verantwoording - ZIEN

komt hierdoor onder druk te staan (Bokhorst, Goossens, Bruinsma & Van Boxtel, 2001). Sociale
flexibiliteit valt dus als een maatschappelijk relevante sociale competentie te beschouwen.
4.3.3 DIRECT TE BEÏNVLOEDEN LEERLINGKENMERK
ZORGBEHOEFTE
Een kind dat weinig Sociale flexibiliteit toont, vraagt de omgeving steun om wendbaarder te zijn in de
wisselende sociale omstandigheden en situaties. Het vraagt de opvoeder om de sociale omgeving te
helpen analyseren en te structureren (Kok, 2005).
HOE WORDT TEGEMOET GEKOMEN AAN DE ZORGBEHOEFTE?
Niet-flexibele kinderen vragen de omgeving steun om flexibel te handelen of reageren bij een
veranderende situatie. Hierbij hebben ze behoefte aan structuur, zodat ze het overzicht kunnen
vasthouden. Hulp bieden die affectief, informatief en gedragsregulatief is, helpt die kinderen. De
bijvoorbeeld door Steerneman (2004) ontwikkelde methode Leren denken over denken en leren begrijpen
van emoties helpt kinderen emoties te herkennen of gevoelens onder woorden te brengen. Een methode
die gericht is op het herstructureren van het denken, is bijvoorbeeld de Rationeel Emotieve Therapie.
Hierbij worden kinderen getraind om irrationele gedachten om te zetten in rationele (Jeninga, 2008).
Kinderen kunnen ook in cognitief opzicht geholpen worden door het aanleren van probleemoplossende
procedures (Jeninga, 2008; Van der Ploeg, 2003) of door middel van verbale zelfinstructie. Door de
herinterpretatie van de context hoopt men te bewerkstelligen dat kinderen soepel omgaan met situaties
(De Niet, 1993; Van der Ploeg, 2003). Verder is het van belang dat kinderen sociale vaardigheden krijgen
aangeleerd (gedragsregulatieve hulp), om te leren samenwerken of om te leren gaan met conflicten.
EEN LEERKRACHT KAN DAT! WAT IS DE ROL VAN DE LEERKRACHT?
Zoals besproken heeft een weinig flexibel kind een ondersteuningsbehoefte tot het analyseren en
structureren van de omgeving. De leerkracht geeft ondersteuning door gebruik te maken van affectieve,
informatieve en gedragsregulerende interventies. Denk bijvoorbeeld aan voordoen-nadoen en aan het
geven van uitleg over een sociale situatie, waarmee het kind overzicht en inzicht geboden wordt. Voor
het kind zaken op een rij te zetten (Jeninga, 2008) kan dit ook als steun dienen. Bevestiging
(bijvoorbeeld door complimenten of beloningen) en gezamenlijke evaluatie wanneer kinderen
vaardigheden toepassen (zoals luisteren, vragen om uitleg, laten zien wat je voelt) geeft kinderen
duidelijkheid hoe ze zich kunnen gedragen in de nieuwe situatie. Modeling, het vertonen van
voorbeeldgedrag als manier om kinderen te helpen en te ondersteunen om de Sociale flexibiliteit te
vergroten, is onmisbaar. Denk aan het bewust zijn van de eigen emoties en gezichtsuitdrukking, het
vriendelijk reageren op kinderen, het openstaan voor gevoelens en het benoemen en uitleggen van
situaties (Jeninga, 2008).
Hieruit blijkt dat Sociale flexibiliteit een direct te beïnvloeden leerlingkenmerk is.
4.3.4 NORMALE ONTWIKKELING
Zoals in paragraaf 3.4.2.1 al is beschreven moet een kind leren zich soepel te bewegen tussen de polen
vasthouden en loslaten. Aanvankelijk wordt het gedrag van het kind op de kleuterleeftijd gekenmerkt
door een accent op de pool stabiliteit. Dan is er sprake van rigiditeit. Naarmate het kind ouder wordt,
ontwikkelen functies zich en doet het kind ervaringen op. Hierdoor neemt het gedragsrepertoire toe. Met
dit gedragsrepertoire weet het kind zich in meer verschillende omgevingen op verschillende manieren aan
te passen (De Niet, 1993).
Verantwoording ZIEN! Pagina | 30