De conclusie van UWV is namelijk:
‘Wij concluderen dan ook dat noch in de jaarrekening 2002, noch in de jaarrekening 2003
binnen de relevante verslagleggingsregels argumenten te vinden zijn die vorming van een
voorziening verbouwingskosten HK [red.: Hoofdkantoor] zelfs maar toestaan. Laat staan
vereisen.’
De reactie van UWV leidt niet tot een wijziging van de eerdere vaststelling dat UWV
gehouden is een voorziening op te nemen in de jaarrekening voor de terugbouwverplichting.
UWV kan immers niet zelfstandig, dus door een eigen handeling en zonder medewerking van
een derde (i.c. de verhuurder), deze uitgaaf voorkomen. Dit standpunt wordt gestaafd door het
KPMG-advies.
Makelaarskosten
Omtrent de reden(en) van de betalingen voor courtage aan makelaar Jones Lang LaSalle is geen
eenduidig beeld ontstaan. Op grond van de overeenkomst van 26 april 2002 lijkt UWV de
aanhuurcourtage van 220.000 euro exclusief BTW niet verschuldigd te zijn. G&S Vastgoed zou
het makelaarsloon immers betalen, wat ook is gebeurd conform de afspraak van 26 april 2002,
echter voor een bedrag van 876.654 euro exclusief BTW.
De status van dit document is echter niet duidelijk geworden. Gegeven de uiteenlopende
verklaringen van betrokkenen kan geen eenduidige conclusie worden gesteld ten aanzien van de
aan Jones Lang LaSalle betaalde vergoeding.

57 / 93
Metropolitan
Vastgesteld is dat het huurcontract voor Metropolitan van rechtswege van het Lisv op UWV is
overgegaan. Op 1 januari 2002 is het huurcontract aangepast vanwege een herziening van de
markthuurprijs. De markthuurprijsherziening heeft geleid tot een forse stijging van de huurprijs.
Metropolitan is een huurobject waarvoor een huurcontract is opgesteld dat eindigt met ingang
van 31 december 2006. UWV is derhalve huurder en geen (indirect) eigenaar.
De brief van 3 juni 2003 van UWV aan de Minister geeft aan dat La Guardia Plaza ten
opzichte van het gebouw Metropolitan op jaarbasis ruim 0,5 miljoen euro goedkoper is. Dit
bedrag is berekend door het verschil te nemen tussen de ‘kale huurprijzen’. In deze berekening
zijn niet de verschuldigde BTW-compensatie (die voor La Guardia Plaza veel hoger is dan voor
gebouw Metropolitan), de service- en energiekosten meegenomen. Daarnaast is er vanaf 15
september 2002 sprake geweest van dubbele huur; van 1 januari 2004 tot en met 31 december
2006 komt het verschil tussen de huurprijs en de onderverhuurprijs voor rekening van UWV.

58 / 93
5.4 Kosten inbouwpakket en toerekening kosten bestuurs- en vergadercentrum
5.4.1 Normen
In de eerste berichtgeving aan de Tweede Kamer, te weten de brief van 3 juni 2003 van UWV
aan het Ministerie, staat op bladzijde 2 dat de investeringen om gebouw B aan te passen aan de
bestemming van een bestuurs- en vergadercentrum, 1.216.462 euro bedroegen voor de hal en het
vergadercentrum en voor het bestuurscentrum 414.000 euro (samen 1.630.462 euro exclusief
BTW, ofwel 1,9 miljoen euro inclusief BTW).
De brief noemt geen totalen voor de kosten van het inbouwpakket, maar wel:
‘De inrichtingsprijs voor de gebouwen B, C, D en E op La Guardia bedraagt € 918 euro per m2
(brutovloeroppervlak)’.
In het rapport van 25 september 2003 van het Ministerie en de Rijksgebouwendienst wordt op
bladzijde 15 (van de als bijlage daarbij gevoegde UWV-rapportage) vermeld dat de totale
inrichtingskosten voor gebouw B 12,5 miljoen euro bedragen:
‘Van dit bedrag is € 1,9 miljoen toe te schrijven aan de aanpassingen, gericht op de functie van
bestuurs- en vergadercentrum. De overige € 10,5 miljoen bestaat uit de ‘normale’
inrichtingskosten die bij een andere bestemming dan bestuurscentrum ook hadden moeten
worden gemaakt’.
De UWV-rapportage van 30 oktober 2003 inzake nader onderzoek (Uitwerking
huisvestingskosten gebouw B) vermeldt op bladzijde 6 dat de (begrote) totale kosten voor het
inbouwpakket 12,7 miljoen euro bedragen.
Over de eerdere opgave van 1,9 miljoen euro voor de kosten van de aanpassingen aan de
begane grond en aan de eerste, elfde en twaalfde verdieping vermeldt het rapport:
‘UWV heeft ervoor gekozen de aannemer een specificatie te laten verstrekken van het meerwerk
(…) De opgave van de aannemer omvatte 10 punten waarin aanpassingen hebben
plaatsgevonden ten opzichte van het oorspronkelijke bestek’.
Verder is in de UWV-rapportage van 30 oktober 2003 onder 3.4 aangeven:
‘Naar aanleiding van zijn verzoek om nadere informatie te verstrekken over de huisvestings- en
inrichtingskosten van gebouw B heeft de Minister, om maximale duidelijkheid te verschaffen,
onafhankelijk deskundigen gevraagd nader onderzoek te doen naar de specifieke
aanpassingskosten in casco en wijzigingen van het inbouwpakket. Dit onderzoek is kort geleden
uitgevoerd met inachtneming van de actuele stand van zaken. De deskundigen zijn, in afwijking
van de opgave van de aannemer, gekomen tot een aanvulling van de 10 puntenlijst met 7 punten
tot een 17 puntenlijst (…) Met deze 17 punten is een bedrag gemoeid van € 2,4 miljoen.’
Kortom, de totale kosten voor het inbouwpakket zijn ten opzichte van de eerdere rapportage in
september 2003 van 12,5 miljoen euro bijgesteld naar 12.739.755 euro in de rapportage van
oktober 2003 (zie paragraaf 5.1.9). Het eerdere bedrag van 1,9 miljoen euro is gecorrigeerd naar

59 / 93
2,4 miljoen euro, conform de specificatie, zoals opgenomen in bijlage C van het UWV-rapport
van 30 oktober 2003.
Het bedrag van 2,4 miljoen euro dat in het UWV-rapport wordt genoemd, is opgebouwd uit
zeventien elementen die puntsgewijs zijn opgesomd en betrekking hebben op de begane grond,
de eerste, elfde en twaalfde verdieping van gebouw B, te weten:
10-puntenlijst rapportage 25-09-03: aanvullingen tot 17-puntenlijst 30-10-03:
• vergroten vide en plaatsen wandscherm receptie van
begane grond
• houten wand
• trap tussen de elfde en twaalfde verdieping • gebogen leemstucwerk
• extra brandwerende pui in verband met gewijzigde
compartimentering
• wandtegelwerk lifthallen
• wijziging afwerking toiletgroepen • draaideur vergaderzaal
• lamellen plafonds • hardglazen puien
• wijziging restplafond en delen stucwerk • metalen plafonds en wanden
• afwerking vloeren 11 e en 12 e verdieping • overige stucwerk
• verlichting (niet losse inrichting)
• wijziging elektrische installatie
• wijzigingen in werktuigbouwkundige installaties
De opgaven van de kosten van deze zeventien punten zijn ontleend aan de verstrekte opdrachten
aan G&S Vastgoed. Zo is het aanbrengen van de trap naar de twaalfde verdieping (tweede punt
op de lijst) ad 172.550 euro inclusief BTW, opgebouwd uit een viertal ‘bijwerkopgaven’ van
G&S Vastgoed, te weten:
• no. 45 uitsparingen in betonvloer;
• no. 54 staalwerk extra trap;
• no. 72 lichtwand en lichtplafond elfde en twaalfde verdieping;
• no. 52 bouwkundige werkzaamheden elfde en twaalfde verdieping (deels).
De Rijksgebouwendienst heeft in de benchmark van september 2003 de kostengegevens van
UWV afgezet tegen de gemiddelde kosten van de betrokken instellingen uit de benchmark. De
dienst noemt daarbij de volgende kengetallen:
• kosten inbouwpakket ‘smal’ 47 La Guardia Plaza per vierkante meter brutovloeroppervlak;
• kosten inbouwpakket totaal 48 La Guardia Plaza per vierkante meter bruto vloeroppervlak.
47 Rijksgebouwendienst hanteert het begrip ‘smal’ inbouwpakket om de kosten tussen de in de benchmark
betrokken instellingen vergelijkbaar te houden. Onder een ‘smal’ inbouwpakket worden onder meer de
binnenwanden, vloerafwerking, plafonds en kabelgoten verstaan. Daarbuiten vallen echter de aanpassingen aan
het casco, het terrein of veranderingen aan gebouwinstallaties.
48 In de kosten inbouwpakket totaal zijn behalve de kosten inbouwpakket ‘smal’ ook de kosten begrepen voor
aanpassingen aan het casco, het terrein of veranderingen aan gebouwinstallaties.

60 / 93
UWV berekent ten slotte in de rapportage van september 2003 de totale kosten voor het
inbouwpakket per vierkante meter brutovloeroppervlak specifiek voor gebouw B.
5.4.2 Bevindingen
5.4.2.1 Inbouwpakket ‘smal’ La Guardia Plaza
In het rapport van Ministerie en Rijksgebouwendienst van september 2003 zijn de kosten
berekend voor een ‘smal’ inbouwpakket per vierkante meter brutovloeroppervlak voor La
Guardia Plaza totaal. De kosten voor het ‘inbouwpakket smal’ bedragen voor UWV 332 euro per
vierkante meter brutovloeroppervlak. De gemiddelde kosten uit de benchmark bedragen 273
euro. De Rijksgebouwendienst noemt tevens het bedrag van 352 euro dat hoort bij de reguliere
(referentie) kwaliteit voor Rijkshuisvesting. Geconcludeerd wordt dat de kosten voor
inbouwpakket ‘smal’ van UWV boven het gemiddelde van de benchmark liggen, maar onder het
niveau voor de (referentie) kwaliteit Rijkshuisvesting. Deze berekening is echter gebaseerd op
een vvo/bvo-verhouding van 0,7, waarin de parkeergarage is opgenomen. De gecorrigeerde
berekening waarbij de parkeergarage buiten beschouwing is gelaten, is hierna weergegeven:
Gegevens Rapport Gecorrigeerde
25/09/’03 berekening
• Verhouding vvo/bvo 0,7 0,87
Kengetal: kosten inbouwpakket ‘smal’ per m 2 bvo in euro inclusief
BTW
332 413
Gecorrigeerd naar de bvo-metrage exclusief parkeergarage komen de kosten voor het
inbouwpakket ‘smal’ (voor het totale complex) uit op 413 euro per vierkante meter
brutovloeroppervlak (was 332 euro). Dit is circa 51 % boven het gemiddelde uit de benchmark
en 17% boven het niveau voor de reguliere (referentie) kwaliteit Rijkshuisvesting.
5.4.2.2 Inbouwpakket totaal La Guardia Plaza
In het rapport van het Ministerie en de Rijksgebouwendienst zijn de kosten berekend voor het
totale inbouwpakket per vierkante meter brutovloeroppervlak voor La Guardia Plaza totaal. De
kosten voor het totale inbouwpakket (exclusief verhuiskosten) bedragen voor UWV 635 euro per
vierkante meter brutovloeroppervlak. De Rijksgebouwendienst zet dit getal af tegen het bedrag
van 697 euro dat hoort bij de reguliere (referentie) kwaliteit voor Rijkshuisvesting.
Geconcludeerd wordt dat de kosten voor het totale inbouwpakket op basis van de berekening per
vierkante meter brutovloeroppervlak (voor het gehele complex La Guardia Plaza) circa 9% lager
uitkomen dan het kengetal voor de referentiekwaliteit. Deze berekening is echter gebaseerd op
een vvo/bvo-verhouding van 0,7, waarin de parkeergarage is opgenomen. De gecorrigeerde
berekening waarbij de parkeergarage buiten beschouwing is gelaten, is hierna weergegeven:

61 / 93
Gegevens Rapport Gecorrigeerde
25/09/’03 berekening
• Verhuurbaar vloeroppervlak 9.664 9.664
• Verhouding vvo/bvo 0,7 0,87
• Brutovloeroppervlak 13.806 11.087
Kengetal: inbouwpakket totaal La Guardia Plaza in euro per m 2 bvo
inclusief BTW
635 771
Gecorrigeerd naar de bvo-metrage exclusief parkeergarage komen de kosten voor het totale
inbouwpakket uit op 771 euro per vierkante meter brutovloeroppervlak (was 635 euro). Dit is
circa 11% boven het niveau voor de reguliere (referentie) kwaliteit Rijkshuisvesting.
5.4.2.3 Inbouwpakket totaal gebouw B
In het UWV-rapport dat als bijlage is gevoegd bij het rapport van het Ministerie en de
Rijksgebouwendienst zijn de kosten berekend voor het totale inbouwpakket per vierkante meter
brutovloeroppervlak voor de afzonderlijke gebouwen van La Guardia Plaza en derhalve ook voor
gebouw B. De kosten voor het totale inbouwpakket bedragen voor gebouw B 923 euro per
vierkante meter brutovloeroppervlak. Deze berekening is echter gebaseerd op een vvo/bvoverhouding
van 0,7, waarin de parkeergarage is opgenomen. De gecorrigeerde berekening
waarin de parkeergarage buiten beschouwing is gelaten, is hierna weergegeven:
Gegevens Rapport UWV Gecorrigeerde
30/10/’03 berekening
• Begrote kosten inbouwpakket (rapport 30-10-03) in euro 12.739.755 12.739.755
• Verhuurbaar vloeroppervlak 9.664 9.664
• Verhouding vvo/bvo 0,7 0,87
• Brutovloeroppervlak 13.806 11.087
Kengetal: kosten inbouwpakket totaal gebouw B in euro per m 2
bvo inclusief BTW
923 1.149
Gecorrigeerd naar de bvo-metrage exclusief parkeergarage komen de (begrote) kosten voor het
totale inbouwpakket voor gebouw B uit op 1.149 euro 49 per vierkante meter brutovloeroppervlak
(was 923).
De gemiddelde kosten voor het inbouwpakket voor de gebouwen A, C en D bedragen circa
736 euro per vierkante meter brutovloeroppervlak. 50 Daarbij zijn die voor A gebaseerd op
gerealiseerde bedragen en die voor C en D gebaseerd op begrote bedragen. De begrote kosten
49 In de begrote kosten is de bijdrage van G&S Vastgoed in de kosten voor het inbouwpakket van UWV in
mindering gebracht (de stelpost ad. 1.536.995).
50 De gemiddelde kosten voor gebouw A, C en D zijn berekend door de kengetallen uit het rapport van het UWV
van september 2003 te corrigeren voor de factor vvo-bvo (van 0,7 naar 0,87).

62 / 93
voor gebouw B liggen derhalve 56 % hoger dan het gemiddelde van de overige gebouwen van
La Guardia Plaza.
5.4.2.4 Kostentoedeling bestuurs- en vergadercentrum
De opzet van de UWV-projectadministratie is niet zodanig dat kosten worden ‘geboekt’ op
verdiepingen. De projectadministratie is namelijk ingericht naar werksoort (bijvoorbeeld
bouwkundig werk, werktuigbouwkundige kosten of advieskosten).
Doordat het ontwerpproces van de begane grond / eerste verdieping en de elfde en twaalfde
verdieping (het bestuurs- en vergadercentrum) separaat van de rest van het gebouw is verlopen,
heeft G&S Vastgoed evenwel offertes (bijwerkopgaven) uitgebracht die grotendeels specifiek
betrekking hebben op de desbetreffende verdiepingen.
Een analyse van alle bijwerkopgaven van G&S Vastgoed wijst uit dat een groot deel van de
kosten is toe te delen aan de werkzaamheden betreffende de begane grond / eerste verdieping en
de elfde en twaalfde verdieping.
Behalve directe bouwkosten, die direct zijn toe te delen aan onderdelen van de bouw, moeten
voor een volledig beeld van alle kosten voor de betreffende verdiepingen ook de indirecte
bouwkosten (bouwplaatskosten 51 ) en de voorbereidingskosten worden meegenomen. De totale
bouwplaatskosten bedragen ongeveer 446.000 euro inclusief BTW, waarvan 170.000 euro dient
te worden toegerekend aan de desbetreffende verdiepingen.
Als onderdeel van de voorbereidingskosten moeten ook de architectkosten van bureau
Skidmore, Owings & Merrill Inc. (SOM) worden toegerekend. Dat bureau werd speciaal
ingehuurd voor het ontwerp van de desbetreffende verdiepingen. Later heeft Verweij Messnig &
Partners (VMP) het ontwerp voor de desbetreffende verdiepingen van SOM overgenomen. De
kosten van deze architecten bedragen respectievelijk 172.000 euro. 52 en 99.960 euro. 53
In navolgende tabel is aangegeven wat de kosten zijn, wanneer de directe bouwkosten, de
bouwplaatskosten en de architectenkosten worden toegerekend aan de desbetreffende
verdiepingen.
51 Bouwplaatskosten zijn kosten die gemaakt worden op de bouwplaats, die toewijsbaar zijn aan een project, maar
die niet direct aan onderdelen van de bouw kunnen worden toegeschreven en daarom apart in een begroting
worden vermeld, zoals: verblijfs- en wasruimten voor personeel (keten), opslag voor materialen en materieel,
kosten voor bouwkranen, betonpompen, bouwwegen, transportmaterieel en dergelijke.
Aangezien het om ‘indirecte bouwkosten’ gaat die niet direct toewijsbaar zijn aan onderdelen, is het niet
eenvoudig een goede toedeling te maken. Een mogelijke benadering is dit te doen door de kosten van de
werkzaamheden betreffende de begane grond, de eerste, elfde en twaalfde verdieping naar rato van de totale
opdracht aan G&S Vastgoed toe te rekenen.
52 In de projectadministratie is het opdrachtbedrag van architect SOM exclusief BTW geboekt. De prestatie van de
architect is belast met Nederlandse BTW aangezien de architectendiensten zien op onroerend goed dat in
Nederland is gelegen (Artikel 6-2-a Wet OB). De heffing van deze Nederlandse BTW wordt echter verlegd naar
UWV. De architect dient dus zonder BTW te factureren. UWV dient zelf de BTW op aangifte te voldoen.
53 De architectkosten zijn naar rato van de bouwkosten aan de desbetreffende verdiepingen toebedeeld.

