Operationalisering van varianten van kleinschalig verblijf voor ...

6. Er is sprake van een vast team medewerkers, die bewonergericht werken, waardoor
medewerkers en bewoners elkaar goed kennen.
7. Je mag er blijven wonen tot aan je dood.
In vervolgonderzoek laat Van der Wel (2005) zien, door literatuurstudie en via gemengd
samengestelde focusgroepen met in totaal bijna 30 respondenten, dat kleinschalige zorgverlening
niet is voorbehouden aan kleinschalige woonvoorzieningen. Het is niet zozeer de fysieke
omgeving en inrichting van de woning die een project kleinschalig maakt, maar vooral de
inrichting van de zorgverlening is bepalend of er sprake is van kleinschaligheid. Het tweede
vervolgonderzoek door Van IJperen (2005) betreft een nauwgezette analyse en vergelijking van
de kleinschalige voorziening De Naber met het naast gelegen verpleeghuis De Hofstee (dat haar
verdiepingen via een ingrijpende renovatie heeft omgebouwd tot een straat met daaraan steeds
vier groepswoningen). Na gedetailleerde observaties van de dagelijkse gang van zaken op de
groepswoningen, aangevuld met interviews met groepsleidsters en andere professionals (deze
methodiek is overgenomen van en begeleid door De Lange, die in haar proefschrift (2004)
kwalitatieve methoden heeft ontwikkeld en toegepast op de dagelijkse omgang van professionals
met dementerenden), maakt Van Ijperen (2005) duidelijk dat de attitude van de medewerker
hierin een doorslaggevende factor is. De aard van de zorgverlening en de inrichting van de
fysieke woonomgeving zijn randvoorwaarden. Hoe beter wordt voldaan aan de randvoorwaarden,
hoe gemakkelijker het voor de medewerker is om invulling te geven aan de kleinschaligheid in de
zorgverlening. Hoe kleinschalig de woonomgeving en de zorgverlening echter ook zijn ingericht,
als de medewerker geen invulling geeft aan de kleinschaligheid is van kleinschalige zorgverlening
geen sprake meer. Hieruit kan worden geconcludeerd dat het niet zoveel verschil uitmaakt of een
woongroep in een grootschalige of in een kleinschalige setting is gelegen; mits de setting voldoet
aan alle kernwaarden van kleinschaligheid en de zorgverlening integraal en vraaggestuurd is
georganiseerd, is het belangrijkste verschil de attitude van de zorgverleners. Om de gewenste
attitude van medewerkers te borgen is een expliciete zorgvisie en adequate doorvertaling in het
gehele organisatiemodel van groot belang (strategie en leiderschap, financieel beleid,
personeelsbeleid, operationele gang van zaken, wisselwerking tussen verschillende
professionals, de plaats in het zorgmodel van het facilitair bedrijf, rol van mantelzorg).
3.5 Gebrekkig inzicht in toegevoegde waarde van kleinschaligheid
Kleinschaligheid vergroot de overzichtelijkheid en bevordert de rust, elementen die voor mensen
met dementie van belang zijn om controle te houden over hun omgeving. “Er zijn aanwijzingen
dat bij wonen in kleine groepen de patiënten langer mobiel blijven en dat de frequentie en de
ernst van gedragsverstoringen verminderen. Dat zou gepaard gaan met een vermindering van
psychofarmacagebruik en van toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen. Eveneens niet
onbelangrijk is, dat de sfeer van een kleinschalige, huiselijke omgeving het werken in de zorg
prettiger maakt en het leed voor de familie draaglijker” (Gezondheidsraad 2002).
Er zijn echter grote verschillen in organisatie en inrichting van de verschillende projecten. Uit de
bestaande onderzoeken blijkt dat de uitwerking van de kernfactoren (zorgmodel, huisvestingsvariant,
medewerkersattitude) in de praktijk nogal varieert per onderdeel; de combinatie van die
verschillende uitwerkingsvarianten leidt tot uiteenlopende verschijningsvormen van kleinschalig
verblijf voor dementerenden. Tegelijkertijd blijkt dat ieder van die verschijningsvormen in de eigen
lokale context veelal een (zeer) succesvol project oplevert, met elk bovendien vaak betere
resultaten dan de meer klassieken verblijfszorg in het psychogeriatrische verpleeghuis. Kortom,
18