Veelbelovende verklaringen voor de daling van de criminaliteit na

Verschillende onderzoekers geven aan dat beveiliging – en vooral startonderbrekers – een
belangrijke bijdrage hebben geleverd aan de daling in de tijdelijke autodiefstal (zie
bijvoorbeeld Brown, 2004 en Van Dijk, 2007). 16 Beveiliging zou vooral gelegenheidsdieven
hebben weerhouden die auto’s stelen voor eigen vervoer (bijvoorbeeld joyriding, maar ook
het oplossen van een tijdelijk vervoerprobleem). Dit vormt de grootste groep daders
(ongeveer de helft van alle gepakte daders van autodiefstal behoort tot deze groep, de
gemiddelde leeftijd is 26 jaar, zie Jacobs et al., 2002). De relatieve kleine groep
professionele autodieven (15 procent van gepakte daders, gemiddelde leeftijd 22 jaar)
zouden andere, maar meer gecompliceerde wegen hebben gevonden, bijvoorbeeld
woninginbraak om de autosleutels te bemachtigen (Levesley, 2004). De invloed van
beveiliging op het gedrag van daders die auto’s stelen voor het plegen van een delict (kwart
van opgepakte daders) is niet duidelijk.
Dat toegenomen private preventie vooral tijdelijke autodiefstal heeft verlaagd, wordt
ondersteund door de verschuiving in de leeftijd van gestolen (personen)auto’s. In figuur 4.2
is te zien dat de afname in autodiefstal sinds 1995 samenhangt met het jaar waarin de auto
is gemaakt. Dit suggereert dat betere beveiliging in nieuwe auto’s een effect heeft gehad. 17
In 1995 is de diefstal van jonge auto’s nog relatief hoog, behalve voor auto’s die in dat jaar
zijn gemaakt. Dat auto’s gemaakt in 1995 moeilijker lijken te stelen dan oudere auto’s zou
kunnen verklaren waarom autodiefstal vanaf 1995 ging dalen. Dat 1995 een omslagpunt is,
wordt bevestigd in de leeftijdsverdeling van autodiefstallen drie jaar later. In 1998 is de
diefstal van auto’s tot drie jaar oud relatief laag, diefstal begint pas op te lopen voor auto’s
ouder dan 3 jaar (dus gemaakt vóór 1995). Hetzelfde patroon zien we weer drie jaar later, in
2001: diefstal van auto’s tot zes jaar oud is relatief laag, daarna begint de diefstal weer op te
lopen. In 2004 is het leeftijdsprofiel nog vlakker getrokken, in 2007 is het profiel bijna
verdwenen.
Figuur 4.2 laat ook zien dat (tijdelijke) autodiefstal verschuift naar steeds oudere auto’s. Dit
bevestigt het idee dat betere beveiliging van nieuwe auto’s diefstal moeilijker heeft
gemaakt. De piek in de autodiefstal ligt in 1995 nog bij auto’s van 9 jaar oud, in 1998 bij
auto’s van 12 jaar oud, in 2001 ook, in 2004 bij auto’s van 13 jaar oud, en in 2007 bij auto’s
van 15 jaar oud. Deze verschuiving gaat gepaard met een daling in het totaal aantal
gestolen relatief oude auto’s. Dit is vooral na 2002 te zien. Het is niet duidelijk waarom pas
dan de verschuiving in de leeftijd van gestolen auto’s wordt gevolgd door een algemene
daling in de autodiefstal. Het kan zijn dat dieven oudere auto’s laten staan omdat ze niet
weten of die goed zijn beveiligd (een positief extern effect van nieuwere jaargangen auto’s
op oudere auto’s) of omdat het niet interessant is om een auto ouder dan 14, 15 jaar oud te
stelen of om een andere reden.
16
Het bijzondere van startonderbrekers is dat het gebruik niet afhangt van de gebruiker: zodra de sleutel niet
in het contact zit werkt de startonderbreker immers.
17
Veronderstelling is dat weinig mensen hun auto zelf uitrusten met een startonderbreker of alarminstallatie.
Als dit wel veel gebeurd, dan zou het ‘jaargangeffect’ van betere beveiliging niet goed te zien moeten zijn. Uit
de VMR blijkt dat in 2005 88 procent van de aanwezige alarminstallaties/startonderbrekers niet zelf is
aangebracht. Verreweg het grootste deel van de preventiemaatregelen hangt dus samen met jaargangeffect (de
samenstelling van het wagenpark kan ook zijn veranderd, met meer luxe wagens met betere beveiliging).
31