63 / 93
Verdieping Kosten (in euro’s)
inclusief BTW
• Begane grond / 1 e verdieping (hal / entree) 792.000
• 11 e en 12 e verdieping 2.758.000
Totaal 3.550.000
In bijlage 4 is een specificatie van de genoemde bedragen opgenomen. Deze geeft een
gedetailleerd inzicht in de opbouw van deze bedragen.
Een tweetal bijwerkposten van G&S Vastgoed heeft betrekking op meerdere verdiepingen, te
weten:
• nr. 100 inzake het leveren en aanbrengen van bedrijfskeukens ad. 386.000 euro inclusief
BTW en
• nr. 112 minderwerk keukeninstallaties ad. 163.000 euro.
Vanuit de specificaties die bij de bijwerkpost zijn gevoegd, is respectievelijk een post van 60.900
euro en een minderpost van 32.881 euro toegerekend aan de elfde en twaalfde verdieping.
G&S Vastgoed heeft echter ook een aantal bijwerkopgaven opgesteld met bouwkosten die
betrekking hebben op meerdere verdiepingen en waarvan op basis van de specificatie niet zonder
meer kan worden vastgesteld aan welke verdieping de kosten in kwestie moeten worden
toebedeeld.
Het betreft een totaalbedrag van circa 286.000 euro inclusief BTW. Deze kosten hebben
grotendeels betrekking op de keukeninstallatie en op het loodgieterswerk van de tweede
verdieping (restaurant); een deel heeft echter ook betrekking op de keukenvoorziening op de
elfde en twaalfde verdieping.
Daarnaast zijn er nog architecten- en adviseurskosten voor circa 600.000 euro die niet nader zijn
gespecificeerd per verdieping. Ook hiervan zal een deel – zij het beperkt, omdat de
architectenkosten reeds zijn toebedeeld – betrekking hebben op de desbetreffende verdiepingen.
Nader onderzoek zou moeten uitwijzen in hoeverre een verdere toedeling van de onderscheidene
posten mogelijk is.
UWV stelt dat het in de brief van 3 juni 2003 heeft gerapporteerd over de kosten die gemoeid
zijn met de aanpassingen van de entree en inrichting van het vergader- en bestuurscentrum. In de
brief wordt een bedrag van 1,9 miljoen euro genoemd, evenals in de rapportage van het
Ministerie en de Rijksgebouwendienst waarin wordt gesteld dat de 1,9 miljoen euro ‘kan worden
toegeschreven aan de inrichting van het bestuurs- en vergadercentrum’. UWV geeft aan dat het
Ministerie als onderdeel van het nadere verzoek om informatie in oktober 2003 verzocht ‘inzicht
te verschaffen in de inrichtingskosten voor de kamers van de Raad van Bestuur (brief SZW 15
oktober 2003)’.

64 / 93
UWV heeft hiertoe aangegeven vanzelfsprekend bereid te zijn alle kosten voor de elfde en
twaalfde verdieping inzichtelijk te maken. Dit zou twee weken extra tijd vergen, omdat het
instituut alle facturen zou moeten doornemen. Vanwege de tijd besloot het Ministerie daarom
inzicht te laten verschaffen op basis van een lijst van aanpassingen. Deze beslissing is genomen
in het overleg van 16 oktober 2003 tussen het Ministerie, de Rijksgebouwendienst, het
adviesbureau Twynstra Gudde en UWV. In de rapportage wordt een bedrag van 2,4 miljoen euro
inclusief BTW voor de aanpassingen genoemd. De reden voor de bijstelling van de eerder door
UWV opgegeven 1,9 miljoen euro is gelegen in het feit dat Ministerie, Rijksgebouwendienst en
Twynstra Gudde in afwijking van de opgave van de aannemer kwamen met een aanvulling van
de tienpuntenlijst tot een lijst met zeventien punten. Deze lijst heeft betrekking op aanpassingen
voor de begane grond en de eerste, elfde en twaalfde verdieping. Op basis van deze lijst worden
de kosten anders toegedeeld binnen hetzelfde totaalbedrag voor het inbouwpakket van gebouw
B, aldus UWV in zijn reactie op de hiervoor weergegeven bevindingen.
UWV merkt verder op dat het eerdergenoemde bedrag voor de inrichting van de begane grond
en de eerste, elfde en twaalfde verdieping à 3,6 miljoen euro in tegenstelling tot het bedrag van
2,4 miljoen euro dat UWV noemde, niet alleen betrekking heeft op de aanpassingen, maar op de
totale kosten voor de inrichting van de begane grond en de genoemde verdiepingen.
Een vergelijking met de eerder aangeleverde informatie is naar de mening van UWV dan ook
niet mogelijk.
Bovendien zijn in deze rapportage de kosten tot en met jaareinde 2003 meegenomen, terwijl
de UWV-opgave gebaseerd is op de stand van zaken tot en met september 2003.
UWV stelt, kortom, dat het informatie heeft verstrekt op basis van de uitgangspunten van het
Ministerie en de Rijksgebouwendienst, maar de boven gegeven cijferopstellingen zijn gebaseerd
op andere uitgangspunten en maken een vergelijking dus niet opportuun.
In een reactie heeft het Ministerie aangegeven dat het citaat in het UWV-rapport van oktober
2003 niet klopt, in de zin dat de Minister geen onafhankelijke deskundigen heeft gevraagd nader
onderzoek te doen naar de specifieke aanpassingskosten in het casco en de wijzigingen van het
inbouwpakket. Feitelijk is in de bespreking op 16 oktober 2003 nagegaan op welke wijze de
toezegging aan het parlement gestand kon worden gedaan (dit in tegenstelling tot wat UWV
hierover verklaart). UWV heeft in het overleg aangegeven binnen de beperkt beschikbare tijd
(ruim een week) geen kans te zien de kosten voor het bestuurs- en vergadercentrum volledig uit
te splitsen op basis van de projectadministratie. Wel was UWV in staat de meerkosten van
aanpassingen te presenteren, aldus het Ministerie. UWV is hierop begonnen met de zogenaamde
10-puntenlijst en heeft de aanwezigen verzocht alvast omissies te geven. Er zijn vervolgens door
onder meer het Ministerie enige suggesties gedaan. Daarmee is niet door het Ministerie besloten
dat de uiteindelijk door UWV te presenteren cijfers volgens een 17-puntenlijst moest
plaatsvinden, en ook niet dat deze lijst uitputtend was. De juistheid en volledigheid was uiteraard
aan UWV om te bepalen, zij waren immers verantwoordelijk voor een overzicht van de
meerkosten voor de aanpassingen, aldus het Ministerie.

65 / 93
De aanpassing van 1,9 naar 2,4 miljoen euro volgt uit een schouw waarbij vertegenwoordigers
van UWV, de Rijksgebouwendienst en Twynstra Gudde aanwezig waren. Uit het interview met
medewerkers van Twynstra Gudde is gebleken dat de schouw op initiatief van dit bureau is
gehouden en dat zij zich tijdens de schouw gericht hebben op de niet-gebouwgebonden kosten
waarvoor Twynstra Gudde was ingeschakeld. De desbetreffende medewerkers van de
Rijksgebouwendienst verklaren dat de schouw aanvankelijk was bedoeld voor de nietgebouwgebonden
kosten, maar aangezien de Rijksgebouwendienst het gebouw reeds kende en
het nog niet geheel duidelijk was wie nu wat zou doen in de onderzoeken, waren ook zij bij de
schouw aanwezig geweest. De Rijksgebouwendienstmedewerkers verklaren dat de lijst (met
aanpassingen) tijdens de schouw niet ‘en detail’ is bekeken en dat hun participatie in de schouw
nooit de intentie van volledigheid heeft gehad. Rijksgebouwendienst stelt dat naar aanleiding van
de schouw de lijst niet meer is aangepast.
Deze schouw heeft als grondslag gediend voor de brief bij de UWV-rapportage van oktober
2003, waarin de Rijksgebouwendienst in algemene bewoordingen een oordeel geeft over het
gebruik van materialen en ruimten op de desbetreffende verdiepingen.
5.4.3 Analyse
Kosten inbouwpakket
Voor de benchmark in de berekeningen van de kosten voor het inbouwpakket per vierkante
meter brutovloeroppervlak is vastgesteld dat in het rapport van het Ministerie en de
Rijksgebouwendienst is uitgegaan van een factor 0,7 vvo/bvo waarin de parkeergarage is
verdisconteerd.
Gecorrigeerd naar de bvo-metrage exclusief parkeergarage komen de kosten voor:
• het inbouwpakket ‘smal’ (voor La Guardia Plaza A tot en met D uit op 413 euro per
vierkante meter brutovloeroppervlak (was 332 euro). Dit is circa 51 % boven het gemiddelde
uit de benchmark en 17% boven het niveau voor de reguliere (referentie) kwaliteit
Rijkshuisvesting;
• het totale inbouwpakket van La Guardia Plaza A tot en met D uit op 771 euro per vierkante
meter brutovloeroppervlak (was 635 euro). Dit is circa 11% boven het niveau voor de
reguliere (referentie) kwaliteit Rijkshuisvesting;
• de (begrote) kosten voor het totale inbouwpakket voor gebouw B uit op 1.149 euro per
vierkante meter brutovloeroppervlak (was 923 euro).
Kostentoedeling bestuurs- en vergadercentrum
Vastgesteld is dat UWV rapporteerde dat van de inrichtingskosten ad 12,7 miljoen euro (eerder
12,5 miljoen euro), 2,4 miljoen euro (eerder 1,9 miljoen euro) betrekking heeft op het bestuurs-
en vergadercentrum. Uit het onderzoek naar alle bijwerkposten van G&S Vastgoed alsmede naar
de voorbereidingskosten blijkt dat een bedrag van 792.000 euro inclusief BTW betrekking heeft
op de begane grond / eerste verdieping en een bedrag van 2.758.000 euro op de elfde en twaalfde
verdieping (bestuurs- en vergadercentrum).

66 / 93
Een aantal opdrachten heeft betrekking op meerdere verdiepingen en op basis van de
specificatie kan niet zonder meer worden vastgesteld aan welke verdieping de kosten moeten
worden toebedeeld. Nader onderzoek zou moeten uitwijzen in hoeverre een verdere toedeling
van de posten mogelijk is.
De totale kosten voor de twee bovenste verdiepingen van gebouw B, alsmede die voor de
begane grond en eerste verdieping van dit gebouw, komen daardoor uit op minimaal 3,5 miljoen
euro inclusief BTW.
De argumentatie dat UWV heeft gerapporteerd over de ‘aanpassingen’, sluit niet aan op de
kostenspecificatie van 1,9 en 2,4 miljoen euro. In deze kosten zijn voor een belangrijk deel
bijvoorbeeld ook binnenwanden en vloerafwerking begrepen die in het ‘casco’ opgeleverde
gebouw niet waren aangebracht en niet als ‘aanpassing’ zijn te kwalificeren. Anderzijds
ontbreken in de desbetreffende specificaties kosten die wel betrekking hebben op aanpassingen,
bijvoorbeeld die van ‘casco’ opgeleverde loodgietersinstallatie.
Vastgesteld kan worden dat de wijze waarop het uiteindelijke bedrag van 2,4 miljoen euro tot
stand is gekomen een onduidelijke grondslag kent. Deels zijn in het bedrag de aanpassingskosten
van het casco opgenomen, maar deels ook kosten voor wanden, vloerafwerking en dergelijke.
UWV beroept zich op de deskundigen die gedurende de schouw de lijst van tien punten met
zeven hebben uitgebreid tot een lijst van zeventien punten. Dit blijkt te zijn gebeurd op basis van
een globale visuele inspectie. UWV heeft geen reden gezien de gegevens uit de financiële
administratie, waarover het kon beschikken, in de schouw te betrekken. Achteraf heeft de
controller Vastgoed de aanvullende zeven punten voorzien van een kostenopgave op basis van de
opdrachten aan G&S Vastgoed die in de projectadministratie aanwezig waren.
UWV stelt dat het Ministerie heeft besloten te rapporten op basis van een puntenlijst in plaats
van zich te baseren op alle in de projectadministratie voorkomende opdrachten die volledig
waren uitgesplitst naar de desbetreffende verdiepingen. Het Ministerie spreekt deze lezing tegen.
De door UWV gevolgde methode heeft tot gevolg dat een aantal (indirecte) kosten, welke in het
bijzonder betrekking hebben op de onderzochte functies van bestuurs- en vergadercentrum,
buiten beschouwing blijven.
Samenvattend kan worden vastgesteld dat in de verantwoording aan de Tweede Kamer UWV
eerst een bedrag van 1,9 miljoen euro en later van 2,4 miljoen euro heeft gerapporteerd. De
genoemde bedragen zijn tot stand gekomen op basis van een visuele inspectie en aan de hand
van een zogenaamde puntenlijst waardoor noch de totale kosten voor het bestuurscentrum, noch
de aanpassingskosten sec in beeld zijn gebracht. Door het ontbreken van een juiste grondslag, is
de informatieve waarde van de gerapporteerde bedragen gering.
Het meest volledige beeld van de kosten voor het bestuurs- en vergadercentrum geeft de
benadering waarbij alle kosten aan de betreffende verdiepingen (de begane grond, eerste, elfde
en twaalfde verdieping) worden toegerekend. In dit rapport zijn de totale kosten voor de
verdiepingen van het bestuurs- en vergadercentrum vastgesteld op minimaal 3,55 miljoen euro.

67 / 93
5.5 Kosten van niet-gebouwgebonden inrichting (losse inrichting)
Naar aanleiding van het Algemeen Overleg van 9 oktober 2003 met de Vaste Commissie voor
Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft de Minister onderzoek laten uitvoeren naar de nietgebouwgebonden
inrichtingskosten in gebouw B. Bureau Twynstra Gudde is daarover een
oordeel gevraagd. Dit heeft geresulteerd in een rapportage van dit bureau, gedateerd 29 oktober
2003.
Uit het verslag van het Algemeen Overleg Onderzoek Huisvestingskosten UWV van 12
november 2003 blijkt dat gevraagd is naar de reden of oorzaak voor de hoge kosten voor een
klein restaurant en de hoge kosten voor audiovisuele middelen.
Gezien de beperkte tijd die voor dit onderzoek beschikbaar was, is geen volledig onderzoek
ingesteld naar de niet-gebouwgebonden inrichtingskosten. Het onderzoek heeft zich moeten
beperken tot de verplichtingen die in de projectadministratie voor gebouw B voorkwamen en tot
de facturen ten aanzien van het restaurantmeubilair en audiovisuele middelen.
5.5.1 Normen
Het onderzoek van Twynstra Gudde leidt tot een oordeel over een zevental kostenposten
waarvoor UWV de gegevens aanleverde. Het adviesbureau heeft deze kosten vervolgens afgezet
tegen zijn referentiekader, zoals dat wordt gevormd door:
• zijn eigen database ‘FACANA’ (FACilitaire ANAlyse);
• benchmark-onderzoek naar de faciliteiten betreffende Rijkshuisvesting in opdracht van FMweb
en
• expertise en kennis op gebied van investeringsbegrotingen en kostenbeheer.
In het rapport zet Twynstra Gudde de kosten van UWV af tegen de financiële boven- en
ondergrens van zijn referentie.
Het rapport van Twynstra Gudde is als bijlage 5 bij de brief van 31 oktober 2003 van de Minister
aan de Tweede Kamer gevoegd. Het bureau heeft geen opdracht gehad om de cijfers die door
UWV zijn aangeleverd, te valideren en is ervan uitgegaan dat deze juist en consistent zijn.
5.5.2 Bevindingen
5.5.2.1 Algemeen
Twynstra Gudde behandelt in zijn rapport zeven kostenposten afzonderlijk. Deze kostenposten
vertegenwoordigen een totale investering in niet-gebouwgebonden inrichting van 1.745.506
euro. De kostenpost ‘pc’s op de werkplek’ is hierbij buiten beschouwing gelaten, aangezien deze
kosten zijn uitgedrukt in kosten per stuk en niet zijn getotaliseerd.
UWV geeft in de rapportage ‘Uitwerking huisvestingskosten UWV gebouw B’ van 30 oktober
2003 onder 3.2 en 3.4 een overzicht van dezelfde zeven posten die, conform de rapportage van
Twynstra Gudde, een investering vertegenwoordigen van in totaal 1.745.506 euro (exclusief

