Programma Najaar 2012 - Senioren Academie

Groningen
Geschiedenis en
archeologie
Cursuscode 12NG10
Docent
Dr. Ed.Ch.L. van der Vliet
Cursusvorm
6 colleges
Data
Woensdag 3 oktober t/m
14 november 2012,
24 oktober vervalt
Tijd
13.15-15.00 uur
Cursusprijs
€ 119,50
Cursusmateriaal
Handouts
Uiterste inschrijfdatum
19 september 2012
Burger zijn in de Atheense
democratie
Studiegids najaar 2012
De klassieke Atheense democratie van de vijfde en de vierde eeuw v.Chr. wordt breed beschouwd
als de voorloopster van onze democratie. Afgezien van de vraag of dat terecht is (het is niet terecht),
verschilde de Atheense democratie hemelsbreed van de onze. Het was een directe democratie
en het was een exclusieve aangelegenheid van de volwassen mannelijke burgers, die niet alleen
vrouwen en slaven, maar ook immigranten buiten sloot.
Burger zijn in de klassieke Atheense democratie was meer dan deelname aan de gezamenlijke
besluitvorming in de volksvergadering, de voorbereiding ervan in de Raad van 500 en de
vervulling van ambten, meestal na loting. Naast de politiek was er de alledaagse ervaring
van het “burger zijn”. De burgers konden hun onderlinge conflicten - over erfenissen,
schulden, aangerichte schade en al dan niet vermeende misdragingen - uitvechten voor de
volksrechtbanken, die door honderden van hun medeburgers gevormd werden. Daarbij kwamen
de zorg om het bestaan en de steeds aanwezige kans voor de krijgsdienst te worden opgeroepen,
evenals de gezamenlijke feesten ter ere van de goden met de daarbij behorende wedstrijden.
Programma
- In het eerste college wordt duidelijk gemaakt hoe de Atheense democratie werkte, niet
alleen hoe het er toeging, maar ook waar het over ging. Een belangrijk onderwerp was de
graanvoorziening en de zeemacht. Graanimporten waren noodzakelijk. Op locaal niveau
brengt dit ons bij het boerenbedrijf en de naaste omgeving van verwanten en buurtgenoten,
vrouwen, slaven, vreemdelingen en jongens. Daar speelde het sociale leven van de burger
zich af met ruzies en conflicten, wederzijdse verplichtingen, en ging het om zijn reputatie.
- De bestaanseconomie en buurt- en verwantschap zijn de onderwerpen van de colleges twee
en drie.
- Het vierde gaat over religie en cultus. Als zaak van de gemeenschap gingen die om meer
dan het handhaven van goede betrekkingen met de hogere machten. Zij bevestigden de
hechtheid en de exclusiviteit van de eigen groep door deelname aan optochten, feesten,
wedstrijden en offermaaltijden. Burgerschap was ook krijgerschap, en oorlog was een
alledaagse realiteit.
- Oorlogvoering te land en ter zee is het onderwerp van het vijfde college. Het sluitstuk is ‘de
dood of de gladiolen’. Wie ambities had en de leiding nam, liep de kans ter dood veroordeeld
te worden wegens bedrog van het volk of falen in de uitvoering. Daartegenover stonden
voor wie slaagde openbare eerbewijzen en huldigingen.
Senioren Academie Groningen - Friesland - Drenthe • 16