verantwoording - ZIEN

Welbevinden is als volgt geoperationaliseerd in ZIEN!:
Stellingen groep 1-8
- Komt opgewekt over.
- Maakt een vitale levenslustige indruk.
- Komt ontspannen en open over.
- Gaat graag naar school.
4.9.2 DIRECT TE BEÏNVLOEDEN PROCESVARIABELE
Het zich welbevinden van kinderen is afhankelijk van de context waarin ze leven. De mate waarin deze
context in voldoende mate tegemoetkomt aan hun basisbehoeften is belangrijk. Dit worden
basisbehoeften genoemd omdat een minimale bevrediging ervan een voorwaarde vormt voor de gezonde
emotionele ontwikkeling. Hierbij gaat het om fysische behoeften, behoefte aan affectie, warmte en
geborgenheid, behoefte aan duidelijkheid, continuïteit en houvast, behoefte om iemand te zijn in de ogen
van de anderen, de behoefte om zichzelf als kundig te ervaren en de behoefte om moreel in orde te zijn
en zin te geven aan het leven (Van den Bosch & De Jaeger, 2005). De zojuist genoemde behoeften
sluiten aan bij de psychologische behoeften zoals Stevens (1997) deze noemt: relatie (verbondenheid,
veiligheid en ondersteuning), competentie (gevoel van bekwaamheid) en autonomie (zelfstandigheid).
Tegemoetkomen aan de basisbehoeften gebeurt door leerkrachtgedrag. Concreet kan dit door een warme
opstelling en het scheppen van situaties waarin het knus bij elkaar zijn kansen krijgt. Of duidelijkheid
bieden over grenzen en afspraken, waardoor een kind houvast heeft en voldoende rust en veiligheid
ervaart. Positieve communicatie en voldoende aandacht geven voor individualiteit is eveneens belangrijk
leerkrachtgedrag dat het welbevinden positief beïnvloedt (Van den Bosch & De Jaeger, 2005).
Aanmoedigen en belonen worden vaak genoemd als effectieve manieren om kinderen te helpen, wat vaak
goed is voor het zelfgevoel van het kind (Van der Wolf & Van Beukering, 2009).
ZORGBEHOEFTE
Een kind dat een laag welbevinden heeft, vraagt zijn omgeving het (pedagogisch) klimaat zo in te richten
dat het vertrouwen in zichzelf en de ander krijgt.
HOE WORDT TEGEMOET GEKOMEN AAN DE ZORGBEHOEFTE?
Hoe wordt tegemoet gekomen aan de zorgbehoefte? Het kind heeft behoefte aan veiligheid en
ondersteuning en heeft het vertrouwen van zichzelf en de leerkracht nodig dat er personen in zijn
omgeving zijn die hem steunen en begeleiden (Van den Bosch & De Jaeger, 2005). Het is dan ook de
taak van de leerkracht om kinderen te ondersteunen door open te staan voor de ervaringen van het kind,
te begrijpen en erop in te gaan. Wanneer bij een kind voldaan wordt aan de basisbehoeften, dan krijgt
het kind het gevoel „iemand te zijn in de ogen van anderen‟. Het kind ervaart dan ook dat het zelf iemand
is. En dan is er sprake van welbevinden.
EEN LEERKRACHT KAN DAT! WAT IS DE ROL VAN DE LEERKRACHT?
Een leerkracht die erin slaagt een klimaat binnen de klas te creëren waarin het kind zich thuis voelt,
welbevindt, zorgt voor een goed pedagogisch basisklimaat (Stevens, 1997).
Welbevinden, inclusief zelfvertrouwen, is door een leerkracht goed te beïnvloeden. Een voorbeeld is de
manier van spelbegeleiding die Van der Poel en Blokhuis (2010) beschrijven ter versterking van het
Verantwoording ZIEN! Pagina | 40