68 / 93
pc’s). In bijlage 2B van het UWV-rapport is een specificatie opgenomen van de kosten van het
meubilair van de leden van de Raad van Bestuur. Het UWV-rapport is als bijlage 2 bij de brief
van 31 oktober 2003 gevoegd. Als bijlage 1 bij deze brief is de oplegnotitie ‘Bevindingen Nader
onderzoek huisvestingskosten UWV’ gevoegd. De in tabel 3 van de desbetreffende notitie
opgenomen bedragen corresponderen met de rapportages van Twynstra Gudde en UWV.
De kosten van de zeven kostencomponenten voor de niet-gebouwgebonden inrichtingskosten
zijn in de navolgende tabel weergegeven (bedragen in euro’s inclusief BTW).
Kostensoort kosten
UWV
1a meubilair Raad
van Bestuur
1b meubilair
directiekamers
2 meubilair
vergaderkamers
3 audiovisuele
middelen
4 reguliere
kantoormeubilair
5 restaurant
meubilair
6 inrichting
ontvangstruimten
7 pc’s op de
werkplek
Eenheden Kosten UWV
per eenheid
Ondergrens
referentie
TG
Bovengrens
referentie
TG
Binnen
referentie
ja / nee
61.766 4 15.441 12.000 18.000 ja,
3 van de 4
181.702 13 13.977 12.000 18.000 ja
305.310 156 1.957 1.685 1.968 ja
277.850 156 1.781 837 1.096 nee
738.646 274 2.696 2.372 2.710 ja
64.389 90 715 350 400 nee
115.844 74 1.565 1.050 5.000 ja
PM PM 1.328 1.350 1.500 ja
Twynstra Gudde merkt in zijn rapport op dat vijf van de zeven kostenposten binnen de
referentierange vallen. Geconcludeerd wordt:
1. de spreiding van de kosten per kamer voor het kantoormeubilair van de leden van de Raad
van Bestuur is groot en varieert van 6.995 tot 19.137 euro per werkplek. Van de vier
werkplekken van de leden van de Raad van Bestuur vallen er drie binnen de referentierange
en één daarbuiten. Het gemiddelde valt er echter binnen;
2. de kosten van het restaurantmeubilair, uitgedrukt in een gemiddeld investeringscijfer per
zitplek, valt buiten de referentiespreiding; de kosten zijn: 715 euro per zitplek en bovengrens
van de referentie 400 euro. Twynstra Gudde merkt op dat er relatief veel ‘maatgemaakt’ is,
dat de negentig gerealiseerde zitplaatsen een beperktere capaciteit bieden dan gezien de
omvang van het gebouw te adviseren zou zijn. Het daardoor geringe ruimtegebruik zal in de
exploitatie vermoedelijk opwegen tegen de hogere investering in meubilair, aldus Twynstra
Gudde;
3. voor de audiovisuele middelen is de afwijking zeer groot en niet te rechtvaardigen door de
waarnemingen tijdens de schouw, zoals Twynstra Gudde die heeft uitgevoerd. Gedurende het

69 / 93
proces is 100.000 euro aan het totaal van de kosten voor de audiovisuele middelen
toegevoegd waarvan Twynstra Gudde geen nadere specificatie kent.
5.5.2.2 Kosten restaurantmeubilair
Het meubilair dat in het restaurant van gebouw B aanwezig is, is te onderscheiden in een deel
vaste inrichting (de treincoupé-achtige opstellingen met zitbanken en de barmeubels die aan de
buitengevel zijn gemonteerd) en losse inrichting (6 tafels, 24 stoelen en 40 barkrukken). De vaste
inrichting is in opdracht gegeven aan G&S Vastgoed, de losse inrichting is geleverd via Aspa.
In de rapportages is een bedrag voor restaurantmeubilair opgenomen. Dit is als volgt
onderverdeeld:
Kostenpost Kosten (in euro’s)
inclusief BTW
• vaste inrichting (bijwerkpost 101 G&S Vastgoed: ‘aanpassen van de meubels op de
tweede verdieping’).
39.774
• losse inrichting (uit de offerte van Aspa van 12 juni 2003) 24.614
Totaal 64.388
Bijwerkpost 101 inzake de vaste restaurantinrichting betreft een wijziging dan wel aanvulling, te
weten een aanpassing van de drie zitmeubels en de levering en montage van inpakmeubels.
In bijwerkpost 070 (‘bouwkundige voorzieningen op de 2 e verdieping t.b.v. keukens,
restaurant alsmede plafond- en vloerafwerking en meubilair’) zijn de basisofferte voor de drie
zitmeubels opgenomen, alsmede de kosten voor de barmeubels. Het gaat om een bedrag van
59.100 euro inclusief BTW. Deze kosten heeft UWV geboekt onder bouwkundige kosten die
deel uitmaken van het inbouwpakket.
De totale kosten voor het restaurantmeubilair bedragen daarmee 123.488 euro inclusief BTW.
De gemiddelde kosten per zitplek komen uit op 1.372 euro per plek. De referentie van Twynstra
Gudde loopt van 350 tot 400 euro per plek. De feitelijke kosten zijn derhalve 3,5 maal zo hoog
als de bovengrens van de referentie van dit adviesbureau. Het merendeel van deze kosten is terug
te voeren op de aanschaf van de treincoupé-achtige zitbanken.

70 / 93
Foto: restaurant gebouw B La Guardia Plaza te Amsterdam (zitbanken en barmeubilair)
Wanneer de zitbanken buiten beschouwing worden gelaten, bedragen de kosten voor de 64
zitplaatsen (40 aan het barmeubel en 26 aan tafels) 42.750 euro, te weten: 668 euro per zitplek,
wat nog steeds ruim boven de referentie is die Twynstra Gudde hanteert. Hoewel het barmeubel
ook kostenverhogend werkt, blijkt dat ook het basismeubilair (stoelen en tafels) boven de norm
uitkomt.
5.5.2.3 Kosten audiovisuele middelen
Het bedrag dat in de rapportages is opgenomen voor audiovisuele middelen, is als volgt
onderverdeeld:
Kostenpost Kosten (in euro’s)
inclusief BTW
• audiovisuele installatie vergaderruimten 3 e verdieping (bijwerkpost 130 G&S) 167.647
• audiovisuele installatie op de 11 e en 12 e verdieping (bijwerkpost 043 G&S) 110.204
Totaal 277.851
Uit het interview met medewerkers van Twynstra Gudde is gebleken dat de conclusie omtrent
audiovisuele middelen, zoals zij dat verwoorden, nuancering behoeft. UWV heeft als reactie op
het rapport van Twynstra Gudde opgemerkt dat het oordeel van dit bureau ten aanzien van de
audiovisuele middelen niet gebaseerd kan zijn op waarnemingen tijdens de schouw. Op dat
moment werden er namelijk nog werkzaamheden verricht in en aan gebouw B; niet alle
vergaderruimten konden derhalve in de schouw worden betrokken.

71 / 93
Twynstra Gudde heeft de gegevens betreffende de audiovisuele middelen nader geanalyseerd.
UWV heeft opgegeven dat er in totaal tien vergaderruimten zijn:
• zeven vergaderruimten op de derde verdieping en
• drie vergaderruimten op de elfde en twaalfde verdieping.
De medewerkers van Twynstra Gudde merken in het interview op dat de nadere analyse uitwijst
dat er, uitgaande van 156 vergaderplekken, in gebouw B gemiddeld 15,6 vergaderplekken per
vergaderruimte aanwezig zijn. De referentie van Twynstra Gudde gaat uit van 20
vergaderplekken per vergaderruimte.
Indien de kosten worden uitgedrukt per vergaderruimte in plaats van per vergaderplek, liggen de
totale kosten van de audiovisuele middelen iets hoger dan de bovengrens. Meer specifiek blijkt
dat:
• vijf van de zeven vergaderruimten op de derde verdieping binnen de referentie vallen;
• twee van de zeven vergaderruimten op de derde verdieping buiten de referentie vallen, wat
wordt veroorzaakt doordat deze twee vergaderruimten zijn uitgerust met een zogenaamd
DCN-systeem (discussiesysteem met microfoons en luidsprekers);
• de kosten van de ruimten op de twee bovenste verdiepingen boven de referentie liggen.
Foto’s: vergaderruimte twaalfde verdieping (links) en standaard vergaderruimte derde verdieping (rechts)
Het genoemde DCN-systeem komt bij Twynstra Gudde niet in de referentie voor bij
vergaderruimten met een omvang zoals die voor UWV zijn gerealiseerd. Het DCN-systeem
wordt vanuit akoestisch oogpunt toegepast in vergaderruimten met een grotere omvang dan die

72 / 93
waarover UWV beschikt, en wordt derhalve, vanuit dit oogpunt, als ‘bovenmarktconforme
inrichting’ aangemerkt.
Twynstra Gudde heeft aangegeven dat het bovenstaande nog in een brief aan het Ministerie
zal worden bevestigd.
Twynstra Gudde beschikt niet over een specificatie van het bedrag van 110.204 euro voor de
drie vergaderruimten op de elfde en twaalfde verdieping. Bijwerkpost 043 van G&S Vastgoed
(gedateerd 20 oktober 2002) laat zien dat de kosten van de ‘boardroom’ op de twaalfde
verdieping 72,8% van het totale opdrachtbedrag omvatten, te weten: 80.293 euro inclusief BTW.
De kosten van het servicecontract zijn daarin proportioneel verwerkt. De kosten worden
grotendeels veroorzaakt door een DCN-systeem van 28.322 euro inclusief BTW, alsmede een
audiosysteem van 7.880 euro inclusief BTW en een uitgebreide video-installatie van 44.082 euro
inclusief BTW. Aangaande de drie vergaderruimten op de elfde en twaalfde verdieping is op te
merken dat:
• één van de drie ruimten boven de referentie valt (de ‘boardroom’) en
• twee van de drie ruimten binnen de referentie vallen.
Een analyse van de UWV-projectadministratie wijst uit dat in bijwerkpost 084 van G&S
Vastgoed (‘indelingswijzigingen van de 3 e t/m 10 e verdieping’) een post ‘audiovisuele middelen’
is opgenomen onder hoofdstuk 57.20. Het betreft de levering en montage van negen
projectieschermen en negen audio-installaties en het gaat om een bedrag van 23.207 euro
inclusief BTW. Deze kosten heeft UWV geboekt onder bouwkundige kosten die deel uitmaken
van het inbouwpakket. De totale kosten voor de audiovisuele middelen bedragen daarmee
301.057 euro, inclusief BTW. Indien de extra kosten worden toegerekend aan de
vergaderruimten blijkt dat:
• vier (in plaats van vijf) van de zeven vergaderruimten op de derde verdieping binnen de
referentie vallen;
• drie (in plaats van twee) van de zeven vergaderruimten op de derde verdieping buiten de
referentie vallen.
De extra kosten hebben geen betrekking op (en derhalve geen consequenties voor) de
vergaderruimten op de elfde en twaalfde verdieping.
Aangetekend zij dat de opdracht voor het leveren en aanbrengen van de audiovisuele middelen is
verstrekt aan G&S Vastgoed. Gezien het feit dat deze apparatuur is geïntegreerd in het
plafondsysteem (zowel ‘beamer’ als projectiescherm), waarvoor bouwkundige voorzieningen
benodigd waren, valt het te verdedigen dat de audiovisuele middelen door G&S Vastgoed
werden geleverd en aangebracht. Door G&S Vastgoed zowel de opdracht voor het bouwkundig
werk te geven, als die voor de audiovisuele middelen, ligt de uitvoering in één hand en hoeft
UWV geen coördinatiewerkzaamheden te verrichten. Dit werkt echter wel kostenverhogend.
G&S Vastgoed brengt namelijk 9% opslag in rekening voor ‘Algemene kosten en winst en
risico’ en 3% coördinatievergoeding (totaal 12%) bovenop de kosten van de leverancier. Het

73 / 93
alternatief is dat UWV zelf de audiovisuele middelen aanbrengt, maar het dient dan de
coördinatie zelf te verzorgen.
5.5.3 Analyse
Vastgesteld is dat UWV rapporteerde dat de niet-gebouwgebonden inrichtingskosten 1.745.506
euro inclusief BTW bedragen (exclusief pc’s op de werkplek) en dat Twynstra Gudde in zijn
rapportage vaststelt dat vijf van de zeven kostenposten binnen de referentie vallen. De UWVkosten
voor restaurantmeubilair en audiovisuele middelen liggen hoger dan de referentie.
Uit het onderzoek naar de kosten van het restaurantmeubilair blijkt UWV een bedrag van
59.100 euro inclusief BTW niet te hebben betrokken in de opgave kosten van
restaurantmeubilair. De desbetreffende kosten heeft het instituut wel opgenomen in de opgave
van de kosten voor het inbouwpakket.
Vastgesteld is dat de feitelijke kosten voor het restaurantmeubilair 123.488 euro inclusief
BTW (in plaats van 64.389 euro) bedragen, ofwel 1.372 euro per zitplek, wat substantieel hoger
is dan de referentie die Twynstra Gudde voor dergelijke gevallen aanhoudt. Dit wordt niet alleen
veroorzaakt door dure elementen, zoals de treincoupé-achtige zitbanken en het barmeubel dat
aan de buitengevel is gemonteerd, maar ook door het basismeubilair dat duurder is dan de
bovengrens van de referentie van Twynstra Gudde zou rechtvaardigen.
Vastgesteld is dat Twynstra Gudde rapporteerde dat wat de audiovisuele middelen betreft de
afwijking ten opzichte van de gehanteerde referentie zeer groot was.
Uit het onderzoek naar de kosten van de audiovisuele middelen blijkt UWV een bedrag van
23.207 euro inclusief BTW niet te hebben betrokken in de kostenopgave van de audiovisuele
middelen. Deze kosten had het instituut wel opgenomen in de kostenopgave voor het
inbouwpakket. Vastgesteld is dat de feitelijke kosten voor de audiovisuele middelen 301.057
euro inclusief BTW bedragen.
Uit het onderzoek blijkt dat UWV relatief kleine vergaderruimten heeft. Vastgesteld is dat de
kosten van audiovisuele middelen voor vier van de tien vergaderruimten boven de referentie
liggen indien de referentie niet wordt uitgedrukt in vergaderplek, maar in vergaderruimte. De
hogere kosten worden veroorzaakt doordat een DCN-systeem (discussiesysteem met microfoons)
is toegepast in twee vergaderruimten op de derde verdieping, alsmede door een DCN-systeem
met een uitgebreid video- en audiosysteem in de ‘boardroom’ op de twaalfde verdieping.

74 / 93
5.6 BTW-verrekening
5.6.1 Normen
De Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW) is een verbruiksbelasting die in 1968 is ingevoerd
en beter Wet op de omzetbelasting 1968 kan worden genoemd. De omzetbelasting (ook wel
BTW genoemd) is een belasting op de aankoop van goederen en diensten. De Wet op de
omzetbelasting 1968 beoogt de consumptie van diensten en goederen te belasten. Ondernemers
die hun aankopen aanwenden voor BTW-belaste leveringen of diensten, hebben daarom recht op
aftrek van de aankoop-BTW. Ondernemers die hun aankopen aanwenden voor BTW-vrijgestelde
doeleinden, hebben geen recht op aftrek van de aankoop-BTW. Een ziekenhuis bijvoorbeeld
verricht veelal grotendeels BTW-vrijgestelde diensten. Instellingen of personen die voor de
BTW niet als ondernemer worden gekwalificeerd, hebben evenmin recht op aftrek van de BTW
op hun aankopen.
In het Algemeen Overleg van 9 oktober 2003 met de Vaste Commissie voor Sociale Zaken en
Werkgelegenheid is het rapport van Ministerie, Rijksgebouwendienst en UWV van 25 september
2003 behandeld. De Kamer merkte op dat het niet duidelijk is of de afgedragen BTW wel of niet
terecht in de cijfers is terug te vinden. De Minister gaf in hetzelfde overleg aan de Kamer
daarover afzonderlijk te informeren.
5.6.2 Bevindingen
Naar aanleiding van dit Algemeen Overleg informeerde de Minister op 31oktober 2003 de
Tweede Kamer bij brief nader over de BTW-kwestie. In zijn brief vermeldt de bewindsman dat
UWV als zelfstandig bestuursorgaan geen BTW kan terugvragen van de fiscus. Het kan niet
opteren voor huur die met BTW is belast.
De Minister schrijft:
‘Daarom moet de eigenaar / verhuurder de door hem ten tijde van de bouw terugontvangen BTW
over de stichtingskosten aan de fiscus betalen. De eigenaar / verhuurder wil hiervoor
gecompenseerd worden. Deze compensatie wordt BTW-schade genoemd. Het betreft een
eenmalige betaling door UWV aan de verhuurder ad € 4,4 miljoen. In de rapportage van 25
september is hiermee rekening gehouden. Alle bedragen zijn in het rapport gepresenteerd
inclusief BTW.’ 54
UWV kan derhalve niet ‘opteren voor een met omzetbelasting belaste huur’. In dat geval is de
organisatie als huurder geen omzetbelasting over de huurprijs aan de verhuurder verschuldigd.
Wel is UWV als huurder naast het huurbedrag exclusief BTW een vergoeding aan de verhuurder
verschuldigd voor de geleden ‘BTW-schade’ Deze vergoeding kan ofwel eenmalig worden
voldaan, ofwel in termijnen, bijvoorbeeld tegelijk met de huurbetalingen.
54 Het bedrag van 4,4 miljoen euro betreft alleen de BTW-compensatie voor gebouw B.

75 / 93
Op bladzijde 9 van het rapport van Ministerie en Rijksgebouwendienst staat dat de gegevens
in de benchmark gecorrigeerd zijn voor de ‘BTW-schade’. Deze post is in de rapportage
verdisconteerd in de huurprijzen door middel van een annuïtaire berekening. 55
De zinsnede op bladzijde 9 van hetzelfde rapport (‘op dit aspect vindt dus geen correctie
plaats’) wekt verwarring, maar uit de toelichting die de Rijksgebouwendienst op de berekening
heeft verstrekt, blijkt dat de BTW-compensatie is verdisconteerd in de omrekening van de
huurprijs voor UWV. De opmerking ‘vindt dus geen correctie plaats’ doelt op de verschillen in
de benchmark vanwege de mogelijkheid al dan niet te opteren voor BTW-belaste verhuur. De
BTW-compensatie bedraagt doorgaans 30 à 35% van de huur. Wanneer wel geopteerd kan
worden voor BTW-belaste verhuur, bedraagt het BTW-percentage 19%. Voor dit verschil is
geen correctie aangebracht in de benchmark.
5.6.3 Analyse
Vastgesteld is dat UWV conform de vigerende fiscale regelgeving (BTW) heeft gehandeld en dit
ook financieel administratief juist heeft verwerkt.
Vastgesteld is dat in het rapport van Ministerie, Rijksgebouwendienst en UWV van september
2003 de BTW en BTW-compensatie op correcte wijze zijn opgenomen.
55 Annuïtaire berekening: berekening waarin de totale kosten worden omgezet in een vaste som die men jaarlijks
betaalt ter afdoening van een schuld, waarin begrepen is de rente en de aflossing; jaarlijks wordt de rente minder
en de aflossing groter. In de rapportage van Ministerie en Rijksgebouwendienst is voor de berekening uitgegaan
van een looptijd van tien jaar, een rentepercentage van 6% en een eindwaarde van 0.

