Movir Veerkracht Voorjaar 2013

‘ er komt
een carrièregerichte
generatie
huisartsen
aan met veel
vrouwen die
gezin, werk
en hobby’s
willen
combineren.’
VeerkraChT onderzoek
de meesTe huisarTsen hebben moeiTe meT heT
onderkennen van sTressklachTen.
Sophie: ‘Ik denk dat het imago ‘arts’ een belemmering kan
zijn in het erkennen van je klachten. Hulpverleners krijgen in
het algemeen de eigenschap ‘stabiel’ toebedeeld. Hulp ontvang
je immers van iemand die wél weet hoe het moet. Dus niemand
wil behandeld worden door een arts die zelf gestrest is.
de vraag is overigens ook hoe je met stress omgaat. door mijn
opleiding werk ik in verschillende praktijken en spreek tijdens
de opleiding veel andere huisartsen. Ik zie grote verschillen,
bijvoorbeeld in timemanagement. Er zijn huisartsen die door
hun spreekuur jagen en uitkijken naar het laatste consult.
Alsof patiëntencontact een noodzakelijk kwaad is dat moet
worden afgewerkt voordat men naar huis mag. Maar ik ken
ook een huisarts die uren uit kan lopen en daardoor laat aan
de eettafel thuis verschijnt, maar echt plezier heeft in zijn vak.
ondanks de hectiek in zijn praktijk blijft hij rustig en krijgt energie
van elk patiëntencontact. opvallend is dat hij thuis een sterk
vangnet heeft; zijn vrouw heeft veel begrip voor zijn wisselende
uren als arts. Bovendien maakt hij van zijn vrije tijd een feestje.
Hij gaat geregeld op vakantie en maakt veel uitstapjes. Mogelijk
dat het voorkomen van stress dus toch ook sterk samenhangt
met het in balans houden van werk en privé.
10 11
VeerkraChT onderzoek
sophie van der voort,
huisarts in opleiding
Daarnaast denk ik dat mannen en vrouwen verschillend omgaan
met stress. Vrouwen lijken eerder geneigd naar zichzelf
te kijken en signalen van stress te delen met anderen. Mogelijk
doordat het van hen meer geaccepteerd wordt om hun zwakte
te tonen.’
joachim knap: ‘Huisartsen zijn erin getraind om stressklachten
bij anderen te herkennen; ik denk dat ze dat bij zichzelf ook wel
zouden kunnen. Het probleem zit hem in het erkennen daarvan
en er vervolgens naar handelen. Huisartsen vragen moeilijk
hulp, doen het liever zelf, modderen maar door.
Ik denk dat er bij dit aspect ook een verschil zit tussen ouderen
en jongeren: de jongere generatie leert in de opleiding beter
hoe ze stress kunnen herkennen en wat ze eraan kunnen doen.
ook denk ik dat vrouwen er beter mee kunnen omgaan dan
mannen: zij kunnen zich kwetsbaarder opstellen en vragen
makkelijker om hulp wanneer ze dat nodig vinden.’
wordT er in de opleiding rekening gehouden meT
ToekomsTige sTressfacToren?
Van der Voort: ‘In de huidige huisartsenopleiding staan zelfreflectie
en persoonlijke ontwikkeling centraal. In mijn opleidingsgroep
wordt er regelmatig bewust op aangestuurd stil te staan
bij wat het artsenvak met je doet. De begeleiding wordt
naast een huisarts ook door een gedragswetenschapper
gedaan die gespitst is op persoonlijke conflicten. Dit werkt
erg goed, er wordt openlijk gesproken over alles wat ons
bezig houdt. Maar ook wordt samen gekeken naar oplossingen.
Deze proactieve en daardoor preventieve aanpak lijkt
heel zinvol.’
waT zijn lessen voor de ToekomsT?
