Operationalisering van varianten van kleinschalig verblijf voor ...

typerend citaat over de achterliggende zorgvisie, die samen een globaal beeld geven van wat
verpleeghuizen belangrijk vinden voor een goed leven voor dementerenden (Schermer, 2004):
• Autonomie – vrijheid. Vrij kunnen rondlopen hoort hierbij, ook bezoek ontvangen wanneer je
wilt. Deze vrijheid is voor eenieder, dement of niet, belangrijk om je mens te voelen en tevens
een basisrecht.
• Eigenheid – leefstijl. Ons streven is er op gericht dat iedere bewoner zoveel mogelijk
zichzelf kan zijn.
• Relaties – sociaal netwerk. Angst en onzekerheid kunnen verminderen als de bewoner voelt
dat de medewerkende hem nabij is. Nabijheid betekent weinig afstand nemen, zowel letterlijk
als figuurlijk. Een arm om iemand heen als dat gewenst is, troosten bij verdriet maar ook
samen lachen.
• Warmte – veiligheid – vertrouwdheid. De psychogeriatrische bewoner moet, binnen de
grenzen van de mogelijkheden die een verpleeghuis nu eenmaal heeft, zich veilig, vertrouwd
en geaccepteerd voelen met de warmte van een huiselijke omgeving.
• Ontwikkelen van capaciteiten – zingeving. Bij iedere bewoner wordt geprobeerd de
mogelijkheden te stimuleren en te prikkelen. Dit gebeurt voor een groot deel in de
leefstijlgroep door bijvoorbeeld samen een pannenkoek te bakken, te zingen of de bloemen te
verzorgen. Zo blijft het gevoel van eigenwaarde zo lang mogelijk in stand.
• Subjectieve ervaring – welbevinden. De omgeving en de beleving van de bewoners dienen
op elkaar te zijn afgestemd. Door in deze belevingswereld de bewoners te benaderen worden
ze serieus genomen en wordt in hun behoefte voorzien
Bij een toekomstige beschrijving van de visie op zorg en de uitwerking daarvan bij de inhoud,
opzet en vormgeving van verpleeghuizen, kunnen de bovengenoemde zorgvisie-aspecten een
belangrijk kader vormen.
3.3 Kleinschaligheid: pijler in nieuw zorgconcept voor dementerenden?
Kleinschalig wonen voor mensen met dementie is een alternatieve vorm van verpleeghuiszorg.
De opkomst van het kleinschalig wonen is begonnen midden jaren 80 van de vorige eeuw (in
1986 opende het eerste project voor kleinschalig wonen voor dementerenden zijn deuren) en is
een reactie op het medische model, als uitgangspunt voor de organisatie van de zorg.
Vanuit de politiek en vanuit de sector zelf is de gang naar kleinschaligheid de afgelopen jaren
versterkt in gang gezet, maar pas de afgelopen 5 jaar heeft de ontwikkeling naar het kleinschalig
wonen voor mensen met dementie een grote vlucht genomen. Desondanks bestonden er eind
2003 in Nederland nog slechts 57 projecten voor in totaal 1346 mensen met dementie in een
kleinschalige woonvorm tegenover 33.000 mensen met dementie in een verpleeghuis
(Kenniscentrum Wonen – Zorg, 2003). Het kleinschalig wonen zit met name de laatste jaren in de
lift. Het overgrote deel van de projecten is in de afgelopen 5 jaar ontstaan. Medio 2006 zijn er in
Nederland circa 135 projecten voor bijna 3.000 bewoners. Hoewel steeds meer zorgaanbieders
overtuigd zijn van de kwaliteiten van kleinschalige woonvormen voor mensen met dementie,
groeit het kleinschalig wonen niet ten opzichte van de groei van de traditionele verpleeghuiszorg
voor mensen met dementie. 15% van de groei in 2002 betrof kleinschalige projecten, de overige
85% betrof grootschalig georganiseerde plaatsen (Wijnties 2003). De ministeries van VWS en
VROM hebben daarom een aantal initiatieven genomen om de realisatie van kleinschalige
woonvormen voor mensen met dementie te stimuleren. In wettelijk opzicht is zorg in kleinschalige
groepswoningen nu gelijk aan de traditionele verpleeghuiszorg. Kleinschalige zorg wordt veelal
14