76 / 93
6. Onderzoek specifieke diensten ten behoeve van de Raad van Bestuur 2002
6.1 Algemeen
Het eerste deel van het onderzoek naar de specifieke diensten heeft zich met name gericht op de
onkosten die de vier leden van de Raad van Bestuur hebben gedeclareerd. Het onderzoek heeft
zich primair gericht op de grootboekrekeningen waarop de kosten van de Raad van Bestuur zijn
verantwoord. Verder is onderzocht of er op andere grootboekrekeningen mogelijk kosten van de
Raad van Bestuur zijn verantwoord. Dit onderzoek is met onderzoeksprogrammatuur
ondersteund en heeft, voor de in het onderzoek betrokken periode 2002, geen bijzonderheden
opgeleverd. Ook de analyse van andere, niet tot de kostensoort ‘Raad van Bestuur’ behorende
grootboekrekeningen heeft voor de onderzochte periode 2002 geen bijzonderheden opgeleverd.
Het tweede deel van het onderzoek betrof een analyse van gegevens die door ‘informanten’
zijn aangeleverd. Deze gegevens hebben betrekking op beweringen omtrent specifieke diensten
ten behoeve van de Raad van Bestuur. Ook dit onderzoek is met onderzoeksprogrammatuur
ondersteund en heeft voor de onderzochte periode geen bijzonderheden opgeleverd.
Hierna zijn de bevindingen opgenomen inzake het onderzoek naar de onkosten.
6.2 Normen
In de rechtspositieregelingen 56 is bepaald dat een lid van de Raad van Bestuur recht heeft op een
vergoeding van reis- en verblijfkosten overeenkomstig de bepalingen van de CAO. Deze geldt
als formeel kader. Hierin zijn echter alleen de kosten van woon-werkverkeer uitgewerkt en dus
niet de overige reis- en verblijfkosten (binnen- en buitenland), zoals de vergoeding van kosten in
verband met zakelijke lunches en diners.
Volgens de Raad van Bestuur is met het Ministerie de afspraak gemaakt dat de vergoeding
van onkosten van de voorzitter zal worden gerelateerd aan de bestuursuitgavenregeling, zoals
deze geldt voor de secretarissen-generaal en dat de onkostenvergoeding van de overige leden
hiervan zal worden afgeleid. Hiervan zijn geen sluitende schriftelijke vastleggingen
aangetroffen. Uit navraag bij het Ministerie blijkt dat de toenmalige secretaris-generaal
mondeling heeft toegezegd de bestuursuitgaven vanaf 1 januari 2002 te vergoeden conform de
regeling. 57 Volgens het Ministerie moet de afspraak die met de voorzitter van de Raad van
Bestuur is gemaakt, worden beschouwd als een aanvulling op de rechtspositieregeling. Dat wil
zeggen: voorzover de ambtelijke regeling gunstiger is, mag de voorzitter erop vertrouwen dat hij
op het daarin bepaalde aanspraak kan maken. Ook voor andere onkosten is toegezegd dat de
gunstigere regeling van toepassing is. Zo heeft het Ministerie in december 2002 aan de voorzitter
toegezegd dat de BZK-regeling inzake ‘fiscale compensatie dienstautogebruik’ mag worden
56 Te weten: de ‘Rechtspositieregeling lid Raad van Bestuur UWV’ en ‘Rechtspositieregeling voorzitter Raad van
Bestuur UWV’.
57 Besluit vergoeding representatiekosten rijkspersoneel.

77 / 93
gehanteerd. Daarnaast is toegezegd dat één van de bestuursleden niet in loon achteruit mag gaan;
wat heeft geleid tot een aparte telefoonvergoeding, een hoger salaris en een hogere bonus. 58
Het Ministerie deelde mede dat het Besluit vergoeding representatiekosten rijkspersoneel,
alsmede het Reisbesluit binnenland en het Reisbesluit buitenland van toepassing zijn op de Raad
van Bestuur. Zij stellen dat deze toezegging niet gebaseerd is op de Ambtenarenwet, maar op de
mondelinge toezegging van de Secretaris-Generaal. Zoals hieronder blijkt, valt dit standpunt niet
te begrijpen.
In de toelichting op de rechtspositieregelingen is vermeld dat er geen aansluiting gezocht
moet worden bij de regelingen van de sector Rijk, maar dat de CAO gevolgd dient te worden. De
toezeggingen van het Ministerie inzake het volgen van regelingen van de sector Rijk zijn in dit
kader dan ook niet te begrijpen. Hierbij is overigens de toepassing van het Besluit vergoeding
representatiekosten rijkspersoneel in strijd met de Ambtenarenwet. Deze wet bepaalt dat voor de
Raad van Bestuur UWV het materiële (algemene) ambtenarenrecht (zoals de Reisbesluiten
Binnenland en Buitenland) niet van toepassing is. Dit blijkt ook uit de rechtspositieregeling: voor
de reis- en verblijfkosten is verwezen naar de CAO en voor de representatiekosten is een vast
bedrag per jaar toegekend aan de Raad van Bestuur (bestuursleden 2.268,90 euro en
bestuursvoorzitter 3.403,35 euro per jaar). Ten aanzien van de vaste onkostenvergoeding dient
opgemerkt te worden dat in de rechtspositieregelingen is opgenomen dat de vergoeding,
voorzover en zolang dat fiscaal mogelijk is, netto wordt uitbetaald. De regelingen werken niet
nader uit welke kosten onder deze vergoeding vallen. De fiscale wetgeving bepaalt dat vaste
vergoedingen niet tot het loon behoren voorzover deze per kostencategorie naar aard en
veronderstelde omvang zijn gespecificeerd.
6.3 Bevindingen & analyse
Algemeen gesteld kunnen de gedeclareerde kosten als redelijk en passend bij de functie worden
omschreven. Anders gezegd: de aard en omvang passen binnen de norm zoals geacht kan worden
te gelden voor de leden van een Raad van Bestuur.
Waar sprake was van afwijkingen dan wel opvallende posten, kunnen deze als niet-materieel
worden beschouwd.
De controle van het zakelijke karakter van de onkosten is echter beperkt door het feit dat van
een groot deel van de uitgaven geen kwitanties, nota’’s en dergelijke aanwezig zijn, dan wel niet
ter beschikking werden gesteld. Ook konden de kosten voor lunches en diners niet worden
getoetst aan de hand van agenda’s. De Raad van Bestuur stelt dat het verstrekken van de
Visacard-afschriften voldoende informatie geeft over data, locaties en bedragen en dat het
verstrekken van informatie op persoonsniveau in strijd is met de privacy van de betrokken
derden.
58 De rechtspositieregeling gaat uit van 129.327 euro per jaar. Het bestuurslid wordt 132.688 euro toegezegd. De
rechtspositieregeling gaat uit van een bonus van tien procent, hem wordt twaalf procent toegezegd. Overigens
krijgen de andere bestuursleden respectievelijk 132.688 en 136.005,30 euro toegezegd.

78 / 93
Dit kan als volgt nader worden toegelicht:
• van het totaal van 5.328,29 euro aan buitenlandse reis- en verblijfkosten zijn voor
2.922,27 euro aan kosten de kwitanties en dergelijke niet ter beschikking gesteld. Deze
kosten zijn dan ook niet nader onderzocht;
• van het totaal van 7.818,05 euro aan binnenlandse reis- en verblijfkosten zijn voor 5.877
euro aan kosten de kwitanties en dergelijke niet ter beschikking gesteld. Deze kosten zijn
dan ook niet nader onderzocht;
• doordat regelgeving betreffende de hoogte van de zakelijke lunch- en dinerkosten
ontbreekt, kan niet (strikt) worden beoordeeld of de kosten redelijk zijn. Tegen de
achtergrond van het sobere karakter van kostenvergoedingen die in de CAO (en de
Personeelswijzer) zijn opgenomen, zijn de kosten van enkele gedeclareerde lunches als
‘aan de hoge kant’ te kwalificeren. 59
Vastgesteld is dat de bestuursvoorzitter in 2003 gecompenseerd wordt voor de belastingheffing
over 2002 betreffende woon-werkverkeer dienstauto. Dit is conform de toezegging van het
Ministerie. Hierbij dient opgemerkt te worden dat de rechtspositieregeling toepassing van de
regelingen van de sector Rijk juist wil voorkomen en, met uitzondering van wachtgeld- en
arbeidsongeschiktheidsuitkering, daarom expliciet verwijst naar de bepalingen van de CAO die
voor UWV geldt. Het is daarom onduidelijk waarom het Ministerie deze toezegging heeft
gedaan.
Vastgesteld is dat de verstrekte onkostenvergoedingen overeenstemmen met de
(bruto)bedragen, zoals genoemd in rechtspositieregelingen. De vaste onkostenvergoedingen zijn
netto uitbetaald. Conform de rechtspositieregeling mag dit alleen indien deze fiscaal is
toegestaan. Doordat een specificatie van de opbouw van de vergoeding ontbreekt, alsmede
gezien de aard van de vergoeding, kan het hier gaan om een vergoeding die geheel (of
gedeeltelijk) belast had moeten worden. Dit betekent dat UWV loonbelasting had moeten
inhouden op de vergoeding, hetgeen niet is gebeurd. Voor 2003 heeft UWV de uitbetaalde
vergoedingen gebruteerd. Dit is in strijd met de rechtspositieregeling, aangezien deze regeling de
vergoeding reeds heeft aangemerkt als een brutobedrag.
UWV stelt dat de vaste onkostenvergoeding zowel bruto als netto conform de regelingen voor
de vergoedingen sector Rijk ten aanzien van functionarissen in het openbaar bestuur van
toepassing is. Dit lijkt onwaarschijnlijk, omdat de rechtspositieregeling toepassing van de
regelingen van de sector Rijk uitdrukkelijk niet wenselijk acht. Voorts heeft het Ministerie
verklaard dat de desbetreffende regeling betrekking heeft op bewindslieden en (vooralsnog) geen
werking heeft voor de Raad van Bestuur.
59 Zo mag bijvoorbeeld bij verblijfkosten 10 euro per lunch en 15 euro per diner worden gedeclareerd. Deze
regeling is niet van toepassing op zakelijke lunches en diners, maar geeft wel een indicatie van de soberheid van
het vergoedingenstelsel van UWV.

79 / 93
Volgens het Ministerie is beoogd de vergoeding netto uit te betalen; de bedoeling was dat de
bedragen in de rechtspositieregeling netto waren en indien dat onjuist was, dat dan gebruteerd
zou worden. Deze uitleg is niet te volgen, aangezien de regeling duidelijk vermeld ‘voor zover
fiscaal mogelijk worden de vergoedingen netto uitbetaald’. Het zijn derhalve brutovergoedingen.
Bovenstaande leidt tot de conclusie dat er geen transparante en sluitende regeling geldt voor
de Raad van Bestuur waar het de vergoeding van onkosten betreft.

80 / 93
7. Publiek beheer en UWV
Tijdens het onderzoek zijn diverse ‘waarnemingen’ gedaan die betrekking hebben op het toezicht
op de bedrijfsvoering in relatie tot de huisvestingskosten van UWV. Hoewel dit niet expliciet tot
de onderzoeksopdracht behoort, zijn deze waarnemingen in de context geplaatst van het
onderwerp publiek beheer (‘public governance’), zoals dat de laatste jaren steeds vaker in de
belangstelling is komen te staan als invalshoek voor doelmatig en doeltreffend bestuur in de
publieke sector. Hierover worden hierna enkele opmerkingen gemaakt vanuit het perspectief van
toezicht houden, sturen, verantwoorden en beheersen in relatie tot de (kosten van) huisvesting.
Toezicht
Om de verantwoordelijkheden en bevoegdheden van het Ministerie te kunnen inzetten moet de
Minister ook tijdig worden betrokken bij besluitvormingstrajecten. Zo moet de bewindspersoon
betrokken worden bij de beslissing huurovereenkomsten aan te gaan (artikel 6 lid 1c van de Wet
SUWI). Volgens deze wet (artikel 30 lid 2 en 3 SUWI) mag UWV zelf besluiten nemen over de
inrichting van de huisvesting. Wel behoeven dergelijke besluiten een goedkeuring van de
Minister. Om de bevoegdheden op het gebied van de huisvesting na te komen moet de Minister
de huisvestingsplannen (laten) toetsen. De toetsing van de huurcontracten was nieuw voor het
Ministerie en is vóór juni 2003 op marginale wijze uitgevoerd, maar wel conform de gestelde
regelgeving. Zo zijn normaal te verwachten verificatieslagen achterwege gebleven. Het toezicht
vanuit het Ministerie is aldus niet voldoende tot uiting gekomen in de beginfase. Sinds eind 2003
stelt het Ministerie zwaardere eisen aan de onderbouwing van de keuzes betreffende
huurcontracten om zo de risico’s te voorkomen die zich in het verleden manifesteerden.
Huisvestingsbeleid
UWV heeft sinds de fusie van de verschillende onderdelen een eigen koers uitgezet voor de
komende jaren. Deze koers is vastgelegd in het document Kompas 2005. Deze koers is
doorvertaald:
• in een (Kompas)agenda met concreet benoemde activiteiten voor de komende jaren;
• naar een Veranderprogramma (2003-2005) en
• naar staf- en divisieplannen.
Onderdeel van de koers, zoals die in Kompas 2005 is uitgezet, is het huisvestingsbeleid. Dit
beleid is weer nader uitgewerkt in een Masterplan Huisvesting. Toen La Guardia Plaza werd
aangehuurd, was dit masterplan nog niet opgesteld. Uit het onderzoek bleek dat de Raad van
Bestuur van UWV andere prioriteiten had en ernaar streefde zo snel mogelijk tot één
hoofdkantoor te komen. Het huisvestingsbeleid ten aanzien van het hoofdkantoor is niet
gedetailleerd uitgewerkt. De visie op de functies die in het hoofdkantoor moesten worden
ondergebracht, is tijdens de bouw verscheidene keren gewijzigd. Tevens ontbreekt een
gedetailleerde uitwerking van het programma van eisen. De keuze voor snelheid en het

81 / 93
ontbreken van gedetailleerde uitgangspunten resulteren in een verminderde beheersing van het
huisvestingsproces betreffende het hoofdkantoor.
Planning en control
Uit de 0+1-rapportage (mei 2003) komt naar voren dat het plannings- en
beheersinginstrumentarium nog in ontwikkeling is. Dit komt ook uit het onderzoek naar voren.
Zo blijkt de begroting van gebouw B meermalen te zijn aangepast in verband met gewijzigde
inzichten. Tevens blijken aan de eerste en tweede begrotingen niet zodanige normen en
berekeningen ten grondslag te liggen dat een goed uitgangspunt aanwezig is om de totale kosten
van het project te kunnen beoordelen.
Daarnaast blijkt dat de informatie die UWV aan het Ministerie dient te verstrekken, zeer
moeizaam en op onderdelen op een gebrekkige wijze is verstrekt. Zo was veel van de gevraagde
informatie niet direct beschikbaar in de administratieve systemen die het UWV in gebruik heeft.
Ook was de inhoud van de verantwoording die UWV via het Ministerie aan de Tweede Kamer
verschafte, niet helder en voor de niet-deskundige lezer niet goed te volgen.
Structuur
Voor de huisvestingsoperatie voor het UWV-hoofdkantoor is een projectorganisatie ingericht.
Deze staat los van de staande organisatie. Aanvankelijk zou de projectorganisatie vorm krijgen
op drie niveaus (stuurgroep, programmagroep en projectgroepen). Deze projectorganisatie is niet
volgens plan opgezet, waardoor eind 2002 is besloten een nieuwe projectorganisatie op te zetten.
Begin 2003 is een kernteam gevormd onder leiding van de vice-voorzitter van de Raad van
Bestuur. Vanuit de projectgroep worden alle beslissingen aan dit orgaan voorgelegd. Het
kernteam rapporteert rechtstreeks aan de Raad van Bestuur. Met de vorming van dit kernteam
zijn de stuurgroep en de programmagroep opgeheven. De korte lijnen met de Raad van Bestuur
bieden de Raad van Bestuur de mogelijkheid om op directe wijze sturing te geven aan het
huisvestingsproject.
Uit het onderzoek komt naar voren dat tijdens de projectperiode van het hoofdkantoor
opdrachten niet altijd ondertekend werden volgens het mandateringsbesluit. Zo zijn besluiten
genomen door daartoe niet-bevoegden en zijn de geldende procedures niet nageleefd. In een
rapportage (mei 2003) van de controller Vastgoed wordt overigens opgemerkt dat de taken en
verantwoordelijkheden van het nieuwe projectteam (nog steeds) niet duidelijk zijn geformuleerd.
Het risico van mogelijke afwijkingen van gestelde taken, verantwoordelijkheden en
bevoegdheden is hierdoor lang blijven bestaan. In juni 2003 stelt de Raad van Bestuur alsnog de
verantwoordelijkheidsstructuur vast.
Communicatie en samenwerking
De samenwerking en communicatie tussen de organisatie en het Ministerie verloopt formeel via
rapportages en overleg. De toezichtrol die het Ministerie toekomt op het gebied van huisvesting,
wordt op marginale wijze uitgevoerd, maar wel conform de gestelde regelgeving. De kritische
rol die vanuit het Onderzoeks- en Verificatiebureau van de Tweede Kamer naar voren kwam,

82 / 93
heeft het Ministerie niet op zich genomen ten opzichte van UWV. Het Ministerie vertrouwt in
belangrijke mate op de openheid en betrouwbaarheid van het instituut. Dat trad bijvoorbeeld aan
de dag toen La Guardia Plaza werd gehuurd en het huurcontract werd ondertekend voordat de
tekst van dit document aan het Ministerie ter goedkeuring was voorgelegd. Wat de controle
achteraf betreft lijkt de invloed van het Ministerie beperkt. Daarnaast biedt UWV het Ministerie
weinig openheid over de inrichtingskosten.
Slotopmerking
De vraag met betrekking tot het beheer van UWV is in hoeverre het huidige toezicht, de
verantwoording, de sturing en de beheersing in voldoende mate vorm heeft gekregen. Om een
goed antwoord op deze vraag te kunnen geven zal men deze problematiek explicieter dan
voorheen moeten benaderen. Gebleken is dat de beheerelementen nog nadere aandacht
behoeven. Dit is enerzijds te verklaren uit het feit dat UWV pas sinds 2002 operationeel is en
nog bezig is ‘zich te zetten’. Anderzijds komen uit het onderzoek signalen van risico’s naar
voren die nader onderzocht kunnen worden om met zekerheid een uitspraak te doen over de
adequaatheid van de verantwoordings- en beheersingsstructuur. Op basis van deze uitkomst zal
de koppeling kunnen worden gemaakt met de huidige toezichtrelatie en de invulling door het
Ministerie.
Samengevat: er is sprake van een adviesorgaan (Raad van Advies), maar UWV kent geen
toezichthoudend orgaan met de daarbij behorende taken (Raad van Commissarissen-model). Het
Ministerie oefent tot op zekere hoogte een toezichthoudende taak uit. Het verdient aanbeveling te
onderzoeken of de toezichtstructuur aanpassing behoeft door het toezicht van het departement te
verbeteren en te intensiveren, dan wel dit intern op te waarderen door middel van een Raad van
Commissarissen-model.

