Tussen Afsluitdammen en Deltadijken - t Zeeuws Bodemvenster ...

Behalve dat eind 1965 nog een kleine afschuiving plaatshad bij hoofd 16,
en óp 30 juli 1973 een kleine ontgronding optrad bij hoofd 14 zijn dergelijke
verschijnselen sindsdien niet tussen Cadzand en Breskens voorgekomen.
De ontgrondingen bij Nieuwesluis waren alle van kleine omvang;
een grondverplaatsing van bijna 25000 m 3 (in 1940) was het maximum.
Tot wezenlijk verlies van poldergronden hebben ze niet geleid.
Een min of meer kunstmatig veroorzaakte ontgronding vond plaats in
de herfst van 1958 tijdens de aanleg van de nieuwe veerhaven te Breskens
aan de binnenzijde van de toen pas aangelegde oosthavendam. De oorzaak
was waarschijnlijk de hoge grondwaterstand in het damlichaam als gevolg
van het opspuiten van het veerplein; de waterstand in de dam was N.A.P.
+ 3,50 m zodat met laag water een verval van ong. 5,50 m aanwezig was.
Vallen Ten oosten van Breskens ligt de Hoofdplaatpolder, bedijkt op de zgn.
en tot Hoge Springerplaten, waarvan de ondergrond voor een groot deel is
voorbij ar 7 opgebouwd uit het zo voor vallen gevoelige jonge zeezand. 226 )
Nummer Eén, — fig. 109 — zo heet de buurtschap gelegen ten oosten
van Breskens in de meest westelijke hoek van de Hoofdplaatpolder.
Nummer Zeven is de naam van het overgebleven dijkrestant van de oorspronkelijke
zeedijk van de Hoofdplaatpolder aan de oostzijde. Tussen
beide punten is een deel van de in 1778 bedijkte Hoofdplaatpolder, mede
door de vele ontgrondingen, verloren gegaan waarbij het voor vallen
gevoelige jonge zeezand parten heeft gespeeld.
Dat het zandmateriaal daar beweeglijk is bleek reeds in de 16e eeuw
toen, in een kwestie tussen Brugge en andere Leden van de Raad van
Vlaanderen over de afdamming van het Zwarte Gat, het verdronken
Gaternisse gelegen in het huidige Hoofdplaatse gebied in West Zeeuwsen
Vlaanderen als voorbeeld werd gesteld.
„Al was de dijk daar van de beste klei gemaakt, die er in Vlaanderen maar te vinden
was, toch was door de zandige ondergrond vlak onder de kust een grote diepte ontstaan.
Daar dreigde voortdurend — grontblixeme die den gront van onder mineert —"227)
Men had verscheidene inlagen moeten 1 maken. In 1505 was er een ernstige oeverafschuiving
geweest „bij der nieuwer havene" — Nieuwerhaven —. Gaternisse deed toen
een beroep op de naburige wateringen.
Daar Gaternisse eertijds lag tussen Nummer Eén en Nummer Zeven is het bovenstaande
een aanwijzing voor de gesteldheid van de ondergrond van de Hoofdplaatpolder.
Op een „Kaart van de situatie en de zinkwerken aan den Hoofdplaatpolder
over de jaren 1819-1836" 228 ), waarop ook „de dijkslinie van 1778"
is aangegeven, staan vele dijkvallen en oeverafschuivingen en zinkstukken
vermeld. Omdat reeds in 1808 zelfs de haven van het dorp „wegzonk"
blijkt dus dat reeds spoedig na de bedijking (1778) de zeewering door de
stroom werd aangevallen.
De Hoofdplaatpolder is gelegen langs het toenmalige vaarwater naar
Gent, thans genaamd Vaarwater langs Hoofdplaat, dat tevens van oost
naar west in een trechtervormige versmalling verloopt. Het grootste ge-
216