Van der Voort: ‘Ik denk dat het heel belangrijk is dat er veel
aandacht aan stress wordt besteed. Er komt een carrièregerichte
generatie huisartsen aan met veel vrouwen die gezin,
werk en hobby’s willen combineren. Dat geeft meer risico op
overspannenheid. Dus is het belangrijk om al vroeg stil te
staan bij de risicofactoren van burn-out. Bijvoorbeeld door
in de huisartsopleiding al aandacht te besteden aan het
herkennen van potentiële risicofactoren en het reguleren
van werkdruk.
Daarnaast is het goed om je bewust te zijn dat je invloed
hebt op je arbeidsomstandigheden. Dus kies een aanstelling
en praktijk die bij je passen wat betreft populatie, omvang,
werkcultuur en werkroosters.
tot slot zie ik een belangrijke signaleringstaak voor collega’s
onderling. In veel groepspraktijken wordt al regelmatig intercollegiaal
overleg gepleegd. Er kan veel gewonnen worden
als artsen elkaar directer aanspreken wanneer zij signalen
van overspannenheid bij elkaar waarnemen.’
knap: ‘Veel huisartsen hebben burn-outklachten en/of zien
die bij collega’s. De belangrijkste oorzaken zijn de hoge
tijdsdruk en de vele administratieve handelingen.
De allerbelangrijkste oplossing om stress en burn-out te
voorkomen is wat mij betreft dus méér tijd. En dat is denk
ik alleen te bereiken wanneer een huisartspraktijk minder
patiënten heeft.
Er zijn daarnaast natuurlijk nog veel meer manieren om
stressklachten te voorkomen. Bijvoorbeeld (nog) meer
aandacht hiervoor in de opleiding en aandacht voor timemanagement.
Maar bijvoorbeeld ook een collega aanspreken
als je tekenen van stress ziet. En dan niet even tussendoor,
maar zo snel mogelijk en op een rustig moment. En misschien
wel het lastigste: trek ook zelf aan de bel als je slecht
slaapt, moe of kribbig bent; zorg voor ontspanning en sport.
En humor!’
de belangrijksTe conclusies uiT heT onderzoek:
­ huisartsen zijn tevreden met hun werk.
­ huisartsen rapporteren een forse werkdruk.
­ Waarnemers rapporteren een hogere gemiddelde
tevredenheid dan (mede)praktijkhouders en huisartsen
in loondienst.
­ De werkdruk neemt toe bij een toename van
de werkweek.
­ ruim 70% van de huisartsen rapporteert wel eens
signalen van overspannenheid bij zichzelf te hebben
geconstateerd.
­ Meer dan 80% van de huisartsen heeft signalen van
overspannenheid of burn-out geconstateerd bij
collega-huisartsen.
­ Bij signalen van burn-out bij zichzelf, zouden negen van
de tien huisartsen dit bespreken met de partner, acht
van de tien met een vriend en zeven van de tien met een
collega uit de praktijk.
­ Eén op de acht huisartsen zegt zeker niets te doen bij
signalen van overspannenheid of burn-out en gewoon
door te gaan met het werk. Bovendien zou bijna een
derde overwegen deze signalen te negeren.
­ Met de stelling ‘het onderwerp burn-out is onder
huisartsen moeilijk bespreekbaar’ is ruim de helft van
de huisartsen het eens of zeer eens.
­ geslacht is niet van invloed op het voorkómen van
overspannenheid of burn-out.
vervolgsTappen movir
­ Een extern bureau ontwikkelt momenteel in opdracht
van Movir een geaccrediteerde nascholing voor het
vroegtijdig herkennen van stresssignalen.
­ Een aantal bij Movir verzekerde huisartsen heeft zich
aangemeld voor een klankbordbijeenkomst. Doel is om
met elkaar van gedachten wisselen over praktische en
relevante verbeteringen.
­ We zullen blijvend aandacht geven aan dit onderwerp
bij verschillende stakeholders.
u kunT heT volledige rapporT downloaden via
movir.nl/huisarTs. hebT u vragen of opmerkingen?
mail dan naar prevenTie@movir.nl