83 / 93
8. Het samenvattende deskundigenoordeel en de beantwoording van de
onderzoeksvragen
Dit hoofdstuk bevat het samenvattende oordeel op grond van het uitgevoerde onderzoek. De
opbouw van het hoofdstuk is als volgt
• 1. Algemeen
Dit onderdeel gaat in op de vragen zoals deze door de Minister zijn gesteld in zijn
opdrachtbrief van 9 december 2003
• 2. De specifieke vragen
De beantwoording van de specifieke vragen zoals deze in het Algemeen Overleg van 12
november 2003 door de Kamer zijn geformuleerd en zijn opgenomen in de brief van de
Minister.
• 3. Andere bevindingen
Bevindingen welke relevant zijn voor de beoordeling van de feiten.
Belangrijk is vast te stellen dat het onderzoek betrekking heeft op een slechts een beperkt deel
van de totale bedrijfsvoering van UWV en dat het oordeel in dit hoofdstuk uitsluitend betrekking
heeft op de aspecten die in dit onderzoek zijn betrokken.

84 / 93
8.1 Algemeen
De Minister vraagt in de opdrachtbrief een deskundigenoordeel over de volledigheid en juistheid
van de huisvestingskosten en de niet-gebouwgebonden inrichtingskosten van La Guardia Plaza
gebouw B.
Ten aanzien van de volledigheid van de kosten is het volgende vastgesteld. In de rapportages
van UWV (van 3 juni, 25 september en 30 oktober 2003) is telkens over onderdelen van de totale
begroting voor gebouw B van La Guardia Plaza gerapporteerd, te weten: het inbouwpakket en
later de niet-gebouwgebonden kosten.
Als de vraag omtrent de volledigheid wordt gerelateerd aan de begroting die door UWV sinds
maart 2003 wordt gehanteerd is vastgesteld dat in de totale begroting de kosten volledig zijn
verantwoord en ten laste zijn gebracht van gebouw B. Deze sluit op 19,2 miljoen euro en de
kosten van het inbouwpakket en de niet-gebouwgebonden kosten maken er onderdeel van uit. Er
is hier de facto geen sprake van een ‘begroting’ van de uitgaven (met een normstellend karakter),
maar van een weergave van de gedane investeringen/gemaakte kosten c.q. aangegane
verplichtingen en schattingen van verwachte uitgaven.
De verantwoording van UWV aan de Tweede Kamer kan op de genoemde onderdelen als
volledig worden gekwalificeerd, echter met die kanttekening dat de kosten nimmer in totaliteit
en in samenhang zijn bezien en gerapporteerd, zoals in het onderhavige onderzoek. Zie bijlage 5
voor een vergelijkend overzicht van de in de diverse rapportages opgenomen gegevens.
Ten aanzien van de juistheid van de kosten dient het volgende te worden opgemerkt. Door de
onjuiste toepassing van de grondslag voor de berekening van de kosten per vierkante meter (de
verhouding verhuurbaar vloeroppervlak / brutovloeroppervlak blijkt niet 0,7 maar 0,87 te zijn),
dient een forse correctie te worden doorgevoerd op de gehanteerde kengetallen voor de
huurkosten en de kosten voor de investeringen in het inbouwpakket. De kosten per vierkante
meter zijn evident hoger dan eerder gerapporteerd.
Ten slotte kan in het licht van de juistheid en volledigheid van de specifieke kosten voor het
bestuurs- en vergadercentrum nog het volgende worden opgemerkt. Door de toegepaste methode
van rapporteren 60 en de wijze waarop daar invulling aan is gegeven 61 , ontbreekt voor de
verantwoording een juiste grondslag, waardoor de gerapporteerde kosten als niet volledig zijn te
kwalificeren.
60 Op basis van een puntenlijst van aanpassingen, in plaats van een algehele uitsplitsing en toedeling van alle
kosten naar de betreffende verdiepingen
61 Op basis van een visuele schouw

85 / 93
De Minister vraagt voorts een analyse over de inhoud van de eerdere rapportages aan de Kamer
over de huisvestingskosten van het UWV.
Het Onderzoek huisvestingskosten UWV van september 2003, zoals dat is uitgevoerd door een
projectgroep van het Ministerie en de Rijksgebouwendienst (Onderzoek Ministerie en
Rijksgebouwendienst), gaat uit van een verhouding verhuurbaar vloeroppervlak (vvo)/bruto
vloeroppervlak (bvo) van 0,7. Op grond van het onderzoek is vast komen te staan dat het te
hanteren verhoudingsgetal 0,87 moet zijn. Dit heeft te maken met het gegeven dat de
parkeergarage in het genoemde onderzoek van september 2003 ten onrechte in het getal van het
brutovloeroppervlak is opgenomen. Deze onvolkomenheid heeft voor de eerdere rapportages aan
de Tweede Kamer tot gevolg dat:
• de huurkosten voor het hoofdkantoor van UWV 196 euro per vierkante meter
brutovloeroppervlak bedragen in plaats van 158 euro. Dit is 16% hoger dan het
gemiddelde uit de benchmark van 169 euro (zie 5.3.2.1);
• de kosten voor het inbouwpakket “smal” uitkomen op 413 euro per vierkante meter
brutovloeroppervlak in plaats van 332 euro. Dit is circa 51 % boven het gemiddelde uit
de benchmark en 17% boven het niveau voor de reguliere (referentie) kwaliteit
Rijkshuisvesting (zie 5.4.2.1);
• de huurkosten inclusief de kosten voor het inbouwpakket “smal” op basis van een
annuïteitberekening 236 euro per vierkante meter brutovloeroppervlak bedragen in plaats
van 190 euro (dit bedrag bestaat uit de huurkosten ad 196 plus 40, zijnde de annuïteit van
413 kosten inbouwpakket) . Dit is 24% hoger dan het gemiddelde uit de benchmark van
196 euro;
• de investeringskosten voor het totale inbouwpakket van La Guardia Plaza uitkomen op
771 euro per vierkante meter brutovloeroppervlak in plaats van 635 euro (zie 5.4.2.2). Dit
is circa 11% boven het niveau voor de reguliere (referentie) kwaliteit Rijkshuisvesting.
In schema:
Gegevens
(kosten in euro inclusief BTW /
m2 bvo)
1. Huurkosten La Guardia Plaza
(incl. BTW-comp.)
2. Inbouwpakket “smal”
(La Guardia Plaza A t/m D)
3. Huur + inbouwpakket “smal”
(La Guardia Plaza A t/m D)
4. Inbouwpakket totaal
(La Guardia Plaza A t/m D)
Kosten UWV
Rap. sept. 03
vvo/bvo 0,7
Gecorrigeerd (excl.
p-garage)
vvo/bvo 0,87
Gemiddelde uit
benchmark /
referentie Rgd
Afwijking UWV t.o.v.
benchmark c.q.
referentie Rgd
158 196 169 + 16%
332 413 273
+ 51%
referentie Rgd: 352
+ 17%
190 236 196 + 24%
635 771 referentie Rgd: 697
Ter toelichting dient te worden opgemerkt dat de rapportage van het Ministerie en de
Rijksgebouwendienst de kengetallen voor het gehele complex La Guardia Plaza (gebouw A tot
+ 11%

86 / 93
en met D) berekent. De beide rapportages van UWV van september 2003 en oktober 2003 geven
ook de kostengegevens voor het inbouwpakket van gebouw B. Daarbij is in de rapportages
eveneens uitgegaan van een verhouding verhuurbaar vloeroppervlak / brutovloeroppervlak van
0,7.
De kosten van het inbouwpakket voor gebouw B kunnen als volgt worden toegelicht.
Indien rekening wordt gehouden met de hiervoor toegelichte correctie voor de verhouding
vvo/bvo dan bedragen de investeringskosten voor gebouw B 1.149 euro per vierkante meter
brutovloeroppervlak. Daarin is nog niet verwerkt de door de projectontwikkelaar G&S Vastgoed
toegekende vergoeding. Deze is aangewend voor aanvullende investeringen. Wanneer deze
worden meegerekend komen de investeringskosten uit op 1.267 euro per vierkante meter
brutovloeroppervlak.
De kosten voor gebouw B liggen ook aanzienlijk hoger dan het gemiddelde van de overige
gebouwen van La Guardia Plaza.
Vastgesteld kan worden dat de bouwkosten hoog zijn uitgevallen. Een belangrijke verklaring
hiervoor ligt in het bouwproces en de gemaakte keuzen; dit wordt hierna toegelicht.
In schema:
Gegevens Rapport UWV
30 okt. 03
Gecorrigeerd naar
juiste verhouding
vvo/bvo
Gecorrigeerd naar
juiste verhouding
vvo/bvo
en vóór aftrek
vergoeding G&S
Kosten inbouwpakket in euro 12.739.755 12.739.755 14.052.418
Verhuurbaar vloeroppervlak 9.664 9.664 9.664
Verhouding vvo/bvo 0,7 0,87 0,87
Brutovloeroppervlak 13.806 11.087 11.087
Kengetal
(euro / m 2 bvo incl. BTW)
923 1.149 1.267

87 / 93
8.2 De specifieke vragen
Alvorens de specifieke vragen te beantwoorden bevat deze paragraaf eerst een samenvatting van
de feiten en omstandigheden in relatie tot (de totstandkoming van) het huisvestingsbeleid en de
(administratieve) organisatie van het bouwproces.
Huisvestingbeleid
Het masterplan is goedgekeurd nadat de huurovereenkomst inzake La Guardia Plaza gebouw B
was afgesloten en de verbouwings- en inrichtingsactiviteiten al waren gestart. Het programma
van eisen is beperkt uitgewerkt; er is geen inrichtingshandboek opgesteld. Dit beperkt ook de
mogelijkheid tot toetsing van feiten aan normen. De indruk bestaat dat de betrokkenheid van het
Ministerie bij deze plannen en beslissinegn beperkt van aard is geweest. De korte doorlooptijd
van de besluitvorming omtrent de locatie van het hoofdkantoor, alsmede de wens van de Raad
van Bestuur om zo spoedig mogelijk te komen tot één hoofdkantoor, zijn leidend geweest bij het
huisvestingsbeleid.
Vastgesteld is dat de begroting van gebouw B meermalen is aangepast in verband met
gewijzigde inzichten (een begroting van 15,5 miljoen uit juni 2002, een begroting van 23,3
miljoen van december 2002 en een begroting van 19,2 miljoen van maart 2003).
De begroting van 19,2 miljoen euro, welke tot stand kwam terwijl de verbouwing volop in
gang was, wordt tot op heden gehanteerd, maar is niet formeel goedgekeurd door de Raad van
Bestuur.
Administratieve organisatie
De mandateringsbesluiten zijn in veel gevallen niet nageleefd en opdrachten zijn verstrekt
zonder dat de formele bevoegdheden daartoe waren vastgesteld.
Uit het onderzoek blijkt dat de procedure voor verwerking van de facturatie in de loop van 2003
is verbeterd. De facturen zijn op zich juist verwerkt in de projectadministratie.
De projectorganisatie bestond in 2002 uit de stuurgroep Huisvesting, waarin de Raad van
Bestuur was vertegenwoordigd. De projectgroep Huisvesting bereidde de beslissingen van de
stuurgroep Huisvesting voor. De projectorganisatie heeft voor een groot deel van het werk niet
goed gefunctioneerd. De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden waren lange tijd
onduidelijk en niet formeel vastgelegd en goedgekeurd. De organisatie lijkt zich volgens de
maandelijkse projectrapportages in 2003 te hebben verbeterd, onder andere doordat een nieuwe
projectstructuur is opgezet, waaronder een kernteam onder leiding van de plaatsvervangend
voorzitter van de Raad van Bestuur.
Tot maart 2003 zijn geen maandrapportages opgemaakt uit de projectadministratie.Vanaf april
2003 zijn deze wel opgemaakt, hetgeen betekent dat er voor het grootste deel van het project er
geen ordentelijke projectbewaking is geweest.

88 / 93
Vraag: De BTW kwestie en de vergelijkbaarheid met andere instanties
Vastgesteld is dat UWV conform de vigerende fiscale regelgeving (BTW) heeft gehandeld en dit
ook financieel administratief juist heeft verwerkt.
Vastgesteld is dat in het rapport van Ministerie, Rijksgebouwendienst en UWV van september
2003 de BTW en BTW-compensatie op correcte wijze zijn opgenomen.
Vraag: Het toeschrijven van inrichtingskosten aan andere onderdelen
Vastgesteld is dat UWV rapporteerde dat van de inrichtingskosten ad 12,7 miljoen euro (eerder
12,5 miljoen euro) 2,4 miljoen euro (eerder 1,9 miljoen euro) betrekking heeft op het bestuurs-
en vergadercentrum. Uit het onderzoek naar alle bijwerkposten van G&S Vastgoed alsmede naar
de voorbereidingskosten, blijkt dat een bedrag van 792.000 euro inclusief BTW, betrekking heeft
op de begane grond / eerste verdieping en een bedrag van 2.758.000 euro op de elfde en twaalfde
verdieping.
Een aantal opdrachten heeft betrekking op meerdere verdiepingen en op basis van de specificatie
kan niet zonder meer worden vastgesteld aan welke verdieping de betreffende kosten moeten
worden toebedeeld. Nader onderzoek zou moeten uitwijzen in hoeverre een verdere toedeling
van de betreffende posten mogelijk is.
De toerekening van de uitgaven aan de verbouwing van het bestuurs- en vergadercentrum (elfde
en twaalfde verdieping en begane grond en eerste verdieping) blijkt niet juist te zijn gebeurd. In
de brief van de Minister van 31 oktober 2003 (Tweede Kamer, 2003-2004, 26 448, nr. 93) staan
voor het bestuurs- en vergadercentrum als kosten vermeld: 2.392.125 euro inclusief BTW. Op
grond van het onderzoek is vast komen te staan dat de totale uitgaven voor het bestuurs- en
vergadercentrum zijn uitgekomen op tenminste 3.550.000 euro inclusief BTW.
De door UWV gerapporteerde bedragen zijn tot stand gekomen op basis van een visuele
inspectie (schouw) en aan de hand van een zogenoemde puntenlijst, waardoor noch de totale
kosten van het bestuurs- en vergadercentrum, noch sec de aanpassingskosten in beeld zijn
gebracht.
Vraag: De kosten voor het restaurant en voor de audiovisuele middelen
Vastgesteld is dat UWV rapporteerde dat de niet-gebouwgebonden inrichtingskosten 1.745.506
euro inclusief BTW bedragen (exclusief pc’s op de werkplek) en dat Twynstra Gudde in zijn
rapportage vaststelt dat vijf van de zeven kostenposten binnen de referentie vallen. De UWVkosten
voor restaurantmeubilair en audiovisuele middelen liggen hoger dan de referentie.
Uit het onderzoek blijkt een bedrag van 59.100 euro inclusief BTW niet te zijn betrokken in de
opgave van de kosten van restaurantmeubilair en een bedrag van 23.207 euro inclusief BTW niet
in de opgave van de kosten van de audiovisuele middelen.

