Veelbelovende verklaringen voor de daling van de criminaliteit na

2 Recente ontwikkelingen in de criminaliteit
Achter de daling in de criminaliteit van de afgelopen jaren gaan grote verschillen
schuil. Zo dalen allerlei vormen van diefstal sneller dan vernieling. Vanwege deze
verschillen brengen we eerst in beeld hoe de criminaliteit zich precies heeft
ontwikkeld. Deze analyse van trends moet aanwijzingen geven voor de kwalitatieve
toetsing van mogelijke verklaringen in latere hoofdstukken. Als het nieuw ingezette
veiligheidsbeleid een verschil heeft gemaakt, dan is een trendbreuk na 2002 te verwachten.
We gaan dan ook specifiek in op de vraag in welke zin de ontwikkelingen in de
criminaliteit na 2002 zich onderscheiden van de ontwikkelingen in voorafgaande jaren.
2.1 Ontwikkeling in de totale criminaliteit
Slachtofferschap van veelvoorkomende criminaliteit tegen burgers in de laatste drie
decennia volgt de vorm van een tafelberg. Na een stijging tot halverwege de jaren tachtig
stabiliseerde de criminaliteit. Deze stabilisatie is het resultaat van een tegengestelde
beweging van de geweldscriminaliteit en de vermogenscriminaliteit in de jaren negentig.
De vermogenscriminaliteit kende een golf die in 1995 omsloeg in een daling. De
geweldscriminaliteit kende juist een dalende trend die in 1996 omsloeg in een stijging. De
totale vermogens- en geweldscriminaliteit bleef hierdoor ongeveer gelijk. De daling van de
vermogenscriminaliteit zet zich na een korte onderbreking in 2002 versterkt door en het
geweld stijgt niet verder, waardoor de totale criminaliteit begint te dalen. De daling in de
criminaliteit is dus vooral te danken aan het kleinere aantal vermogensdelicten. Geweld is
de laatste jaren ook licht gedaald. Vernieling kent recent een daling, maar die lijkt
eenmalig. Uitgaande van deze cijfers is de totale criminaliteit in de periode 2002-2008 met
ruim een kwart gedaald. De daling in de criminaliteit is een landelijke trend, die is terug te
zien van Groningen tot Limburg. Hieronder gaan we dieper in op de trends voor
afzonderlijke delicten.
Figuur 2.1 Trend in slachtofferschap criminaliteit per 100 inwoners, 1976-2008
20
10
0
1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010
Vermogensdelicten Vernieling Geweldsdelicten
Bron: WODC, ESM, ERV, POLS, VMR.
Noot: De schatting voor 1976 is gebaseerd op CBS (1993). Voor gegevens 1980-2008, zie appendix A.
11