89 / 93
Gegevens Opgave UWV Vaststelling
okt. 03
febr. 04
specifieke kosten audiovisuele middelen 64.388 123.488
specifieke kosten restaurantmeubilair 277.851 301.057
De hoge kosten van het restaurantmeubilair worden niet alleen veroorzaakt door dure elementen,
zoals de treincoupé-achtige zitbanken en het barmeubel dat aan de buitengevel is gemonteerd,
maar ook door het basismeubilair dat duurder is dan de bovengrens van de referentie van
Twynstra Gudde zou rechtvaardigen. De hogere kosten voor de audiovisule middelen worden
veroorzaakt doordat een DCN-systeem (discussiesysteem met microfoons) is toegepast in twee
vergaderruimten op de derde verdieping, alsmede een DCN-systeem met een uitgebreid video-
en audiosysteem in de boardroom op de twaalfde verdieping.
Vraag: De toedeling van de ‘boardroom’op de 12e etage
In de rapportages van UWV van september 2003 en oktober 2003 geeft UWV de kosten voor het
inbouwpakket en de aanpassingen aan het casco voor de begane grond, eerste verdieping en de
elfde en twaalfde verdieping. De “boardroom” is de grote vergaderruimte op de twaalfde
verdieping. De gerapporteerde bedragen zijn respectievelijk 1,9 miljoen en 2,4 miljoen euro.
Zoals is aangegeven in hoofdstuk 5 zijn niet alle “gebouwgebonden kosten” die betrekking
hebben op de begane grond, eerste verdieping en elfde en twaalfde verdieping opgenomen in de
bovengenoemde bedragen. Hiermee is de toedeling van de kosten aan de “boardroom” ook niet
volledig. Het blijkt overigens niet eenvoudig om de gebouwgebonden kosten te specificeren naar
één bepaalde ruimte.
Ten aanzien van de niet-gebouwgebonden kosten zijn in de rapportage van UWV de kosten voor
het meubilair van de boardroom opgenomen onder ‘meubilair vergaderkamers’ en de kosten
voor de het toegepaste discussiesysteem met microfoons, de video-installatie en de audioinstallatie
onder de post ‘audiovisuele middelen’.
Vraag: Effectiviteit ruimtegebruik
Vanuit eerdere rapportages blijkt dat een verhouding vvo/bvo van 70% is aangehouden en dat de
UWV in haar rapport van 30 oktober 2003 zodoende uitkomt op een investering per vierkante
meter van 923 euro.
Vastgesteld is dat de verhouding vvo/bvo in beide UWV-rapporten is gebaseerd op de
oppervlakte van het gehele pand B, inclusief parkeergarage. Rijksgebouwendienst is er vanuit
gegaan dat de in de benchmark betrokken instellingen de bvo-metrage hebben aangeleverd
exclusief parkeergarage. Wanneer de parkeerlaag echter wordt betrokken in de vergelijking,
worden de kosten van het inbouwpakket verdeeld over een aanmerkelijk groter aantal vierkante
meters. Dat heeft tot gevolg dat de investering voor het inbouwpakket daalt tot 923 euro per
vierkante meter brutovloeroppervlak, terwijl er zonder de parkeerlaag in de benchmark sprake is
van een investering van 1.149 euro per vierkante meter brutovloeroppervlak.
UWV en Rijksgebouwendienst hebben zich gebaseerd op de gegevens van het meetcertificaat.
Het meetcertificaat is op zich juist (en oorspronkelijk bedoeld voor de vaststelling van de

90 / 93
huurprijs), doch de interpretatie van de gegevens zoals in de rapportages is toegepast, is voor een
goede vergelijkbaarheid in de benchmark onjuist.
Gebleken is dat men binnen UWV in november 2003 op de hoogte was van het feit dat de
parkeergarage in de bvo-metrage was meegenomen en de consequenties daarvan voor de
uitkomsten van de rapportages. Dit is ook ter sprake gebracht in het overleg met Ernst & Young
bij de totstandkoming van het rapport in november 2003. UWV heeft hier verder geen vervolg
aan gegeven door bijvoorbeeld het Ministerie of de Rijksgebouwendienst hierover te informeren.
Vraag: Metropolitan-gebouw
De opbouw van de huurkosten van gebouw Metropolitan is weergegeven onder 5.3.2.4. Voor de
vraag of de huur die UWV betaalt, dezelfde is als die welke het Lisv heeft betaald, is het
volgende van belang. Het huurcontract voor Metropolitan is van rechtswege overgegaan van Lisv
op UWV. Op 1 januari 2002 is het huurcontract aangepast vanwege een herziening van de
markthuurprijs. Deze herziening is uitgevoerd door de dan geldende huurprijs te toetsen aan de
markthuurprijs van het object. De markthuurprijs wordt daarbij afgezet tegen de huurwaarde van
vergelijkbare huurobjecten. De markthuurprijsherziening heeft geleid tot een forse stijging van
de huurprijs.
De brief van 3 juni 2003 van UWV aan de Minister geeft aan dat La Guardia Plaza ten
opzichte van het gebouw Metropolitan op jaarbasis ruim 0,5 miljoen euro goedkoper is. Dit
bedrag is berekend door het verschil te nemen tussen de “kale huurprijzen”. In deze berekening
zijn niet meegenomen de te betalen BTW-compensatie (welke voor La Guardia Plaza veel hoger
is dan voor gebouw Metropolitan), servicekosten en kosten voor energie. Daarnaast is vanaf 15
september 2002 sprake geweest van “dubbele huur” en van 1 januari 2004 tot en met 31
december 2006 komt het verschil tussen de huurprijs en de onderverhuurprijs voor rekening van
UWV.
Vraag: Kosten van de specifieke diensten ten behoeve van de Raad van Bestuur van UWV
Een regeling voor de vergoeding van de kosten van de Raad van Bestuur ontbreekt. Er is een
mondelinge toezegging van de vorige Secretaris-Generaal van het Ministerie aan de Raad van
Bestuur dat voor de kosten voor de specifieke diensten van de Raad van Bestuur de
overeenkomstige regelingen voor de rijksoverheid van toepassing zijn. Een schriftelijke
vastlegging hiervan ontbreekt. Er is daarom geen sprake van een helder en eenduidig toepasbaar
toetsingskader. Dit klemt des te meer gelet op de publieke functie van UWV.
De controle van het zakelijke karakter van de onkosten is voorts beperkt door het feit dat van een
groot deel van de declaraties geen nota’s zijn overgelegd. Ten aanzien van de wèl gecontroleerde
kosten voor de specifieke diensten van de Raad van Bestuur over het jaar 2002 is vast komen te
staan dat deze kosten in het algemeen als redelijk en passend bij de functie van de leden van een
Raad Bestuur kunnen worden beschouwd.

91 / 93
8.3 Andere bevindingen
De kwaliteit, kosten en functionaliteit van de huisvesting
Er is wel gesuggereerd dat bij de realisatie van Gebouw B, sprake zou zijn van een buitensporige
luxe inrichting. Deze veronderstelling is niet bevestigd tijdens het onderzoek.
Over het algemeen is in gebouw B sprake van een gemiddeld kwaliteitsniveau voor de
kantoorverdiepingen. Op begane grond en eerste verdieping en de elfde en twaalfde verdieping is
vanwege de functie als bestuurs- en vergadercentrum een hoger kwaliteitsniveau gerealiseerd.
Dit kwaliteitsniveau is over het algemeen als representatief te betitelen, maar niet als bovenmatig
of buitensporig.
Wel valt op te merken dat de kosten hoog zijn uitgevallen voor de gerealiseerde kwaliteit. De
functionaliteit (de noodzaak voor de bedrijfsuitoefening) van bepaalde investeringen kan dan ook
sterk betwijfeld worden. Te denken valt aan het vergroten van de vide op de begane grond, de
uitvoering van de trap van de elfde naar de twaalfde verdieping en het slopen en herinrichten van
de sanitaire ruimten, maar ook de investering in de audiovisuele middelen in de vergaderruimten
(met name de “boardroom”).
De doelmatigheid van de huisvestingskosten
Naast bovengenoemde aspecten heeft ook doelmatigheidsaspect een rol gespeeld, oftewel: is het
proces zo verlopen dat het doel tegen minimale kosten is gerealiseerd.
Vanaf begin 2002 is leidend geweest dat de Raad van Bestuur zo spoedig mogelijk wilde komen
tot de vorming van één hoofdkantoor. De procesgang is daaraan ondergeschikt geweest (er is
bijvoorbeeld geen specifiek programma van eisen opgesteld). Dit heeft er toe geleid dat
gedurende zowel de voorbereiding als de uitvoering nog vele wijzigingen zijn opgetreden. Zo is
het kantoorconcept in de uitvoering nog gewijzigd en is besloten op de derde verdieping
vergaderruimten te realiseren, terwijl deze verdieping al als kantoor was ingericht. Dit heeft sterk
kostenverhogend gewerkt.
Uit het onderzoek is niet gebleken dat er een alternatief is overwogen voor de huisvesting voor
de Raad van Bestuur, directie en stafafdelingen, bijvoorbeeld in gebouw C of D. Er is geen
sprake geweest van een helder besluitvormingsproces waarbij een keuze is gemaakt voor
gebouw B.
Terugbouwverplichting
Vastgesteld is dat de huurovereenkomst bepaalt dat het gehuurde, bij beëindiging van het
huurcontract, in oorspronkelijke staat dient te worden teruggebracht. Er is een conceptterugbouwverplichting
aangetroffen. Afspraken over eventuele kwijting van de
terugbouwverplichting of compensatie door de verhuurder voor een eventuele
waardevermeerdering van het pand door de investeringen van UWV zijn achterwege gebleven.
Thans bestaat voor UWV de verplichting (op grond van de wet en de overeenkomst) tot herstel
van het gehuurde in de oorspronkelijke staat, wat aanzienlijke kosten met zich zal kunnen

92 / 93
brengen. In de projectadministratie is op generlei wijze rekening gehouden met de (geschatte)
kosten van sloop en het herstellen van het gehuurde in de oorspronkelijke staat.
Omtrent de verwerking in de jaarrekening van de kosten van de sloop en het herstellen van het
gehuurde in oorspronkelijke staat bestaan verschillende interpretaties. Gegeven het juridisch
afdwingbare karakter ervan en het feit dat UWV niet zelfstandig, dus door een eigen handeling
en zonder medewerking van een derde (i.c. de verhuurder), deze uitgaaf kan voorkomen zouden
deze moeten worden opgenomen in de jaarrekening van UWV.
Makelaarskosten
Jones Lang LaSalle is door UWV ingeschakeld voor de aanhuur en als zodanig betrokken
geweest bij de totstandkoming van de huurovereenkomst. Op 26 april 2002 is de
overeenstemming tussen partijen tot stand gekomen. In het verslag hieromtrent is opgenomen dat
Jones Lang LaSalle een courtage zal ontvangen van 10% van de jaarhuur, derhalve een bedrag
van 867.654 euro exclusief BTW, te voldoen door G&S Vastgoed.
Het staat vast dat er vervolgens twee betalingen ad 261.800 en 1.032.509 euro inclusief BTW
hebben plaatsgevonden aan Jones Lang LaSalle, door UWV en G&S Vastgoed, inzake courtage.
De door UWV betaalde courtage is naar rato van de jaarhuur toegerekend aan de gebouwen B, C
en D en maakt daarmee deel uit van de totale kosten zoals weergegeven in de tabel in 5.1.9.
Omtrent de courtagekosten ad totaal 1.294.309 euro inclusief BTW kan worden vastgesteld, dat
• de (formele) status van het document van 26 april 2002 niet duidelijk is;
• de verklaringen van betrokkenen omtrent de reden(en) van deze betalingen niet overeen
komen;
• niet duidelijk is welke tegenprestatie(s) ten behoeve van UWV hiervoor zijn geleverd (in
relatie tot het bouwproject);
• het totaalbedrag van de courtagekosten meer is dan 10% van de jaarhuur van gebouw B,
C en D;
• niet duidelijk is of de courtagekosten ad 1.032.509 euro inclusief BTW (indirect) deel
uitmaken van de investerings- of huurkosten en daarmee de facto geheel of gedeeltelijk
ten laste van publieke middelen komen.
Gelet op de voor het onderzoek ter beschikking staande middelen, het tijdstip waarop
gerapporteerd moest worden en het aantal hierbij betrokken partijen kon deze aspecten niet nader
worden onderzocht. Bovendien maakte dit geen deel uit van de onderzoeksvragen.
Europese aanbesteding
Vastgesteld is dat UWV geen Europese aanbestedingsprocedure heeft gevolgd voor het
realiseren van het inbouwpakket. UWV stelt zich op het standpunt dat zij niet als opdrachtgever
(lees: aanbestedende dienst) is aan te merken en niet gehouden is een Europese
aanbestedingsprocedure te volgen. Echter de opdracht(en) voor het inbouwpakket worden

93 / 93
separaat door UWV aan G&S verstrekt en de betalingen afzonderlijk aan G&S Vastgoed
voldaan. Op grond hiervan ligt het in de rede UWV te beschouwen als aanbestedende dienst en
dat UWV derhalve gehouden is de Europese aanbestedingsprocedure te volgen.

Bijlage 1
Onderzoeksopdracht W. Meijer

Bijlage 2
Wederhoor UWV
(integrale weergave)

Postbus 58285, 1040 HG AMSTERDAM
De heer W. Meijer
Onderwerp
Wederhoor conceptrapport Meijer
Geachte heer Meijer,
Datum
5 februari 2004
Van
De heer mr. T. H. J. Joustra
T 020 - 687 51 50, F 020 - 687 54 90
Ons kenmerk
5204
Kopie aan
De heer J. Joling
Naar aanleiding van uw conceptrapport ‘Deskundigenoordeel huisvestingskosten UWV’ dat u
mij ter wederhoor heeft aangeboden, treft u hierbij mijn reacties en suggesties aan en
correcties op feitelijke onjuistheden.
Om te beginnen stel ik vast dat u, naast kritische kanttekeningen, op grond van het onder
uw leiding verrichte onderzoek ook tot de constatering bent gekomen dat de door UWV
opgegeven bouwkosten voor de huisvesting van het hoofdkantoor in Amsterdam volledig zijn
en binnen de begroting zijn. U constateert verder dat met betrekking tot specifieke diensten
voor de Raad van Bestuur geen onjuistheden zijn aangetroffen.
Alle overige over dit onderwerp verstrekte gegevens zijn niet afkomstig van UWV maar van
derden en hebben geleid tot een voortdurende verwarring over de feiten en de cijfers. De
vragen die het ministerie UWV heeft gesteld over de huisvesting op La Guardia hebben wij zo
open en volledig mogelijk beantwoord. In onze lijn van beantwoording zijn wij eveneens
consequent geweest. Dat de door ons verstrekte informatie in sommige opzichten afwijkt van
de gegevens die u in uw rapport presenteert, is het gevolg van het feit dat de verzoeken om
informatie die aan UWV zijn gedaan afwijken van de opdracht die aan u is verstrekt.
Verder onderzoek heeft niet altijd geleid tot een beter inzicht in de kosten. Gaandeweg is het
onderzoek ook steeds specifieker geworden, waardoor nieuwe bevindingen zijn vergeleken
met bestaande gegevens. Door de presentatie in het rapport van bestaande gegevens met
nieuwe bevindingen kan de indruk ontstaan dat de door UWV verstrekte gegevens niet juist
zijn. Ik hecht eraan te wijzen op het feit dat UWV geen onjuiste gegevens heeft verstrekt.
Verschillende
interpretaties van de gegevens en verschillende referentiekaders hebben in de afgelopen
periode niet geholpen het inzicht in de huisvestingskosten te verbeteren. Het technische
karakter van de materie, verschillende gangbare rekenmethodes en de moeilijkheid om in
termen van harde normen te spreken, hebben evenmin geholpen hierover aanvullende
duidelijkheid te krijgen.
Een aantal punten wil ik hieronder toelichten. Twee daarvan wil ik met name noemen: de
verhouding tussen verhuurbaar vloeroppervlak (vvo) en bruto vloeroppervlak (bvo), en de ict
connectiviteit. Achteraf bezien hadden de hiermee samenhangende kosten geen onderdeel
moeten uitmaken van de door UWV gepresenteerde cijfers. Wij weten ook niet of deze
elementen ook voor de overige partijen in de benchmark gelden, wat twijfels oproept over de
vergelijkbaarheid van de cijfers.
Bezoekadres
La Guardiaweg 68
1043 DK AMSETRDAM
www.uwv.nl

vvo/bvo
Ons kenmerk
5204
Blad
2 van 8
Op 23 juli 2003 heeft UWV van SZW het verzoek gekregen gegevens aan te leveren ten
behoeve van het onderzoek huisvestingskosten UWV. UWV heeft aan dit verzoek voldaan en
gegevens geleverd op basis van een verhouding van 85 procent tussen vvo en bvo, conform
het voor de markt gebruikelijke gemiddelde. Om inzichtelijk te maken hoe de berekening van
vvo naar bvo tot stand is gekomen, heeft UWV ook de vvo-gegevens geleverd. De geleverde
gegevens zijn in lijn met de informatie die UWV de minister heeft verstrekt in de brief van
UWV van 3 juni 2003. Deze gegevens zijn eveneens gebaseerd op een verhouding van 85
procent tussen vvo en bvo.
Naar aanleiding van de geleverde bvo-gegevens heeft de RGD UWV nadere vragen gesteld
ter onderbouwing van het percentage van 85. Hiertoe heeft UWV de RGD de meetcertificaten
van gebouw A en B doen toekomen. Ook heeft de RGD een schouw verricht op het complex
La Guardia. Op basis van de meetcertificaten en de schouw is de RGD tot de conclusie
gekomen dat door de vormgeving van La Guardia een ongunstige indeling van ruimten
ontstaat en meer ruimte dan gebruikelijk verloren gaat aan stijgpunten (trappen, liften,
schachten) en technische ruimte. Dit is voor de RGD aanleiding geweest UWV te vragen
opnieuw gegevens te leveren in een verhouding vvo-bvo van 70 procent (overleg RGD en
UWV van 10 september 2003). UWV heeft vanzelfsprekend aan dit verzoek voldaan.
Vervolgens is in de benchmark gerekend met het door de RGD vastgestelde percentage vvobvo
van 70.
UWV heeft gegevens aangeleverd conform opdracht en schouw van de RGD. Meetcertificaten
maken, zoals later bleek, melding van het aantal m2 bvo inclusief de m2 voor de
parkeergarage. De door UWV aan de RGD geleverde gegevens zijn conform dit algemeen
geldende uitgangspunt.
Benchmark
In uw rapport wordt een aantal keren de vergelijking gemaakt met de benchmark van de
RGD. Naar mijn mening is dit niet mogelijk. Een correctie van de verhouding vvo-bvo voor
UWV betekent immers dat ook voor de andere partijen in de benchmark zal moeten worden
gekeken of zij de m2 voor parkeerruimte hebben meegenomen. Daar komt bij dat wanneer
de cijfers van UWV veranderen ook het gemiddelde van de benchmark verandert. Ook
worden in de benchmark de kosten van totale kantoren met elkaar vergeleken. Wij vragen
ons dan ook af of de eerdere conclusies van het ministerie door een correctie van de vvo-bvo
verhouding substantieel zullen veranderen. De verwachting is dat UWV binnen de
bandbreedte van de kwaliteit van de rijkshuisvesting blijft vallen. Daar komt tevens bij dat
inmiddels het realisatiecijfer voor gebouw C bekend is en de prognose voor gebouw D
bekend is, zoals ook aan de onderzoekers is gemeld. Beide cijfers komen lager uit dan de
cijfers die in de benchmark zijn gehanteerd. In de benchmark is ook uitgegaan van een smal
inbouwpakket. De elementen die UWV heeft gerekend tot smal inbouwpakket, zoals
bouwplaatskosten en cascoaanpassingen, zijn echter breder dan in de benchmark gevraagd.
Voor een goede vergelijking dient hiervoor gecorrigeerd te worden.

ICT connectiviteit
Ons kenmerk
5204
Blad
3 van 8
In de referentienormen die de RGD hanteert zijn geen kosten voor ICT connectiviteit
opgenomen. In het kader van de door u gehanteerde benadering dient hiervoor gecorrigeerd
te worden. In zijn verantwoording van de huisvestingskosten van La Guardia heeft UWV deze
kosten namelijk wel meegenomen à 127 euro per m2 bvo, op basis van een percentage van
70. Dit bedrag wordt voor een groot deel veroorzaakt door ICT-kosten die UWV voor de
totale organisatie moet maken als gevolg van de majeure fusie van zes organisaties. Reden
te meer om de kosten voor het hoofdkantoor op dit punt te corrigeren. Deze noodzakelijke
correctie heeft consequenties voor het gehanteerde gemiddelde in de benchmark. Hoewel
Deloitte aangeeft dat voor ICT connectiviteit gecorrigeerd moet worden, is dit in het
onderzoek achterwege gebleven. Ik ga ervan uit dat dit in het eindrapport wel het geval zal
zijn.
Kosten inbouwpakket en toerekening kosten 11 e en 12 e verdieping
Om te beginnen stel ik vast dat u op grond van uw bevindingen constateert dat het
totaalbedrag voor de inrichting van gebouw B van het hoofdkantoor van UWV gelijk is
gebleven. Ook stelt u vast dat geen verschuiving van kosten naar andere gebouwen heeft
plaatsgevonden. Ten aanzien van de kosten die zijn gemoeid met de inrichting van de 11 e en
12 e verdieping merk ik op dat het in bouwprojecten niet te doen gebruikelijk is kosten per
verdieping te administreren.
UWV heeft in zijn brief van 3 juni 2003 de minister geïnformeerd over de kosten die zijn
gemoeid met de aanpassingen van de entree en inrichting van een vergader- en
bestuurscentrum (de functie die gebouw B van La Guardia voor de totale UWV-organisatie
vervult). In deze brief geven wij aan dat hiermee 1.9 miljoen euro is gemoeid, inclusief BTW.
In het rapport van het Ministerie en de RGD van 25 september 2003 wordt eveneens melding
gemaakt van een bedrag ven 1.9 miljoen euro dat kan worden toegeschreven aan de
inrichting van het bestuurs- en vergadercentrum. Een bedrag dat is gebaseerd op een
opgave van de aannemer voor 10 punten waarin aanpassingen hebben plaatsgevonden ten
opzichte van het oorspronkelijke bestek.
Naar aanleiding van het verzoek om nadere informatie heeft UWV op 30 oktober 2003 de
rapportage Uitwerking huisvestingskosten UWV gebouw B opgeleverd. Onderdeel van het
nadere verzoek om informatie was de vraag van het ministerie aan UWV om inzicht te
verschaffen in de inrichtingskosten voor de kamers van de Raad van Bestuur (brief SZW 15
oktober 2003). UWV heeft hiertoe aangegeven vanzelfsprekend bereid te zijn alle kosten
voor de 11 e en 12 e etage inzichtelijk te maken. Dit zou gezien mijn eerdere opmerking dat
het in bouwprojecten niet te doen gebruikelijk is per verdieping te administreren twee weken
extra tijd vergen, omdat UWV alle facturen door zou moeten nemen. Met het oog op de tijd
is daarom door het ministerie besloten inzicht te verschaffen op basis van een lijst van
aanpassingen. Deze beslissing is genomen in het overleg van 16 oktober 2003 tussen
ministerie, RGD, Twijnstra Gudde en UWV. In de rapportage wordt een bedrag genoemd van
2.4 miljoen euro inclusief BTW voor de aanpassingen die hebben plaatsgevonden. De reden
voor de bijstelling van de eerder door UWV opgegeven 1.9 miljoen euro is gelegen in het feit
dat Twijnstra Gudde, RGD en SZW in afwijking van de opgave van de aannemer zijn
gekomen tot een aanvulling van de 10 puntenlijst met 7 punten tot een 17 puntenlijst. Deze
lijst heeft betrekking op aanpassingen die zijn gedaan op de begane grond en de eerste,
elfde en twaalfde etage. Op basis van deze lijst is sprake van een andere toedeling van
kosten binnen hetzelfde totaalbedrag voor het inbouwpakket van gebouw B.

Ons kenmerk
5204
Blad
4 van 8
In uw onderzoek komt u tot de bevinding dat met de inrichting van de begane grond en de
1 e , 11 e en 12 e etage geen 2.4 miljoen euro is gemoeid, maar 3.6 miljoen euro. Deze kosten
hebben echter, in tegenstelling tot het door UWV genoemde bedrag van 2.4 miljoen euro,
niet alleen betrekking op de aanpassingen maar op de totale kosten voor de inrichting van
de begane grond en de 1 e , 11 e en 12 e etage. Een zoals eerder genoemd ongebruikelijke
manier van kosten toerekenen. In een bouwbegroting worden kosten normaal gesproken niet
op een dergelijke gespecificeerde manier aan etages toegerekend. Zo zijn in het bedrag van
3.6 miljoen euro naast de kosten gemoeid met de inrichting ook de indirecte kosten gemoeid
met de bouw van gebouw B opgenomen, zoals bouwplaatskosten en architect.
UWV heeft zich met betrekking tot het bestuurs- en vergadercentrum voortdurend en
consequent verantwoord op grond van de gevraagde additionele kosten. Deze kosten zijn
door UWV al op 3 juni 2003 inzichtelijk gemaakt. Het niet langer hanteren van het
uitgangspunt van kosten gemoeid met aanpassingen (de 17 puntenlijst) maar het tevens
presenteren van alle directe en indirecte kosten levert een ander bedrag op. Een vergelijking
met de eerder door UWV geleverde informatie is naar mijn mening dan ook niet mogelijk.
Volledigheidshalve merken wij op dat de onderzoekers de kosten tot en met jaareinde 2003
hebben meegenomen terwijl de opgave van UWV is gebaseerd op de stand van zaken tot en
met september 2003.
Ik stel vast dat UWV informatie heeft verstrekt op basis van uitgangspunten van SZW en
RGD. Deloitte heeft cijferopstellingen geproduceerd op basis van andere uitgangspunten.
Gezien dit verschil in uitgangspunten zijn de informatie van UWV en de gegevens van
Deloitte niet vergelijkbaar. Wordt het uitgangspunt van Deloitte gehanteerd dan moet
bijvoorbeeld ook de inrichtingsvergoeding die UWV van G&S heeft ontvangen in mindering
worden gebracht.
Hoofdkantoor
U komt in uw rapportage tot de opvatting dat de wens van de Raad van Bestuur om zo snel
mogelijk tot één hoofdkantoor te komen een hogere prioriteit heeft gehad dan de eis om een
volledig huisvestingsbeleid voor UWV met de daaraan verbonden consequenties uit te
werken. Hierover kan ik kort zijn: deze opvatting is volstrekt juist. Om aan de opdracht
vanuit de SUWI-wetgeving te kunnen voldoen (effectiviteit, efficiency, klantgerichtheid en
een besparing van 25 procent) was een duidelijke ‘turnaround’ van de organisatie nodig.
Daarom is voor de beginfase van UWV gekozen voor een centrale aanpak. Dit maakte het
met spoed betrekken van één hoofdkantoor door de Raad van Bestuur, de stafdirecties en de
directies van de divisies noodzakelijk. De keuze voor het centraliseren van de
hoofdkantoorfuncties voorafgaand aan het uitwerken van het volledige huisvestingsbeleid
van UWV is een cruciale slag in de noodzakelijke turnaround geweest die zijn nut heeft
bewezen.
AO/IC
U constateert in uw rapport dat u met betrekking tot La Guardia geen handboek AO/IC heeft
aangetroffen. Deze constatering is juist. Wel is het zo dat UWV voor de totale organisatie
AO/IC-procedures heeft die ook van toepassing zijn op projecten als huisvesting.

Ons kenmerk
5204
Blad
5 van 8
UWV wordt aangestuurd als een zelfstandig bestuursorgaan met een baten-lastenstelsel als
administratief uitgangspunt. Dit betekent dat de raming (begroting) en de registratie
betrekking hebben op lasten en baten in bedrijfseconomische zin. Dit impliceert een
begroting die uitgaat van kosten en opbrengsten in plaats van ontvangsten en
uitgaven/investeringen. In de zowel door de Raad van Bestuur als door de minister
goedgekeurde exploitatiebegroting 2003 is rekening gehouden met de extra lasten die
voortvloeien uit de inrichting van het hoofdkantoor. Deze bedragen jaarlijks 1,2 miljoen euro
en maken onderdeel uit van de reguliere uitvoeringskosten van 1,652 miljard euro op
jaarbasis. Daarmee is de investeringsbegroting feitelijk goedgekeurd.
Met betrekking tot de offerteprocedure van UWV geldt dat wat onder de derde bullit op
pagina 29 wordt vermeld niet juist is. De projectleider Bouw beoordeelt de offertes. Voor wat
betreft de technische installaties laat hij zich daarin bijstaan door Technical Management.
Technical Management wordt dus niet door Inkoop ingeschakeld. Wel heeft Inkoop een
controlerende rol op marktconformiteit.
Ten aanzien van de sinds medio 2003 geldende offerteprocedure geldt dat de controller
Vastgoed parafeert dat de offerte binnen de begroting is. Deze stap dient als voorlaatste
bullit te worden toegevoegd aan de beschrijving van de offerteprocedure op pagina 29.
Gezien de door UWV gehanteerde procedure is de conclusie dat offerteaanvragen niet
worden getoetst aan de begrotingsruimte niet juist en daarmee niet gerechtvaardigd.
Op pagina 30 onder 5.1.1.4 Ondertekening maakt u de opmerking dat de plaatsvervangend
directeur Facilitair en Inkoop is gemandateerd tot 200.000 euro en tekent voor opdrachten
tot 800.000 euro. Ik hecht eraan op te merken dat hiervan enkel sprake is geweest in de
overgangsfase in het tweede kwartaal 2003. In afstemming met de Raad van Bestuur heeft
de betreffende directeur 5 keer getekend voor opdrachten boven het gemandateerde bedrag.
Met ingang van het derde kwartaal 2003 is dit niet meer aan de orde geweest. Overigens
heeft Deloitte geen onregelmatigheden aangetroffen.
Nul + één meting
In de nulmeting van UWV in 2002 is de huisvestingsproblematiek als bijzonder
aandachtspunt opgenomen. In de één-meting van UWV in 2003 is herhaald dat de
huisvestingsproblematiek gezien de omvang van de totale operatie naar verwachting een
permanent aandachtspunt voor de Raad van Bestuur zal blijven. De Raad van Bestuur heeft
dit nadrukkelijk ter harte genomen en daadwerkelijk verbeteringen doorgevoerd, zoals u ook
heeft geconstateerd.
Terugbouwverplichting
In uw onderzoek geeft u aan dat UWV op grond van de richtlijnen voor de jaarverslaggeving
eventuele terugbouwkosten moet activeren. Aan de onderzoekers hebben wij al aangegeven
dit standpunt niet te delen. Naar de mening van UWV geven de onderzoekers slechts een
deel van de richtlijnen weer. Deze geven namelijk ook het volgende aan: ‘Slechts die
verplichtingen die voortvloeien uit gebeurtenissen uit het verleden en die blijven bestaan
onafhankelijk van een toekomstige handeling van de rechtspersoon leiden tot het treffen van
een voorziening. Indien de rechtspersoon toekomstige uitgaven kan voorkomen door een
handeling in de toekomst heeft de rechtspersoon geen verplichting tot het doen van die
uitgaven en wordt geen voorziening getroffen.’

Ons kenmerk
5204
Blad
6 van 8
Dit is ook van toepassing op de huisvesting van UWV. Zo lang UWV blijft huren, zal geen
sprake zijn van een verplichting tot terugbrengen in de oorspronkelijke staat. Evenmin is dit
het geval wanneer met de verhuurder of met een eventuele nieuwe huurder kan worden
overeengekomen dat het gehuurde in de bestaande staat kan worden opgeleverd. Dit is geen
irreële veronderstelling wanneer het pand voor meer dan 10 tot 15 jaar wordt gehuurd. Deze
termijn komt namelijk dicht in de buurt van de termijn waarop doorgaans bij
kantoorgebouwen een grondige renovatie als gevolg van economische en/of technische
veroudering noodzakelijk is. Een externe deskundige bevestigt onze zienswijze.
Makelaarskosten
Ten aanzien van uw uiteenzetting over de makelaarskosten merk ik op dat de door UWV
betaalde courtage ad 220.000 euro exclusief BTW het resultaat is van onderhandelingen
tussen UWV, de eigenaar en makelaar Jones Lang LaSalle.
Kennelijk heeft vervolgens een gunning plaatsgevonden door de aannemer aan de makelaar
van de verkoop van het complex, waarmee een bedrag van ruim 800.000 euro exclusief BTW
is gemoeid. Dit is een transactie geweest die uitsluitend tussen de aannemer en de makelaar
heeft plaatsgevonden. UWV heeft hiervan voor zover mij bekend op geen enkele wijze
financieel nadeel ondervonden.
Europese aanbesteding
Ten aanzien van het aanbrengen/realiseren van het inbouwpakket constateert u dat de
‘richtlijn Werken’ van toepassing is en dat UWV op grond van deze richtlijn gehouden is een
Europese aanbestedingsprocedure te volgen. Zoals wij u per brief van 23 januari 2004
hebben laten weten, is UWV een andere mening toegedaan.
Ons is gebleken dat de richtlijnen rond Europese aanbesteding door verschillende partijen op
verschillende manieren wordt uitgelegd. UWV heeft zich zoals gebruikelijk is in de branche op
het standpunt gesteld dat hij als huurder niet direct opdrachtgever is en daarom niet
aanbestedingsplichtig is. Terugziende zou het beter zijn geweest wanneer UWV aan G&S de
opdracht zou hebben gegeven de inrichting Europees aan te besteden.
Onderzoek specifieke diensten ten behoeve van de Raad van Bestuur
Voor specifieke diensten ten behoeve van de Raad van Bestuur van UWV is een aparte
regeling van kracht. Met de top van het ministerie is de afspraak gemaakt om de
onkostenvergoeding voor de voorzitter van de Raad van Bestuur te relateren aan de
bestuursuitgavenregeling zoals die geldt voor de secretarissen-generaal binnen de
Rijksdienst. De onkostenvergoeding voor de overige leden van de Raad van Bestuur is van
deze regeling afgeleid. Het vergelijken van uitgaven door de Raad van Bestuur met de
regelingen conform de CAO UWV is dan ook niet op zijn plaats.
In uw onderzoek wordt herhaaldelijk melding gemaakt van het gegeven dat gedane uitgaven
niet kunnen worden gecontroleerd in verband met het ontbreken van kwitanties en facturen.
Daarmee wordt voorbijgegaan aan het feit dat deze uitgaven lopen via VISA en dat de
kostenboekingen zijn gedaan aan de hand van de incasso van VISA en de daarbij behorende

Ons kenmerk
5204
Blad
7 van 8
betalingsoverzichten. Op deze betalingsoverzichten staat vermeld wanneer en bij welke
leverancier de uitgaven zijn gedaan. Op grond van deze beschikbare overzichten zijn gedane
uitgaven beoordeeld.
De vaste onkostenvergoeding is zowel bruto als netto volstrekt conform de regelingen voor
de vergoedingen sector Rijk ten aanzien van functionarissen in het openbaar bestuur (zoals
gepubliceerd in de Staatscourant), waarbij de ontwikkeling van deze regelingen bij de sector
Rijk wordt gevolgd. De opmerkingen in uw onderzoek dat niet is voldaan aan de fiscale
wetgeving en dat een volledig onbelaste vergoeding van het bedrag in strijd is met de fiscale
wetgeving zijn dan ook onterecht.
Ten aanzien van de passage over de telefoonkostenvergoeding van de heer Fransen merken
wij op dat ons niet duidelijk is waarom in deze passage ook de salarisgegevens van de heer
Fransen worden vermeld. Het lijkt ons gepaster wanneer dit niet het geval is.
Publiek beheer
De paragraaf die u in uw rapportage wijdt aan publiek beheer (public governance) verbaast
mij. De conclusies die u trekt ten aanzien van publiek beheer door UWV zijn mijns inziens
niet te rechtvaardigen op grond van onderzoek dat enkel door accountants is uitgevoerd en
een sterk fragmentarisch karakter had. Mocht u publiek beheer bij UWV willen onderzoeken
dan vraagt dit een andere onderzoeksopzet. Met de huidige benadering vervalt elke basis
voor de getrokken conclusies. Publiek beheer maakt bovendien geen onderdeel uit van de
onderzoeksopdracht. De betreffende paragraaf dient dan ook geschrapt te worden.
Feitelijke onjuistheden
Ten slotte willen wij u wijzen op de volgende feitelijke onjuistheden in de tekst:
1. Op pagina 7 wordt in de voorlaatste alinea onder Fase 1 melding gemaakt van het
feit dat de Accountantsdienst enkele documenten uit het door hen aangelegde
onderzoeksdossier ter beschikking heeft gesteld. Dit is onjuist. De Accountantsdienst
heeft haar volledige onderzoeksdossier voor review ter beschikking gesteld.
2. Op pagina 8 wordt in de tweede alinea gemeld dat ook met de Raad van Bestuur
interviews zijn gehouden. Dit dient te zijn dat met twee leden van de Raad van
Bestuur een interview is gehouden.
3. Op pagina 10 wordt in de eerste alinea gemeld dat het Masterplan zich daarom
alleen leent voor controle achteraf. Voor alle duidelijkheid dient hier vermeld te
worden dat dit alleen geldt voor La Guardia.
4. Eveneens op pagina 10 wordt in de vierde alinea gesteld dat de Stuurgroep
Huisvesting het projectplan in september 2003 heeft goedgekeurd. Dit moet zijn
2002.
5. Op pagina 23 eerste alinea dient de zin ‘Daarnaast bevat het rapport een
benchmark’ te worden aangevuld met ‘uitgevoerd door de RGD’. Eveneens dient te
worden toegevoegd dat de keuze van de gebouwen in de benchmark door het
ministerie is gedaan.
6. Op pagina 25 dienen de noten 11 en 12 te worden geschrapt. De onderzoekers
geven zelf al aan dat deze buiten het bereik van het onderzoek vallen.
7. Op pagina 27 wordt in de eerste alinea gemeld dat de begroting van maart 2003
sluit op 23,8 miljoen euro. Dit moet zijn 19,2 miljoen euro.

Ons kenmerk
5204
Blad
8 van 8
8. Op pagina 32 wordt in voetnoot 18 gesproken van het Kernteam Bouw. Dit moet zijn
het Kernteam Huisvesting.
9. Op pagina 34 wordt in de tweede alinea gemeld dat er geen externe accountant is
aangesteld en dat deze rol door dezelfde accountantsdienst wordt vervuld. Deze zin
is onjuist. Er dient te staan dat de accountantsdienst in deze optreedt als
deskundige zoals bedoeld in art. 393 BW2.
10. In de derde alinea op pagina 34 wordt gemeld dat de accountantsdienst bestaat uit
een afdeling Operational en Financial Audit. Daarnaast is ook sprake van ICT audit
en rechtmatigheidsaudit.
11. Op pagina 36 wordt in de laatste zin gemeld dat de onderzoekers de volledigheid
van de werk- en vergaderplekken niet hebben kunnen vaststellen. Juist is te stellen
dat de onderzoekers dit niet hebben gedaan, terwijl dit kan worden afgeleid uit het
verband tussen aantal werkplekken en werkplekinrichtingen en de daaraan
verbonden kosten.
12. Op pagina 49 wordt in de tweede alinea een bedrag genoemd van 186 euro (‘245
minus 186 euro’). Dit moet zijn 169 euro.
13. Op pagina 63 onder 5.5.3. Analyse wordt in het vierde tekstblok tot tweemaal toe
gesproken van restaurantmeubilair. Dit moet zijn audiovisuele middelen.
14. Op pagina 68 wordt gemeld dat de Accountantsdienst van UWV wijst op het feit dat
het hier om vertrouwelijke gegevens gaat die niet openbaar mogen worden. Het is
de Raad van Bestuur die hier op heeft gewezen. Het gaat hier voor alle duidelijkheid
niet om de telefoonkosten maar om de reis- en verblijfkosten.
Verder ga ik ervan uit dat eventuele aanpassingen en toevoegingen van analyses in uw
rapportage onderdeel uitmaken van de procedure van hoor en wederhoor.
Hoogachtend,
Mr. T.H. J. Joustra
Voorzitter Raad van Bestuur

Bijlage 3
Meetcertificaat en meetrapport gebouw B

Bijlage 4
Kostenspecificatie bestuurs- en vergadercentrum
(begane grond, eerste, elfde en twaalfde verdieping)

Project: Huisvesting UWV La Guardia Plaza
Betreft: Kostentoedeling 11e en 12e, begane grond (en 2e en 3e)
Datum: 10 februari 2004
Onderdeel: Uitsplitsing begane grond en 1e verdieping
no. G&S Toedeling Omschrijving werkzaamheden excl. BTW incl. BTW
21 bg/1e baliemeubel en kasten 52.851 62.893
22 bg/1e tourlocks, transpalocks en winglock bg 26.659 31.724
27 bg/1e glaspui tussenbordes bg-1e 17.637 20.988
37 bg/1e demontage t.b.v. vide 1e 38.450 45.756
44 bg/1e aanpassen toiletgroep naar douches 1e verd. 20.041 23.849
49 bg/1e videsparing 1e verd. vloer 83.461 99.319
65 bg/1e aanvullende E en water asp. bg+1e verd. 2.886 3.434
71 bg/1e aanpassen w-installatie bg+1e verd. 53.682 63.882
77 bg/1e bouwk. werk kelder t/m 1e verd. 33.140 39.437
85 bg/1e wijzigingen beukenhouten plafon bg+1e 87.233 103.807
86 bg/1e extra buitendeur en binnengevelscherm bg 99.071 117.894
90 bg/1e meerwerk t.g.v. wijzigingen receptiebalie 2.699 3.212
111 bg/1e mattering acrylaatpanelen scherm.luifel bg 5.577 6.637
131 bg/1e meerwek binnenluifel 7.252 8.630
140 bg/1e verlichting logo en koofbetimmering 1e verd. 9.724 11.572
144 bg/1e inbouwspots in chauffeursruimte 1e verd. 2.008 2.390
605 bg/1e werkkast voor chauffeurs in kelder 11.540 13.733
621 bg/1e aanpassen glas transpalocks 14.460 17.207
624 bg/1e electrische deurdranger kelderhal 5.823 6.929
635 bg/1e mozaik tegelwerk betonkolom entreehal 5.715 6.801
636 bg/1e mozaik tegelwerk betonkolom kelderhal 2.634 3.134
Totaal kosten begane grond / 1e verdieping 582.543 693.226
Totaal incl. bouwplaatskosten 731.517
Architectenkosten SOM en VMP 60.690
(naar rato investering bg/1e en 11e/12e)
Totaal incl. bouwpl.kosten en architectenkosten 792.207
afgerond 792.000

Project: Huisvesting UWV La Guardia Plaza
Betreft: Kostentoedeling 11e en 12e, begane grond (en 2e en 3e)
Datum: 10 februari 2004
Onderdeel: Uitsplitsing 11e en 12e verdieping
no. G&S Toedeling Omschrijving werkzaamheden excl. BTW incl. BTW
40 11e/12e demonteren installatie 11e en 12e 28.220 33.582
42 11e/12e sloopwerk toiletten 11e en 12e 6.128 7.292
45 11e/12e sparing betonvloer t.b.v. trap 12e verd. 36.005 42.846
51 11e/12e w-installatie 11e en 12e verd 270.720 322.157
52 11e/12e bouwkund.werkzaamheden 11e en 12e verd. 668.954 796.055
53 11e/12e apparatuur pantry's 11e en 12e verd. 26.398 31.414
54 11e/12e staal, glas en timmerwerk trap 11e naar 12 46.502 55.337
55 11e/12e houten lamellen plafonds en elementen 11e+12e 240.333 285.996
56 11e/12e parketvloer 11e verd. 26.530 31.571
61 11e/12e lev. en aanbr. e-installatie 11e en 12e 293.440 349.194
66 11e/12e wijzigingen toiletgroep 11e en 12e verd. 47.499 56.524
68 11e/12e aanp. en uitbr. loodgietersinst. 11e en 12e 8.565 10.192
72 11e/12e lichtwand en lichtplafond 11e en 12e verd. 43.840 52.170
78 11e/12e inbouw brandslanghaspelkasten 11e + 12e verd. 3.081 3.666
83 11e/12e wijzigingen 11e en 12e verd. 18.897 22.487
87 11e/12e leveren en aanbrengen vloerbedekking 11e+12e 88.208 104.968
99 11e/12e uitbreiding cai-aansluitingen 11e en 12e verd. 2.494 2.968
100 11e/12e leveren en aanbr. bedrijfskeukens (toedeling 11e en 12e) 51.176 60.900
112 11e/12e minderwerk keukeninstallaties (toedeling 11en 12e) -27.631 -32.881
114 11e/12e leveren en monteren paneelgordijnen 11e en 12e 32.928 39.184
115 11e/12e counters 11e+12e verd. 5.125 6.099
138 11e/12e wijzigingen+extra vloerpotten 11e verd. 7.381 8.783
156 11e/12e lev. en aanbr. nieuw sanitair 11e en 12e 4.867 5.792
176 11e/12e deurstoppen en deurduwer 11e en 12e verd. 1.673 1.991
178 11e/12e aanbrengen gewijzigde zonwering 11e en 12e verd. 24.224 28.827
179 11e/12e extra loodgieterswerk 11e en 12e verd. 1.904 2.266
601 11e/12e opnieuw schuren en olieen parketvloer 11e 5.862 6.976
606 11e/12e gespoten sponninglatten in gordijnkoof 11e+12e 3.059 3.640
607 11e/12e tijdelijke zonwering 11e en 12e verd. 4.998 5.948
608 11e/12e 4 laags impregneerlaag natuursteen 11e+12e 6.055 7.205
620A 11e/12e aanbr. horizontale jalozie gordijnen 11e verd. 9.446 11.241
620B 11e/12e aanbr. lamelgordijnen 11e verd. 9.617 11.444
633 11e/12e RVS plinten op 11e en 12e verd. 1.485 1.767
634 11e/12e aanpassen parketvloer voor tapijt 11e verd. 29.926 35.612
Totaal kosten 11e en 12e verdieping 2.027.909 2.413.212
Totaal inclusief bouwplaatskosten 2.546.508
Architectenkosten SOM en VMP 211.270
(naar rato investering bg/1e en 11e/12e)
Totaal incl. bouwpl.kosten en architectenkosten 2.757.778
afgerond 2.758.000

Bijlage 5
Vergelijking rapportages

In de rapportages is gewerkt met kengetallen om vergelijking mogelijk te maken tussen het
UWV-gebouw en andere Rijksgebouwen, maar ook om een vergelijking te kunnen doen met
huisvestingsnormen. In onderstaand samenvattend overzicht is een relatie aangebracht tussen de
diverse kengetallen.
UWV
3 juni 03
SZW/Rgd
25 sept. 03
Kengetallen
verhouding vvo/bvo 0,70
UWV
25 sept. 03
TG
29 okt. 03
UWV
30 okt. 03
huurprijs vvo (excl. BTW) € 170 m² € 170 m² € 170 m²
huurprijs bvo (na verreke -
ning BTW-compensatie)
€ 158 m²
gebouwgebonden kosten
(bvo), LGP exclusief A
€ 918 m²
gebouwgebonden kosten
LGP B
€ 923 m² € 923 m²
kosten “inbouwpakket
smal” cfm. definitie Rgd
LGP (totaal A, B, Cen D)
€ 332 m²
inbouwpakket + overige
aanpassingen
LGP (totaal A, B, C en D)
Inrichtingskosten
gebouw B
€ 635 m² € 656 m²
inrichtingskosten
€ 12.500.000
€ 12.739.755
gebouw B
(incl. BTW)
(incl. BTW)
• algemeen
aanpassing:
aanpassing:
€ 10.170.695
• aanpassingen entree (excl. BTW)
€ 422.450
• aanpassingen hal en € 1.216.462
€ 1.254.513
vergadercentrum
€ 1.900.000
• aanpassingen
€ 414.000
(totaal)
€ 715.162
bestuurscentrum
• restaurant
€ 176.935
niet-gebouw gebonden
inrichtingskosten B
• divers meubiliair
• audiovisuele
middelen
• inrichting
• pc’s
€ 1.745.507
€ 1.351.813
€ 277.850
€ 115.844
PM
€ 1.745.507
€ 1.351.813
€ 277.850
€ 115.844
PM
Uit bovenstaande kan de conclusie worden getrokken dat de rapportages onderling niet te
vergelijken zijn. Soms is gebruik gemaakt van informatie uit andere rapporten zoals de nietgebouwgebonden
inrichtingskosten, maar in de meeste gevallen zijn de uitgangspunten van het

onderzoek en de wijze van rapporteren niet gelijk, waardoor onderlinge vergelijking niet
mogelijk is.

Bijlage 6
Begrippenlijst

Het is onoverkomelijk dat in dit rapport een aantal vaktermen worden gebruikt. Om de lezer ter
wille te zijn wordt hieronder een verklarende woordenlijst uitgewerkt.
Administratieve organisatie Het complex van organisatorische maatregelen dat gericht is op
het tot stand brengen en instandhouden van de informatieverzorging in en omtrent de organisatie.
De informatieverzorging dient effectief, efficiënt en betrouwbaar te zijn.
Algemene kosten Algemene kosten (‘AK’) zijn kosten die bouwbedrijven hun opdrachtgevers in
rekening brengen door een opslagpercentage toe te passen in de kostenbegroting van een werk.
Het gaat hier om bedrijfsgebonden kosten die moeilijk kunnen worden uitgesplitst; in
tegenstelling tot de directe bouwkosten. Het betreft bijvoorbeeld de kosten van administratie,
acquisitie en de personeelskosten voor de algemene leiding van het bouwbedrijf.
Benchmark(ing) Dit is het proces waarbij gekeken wordt naar de prestaties van bepaalde
objecten, in een vooraf gedefinieerde omgeving zodat dit later vergeleken kan worden.
Beslisdocument Een beslisdocument is een document dat volgens de projectprocedure van
UWV werd opgesteld door de projectgroep Huisvesting voor de stuurgroep Huisvesting, ten
behoeve van het beslissingsproces.
Bestek Uitgebreide werkomschrijving in woord en tekening van een te realiseren bouwwerk
inclusief de plaatsbepaling, het materiaal en de uitvoering.
Boardroom De zaal waar de Raad van Bestuur vergadert.
Bouwplaatskosten Kosten die gemaakt worden op de bouwplaats en toewijsbaar zijn aan een
project, echter niet direct aan bouwdelen of onderdelen van de bouw kunnen worden
toegeschreven. Daarom worden deze kosten apart in een begroting vermeld, bijvoorbeeld
verblijfs- en wasruimten voor personeel (keten), opslag voor materialen en materieel, kosten
voor bouwkranen, betonpompen, bouwwegen, transportmaterieel etc.
BVO bruto vloeroppervlak. De oppervlakte, gemeten op vloerniveau langs de buitenomtrek van
de opgaande scheidingsconstructie, die de desbetreffende ruimte of groep van ruimten omhullen.
Casco Alleen de dragende constructie van een gebouw. Ook wel schil genoemd. Bestaat uit
fundering, kale vloeren, dragende wanden en dak.
Coördinatievergoeding Vergoeding die door de opdrachtgever wordt betaald aan een aannemer
ter dekking van de kosten van coördinatie van werkzaamheden uitgevoerd door derden.
Courtage Provisie of loon voor de makelaar bij aan-/verkoop of aan-/verhuur van een object.
Europese aanbesteding Overheden en daarmee verbonden organisaties moeten Europese regels
toepassen bij de inkoop van producten en diensten en bij het aanbesteden van gebouwen en

infrastructurele werken. De Europese richtlijnen verplichten de overheden tot het gebruik van
uniforme procedures en objectieve criteria. De criteria moeten vooraf gepubliceerd en strikt
gevolgd worden. Ligt de waarde van een opdracht boven een bepaalde drempelwaarde, dan moet
men de opdracht aankondigen in het officiële Publicatieblad van de Europese Unie. Elk
Europees bedrijf kan daardoor inschrijven en heeft een gelijke kans om de opdracht te
verwerven.
FEZ Financiële en Economische Zaken
Forensisch accountant Accountancy ten behoeve van gerechtelijke procedures en geschillen en
andere juridische kwesties in de ruimste zin des woords.
Inrichtingshandboek Programma van eisen met betrekking tot de losse inrichting (meubilair).
Interne Controle Hierin worden die rapportagemomenten beschreven die een kaderstellend
uitgangspunt zijn voor de inrichting van de informatievoorziening over de organisatie en voor de
uit deze inrichting volgende beschrijving van de administratieve organisatie
Kengetal Kengetallen zijn ervaringscijfers die uitdrukking geven aan kosten of opbrengsten per
eenheid.
Meerwerk Extra werk voor de aannemer buiten de basisopdracht die is vastgelegd in een
aannemingsovereenkomst.
NEN NEderlandse Norm. Nederlands Normalisatie-instituut NEN brengt afspraken tussen
belanghebbende partijen op velerlei (technisch) gebied tot stand en legt deze afspraken in
normen vast.
Nulmeting Toetsing van de bestaande situatie.
OVB Onderzoeks- en Verificatiebureau. Dit bureau ondersteunt de Kamer bij alle vormen van
onderzoek. Daarnaast toetst, verifieert, het OVB onderzoek dat door de regering aan de Kamer
wordt aangeboden.
PvE Programma van Eisen. In dit document wordt gedefinieerd welke eisen een opdrachtgever
stelt aan een gebouw.
RGD Rijksgebouwendienst. De Rijksgebouwendienst zorgt voor de huisvesting van
rijksdiensten, zelfstandige bestuursorganen en internationale organisaties.
ROZ De vereniging Raad voor Onroerende Zaken. Onder meer bekend door haar
modelovereenkomsten, die door de Juridische Commissie Huurzaken zijn opgesteld.

SUWI Structuur van Werk en Inkomen. Het doel van de SUWI is het komen tot een meer
optimale uitvoeringsstructuur voor alle zaken die met arbeid en uitkeringen te maken hebben.
SZW Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De taak van het Ministerie is het
stimuleren van werkgelegenheid, moderne arbeidsrelaties en een activerende sociale zekerheid.
Toetsingskader Het geheel van toetsingscriteria, en ter nadere concretisering daarvan
indicatoren, die per thema zijn vastgesteld.
Turn Key Het gebouw wordt 'sleutelklaar' opgeleverd, dat wil zeggen dat er in principe niets
meer hoeft te gebeuren.
UWV Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen. UWV is de samenvoeging van de vijf
uitvoeringsinstellingen Cadans, Gak, Guo, Uszo en Sfb en het Landelijk instituut sociale
verzekeringen. Vanaf 1 januari 2002 zijn deze uitvoeringsinstellingen gezamenlijk verder gegaan
onder de naam Uitvoering Werknemersverzekeringen.
VVO verhuurbaar vloeroppervlak. De oppervlakte, gemeten op vloerniveau, tussen opgaande
scheidingsconstructies, die de desbetreffende ruimte of groep van binnenruimten omhullen.
WOB Wet Openbaarheid van Bestuur
ZBO Zelfstandig Bestuursorgaan. Een ZBO is een extern verzelfstandigd bestuursorgaan met
openbaar gezag dat niet hiërarchisch ondergeschikt is aan de minister. Tot op zekere hoogte is
wel de ministeriële verantwoordelijkheid van kracht.