Programma Najaar 2012 - Senioren Academie

Groningen
Mens en
maatschappij
Cursuscode 12NG21
Docent(en)
Diverse docenten
Cursusvorm
5 colleges
Data
Dinsdag 2 oktober t/m
13 november 2012,
16 en 23 oktober vervallen
Tijd
14.15-16.00 uur
Cursusprijs
€ 100,-
Cursusmateriaal
Handouts
Uiterste inschrijfdatum
18 september 2012
De kracht van grijze cellen
Studiegids najaar 2012
Ouderen leven in een wereld waarin andere medische, pedagogische en psychiatrische verhoudingen
bestaan dan waarin zij zelf als kind en later als ouders zijn opgegroeid. Medische of psychiatrische
categorieën waarin ze soms hun kleinkinderen beschreven zien – autisme, ADHD, hoogsensitief –
bestonden een of twee generaties geleden nog niet in deze vorm. Omgekeerd zijn door de toegenomen
vergrijzing onderwerpen als het lange leven na de pensionering of persoonlijkheidsveranderingen in
de ouderdom voor het eerst tot de persoonlijke ervaring van ouderen gaan behoren. De serie De kracht
van grijze cellen doet een poging deze nieuwe verhoudingen in kaart te brengen en te overdenken.
1. Medicalisering van de ouderdom ­ dr. Willeke van Zelst
Medicalisering van de ouderdom is soms goedbedoelde zorgzaamheid door artsen, maar
steeds vaker niet doordachte medische zorg die net zo goed en goedkoper buiten de
gezondheidszorg gehouden kan worden. Of, kwalijker, het behelst zorg die niet nodig is en
ouderen wordt aangepraat door instellingen die er geld aan willen verdienen. Van elk van
deze categorieën zullen er voorbeelden gegeven worden en zal ook het eigen aandeel van de
ouderen benadrukt worden. We besluiten met een optimistische boodschap.
2. a. Stereotypering van ouderdom ­ prof. dr. Douwe Draaisma
Stereotypen van ouderdom bewegen zich tussen twee uitersten. Het ene is de oudere als
iemand die bij de laatste technische innovatie is afgehaakt: nog wel mobiel belt, maar niet
sms’st. Zijn omgeving heeft weinig vertrouwen in zijn geheugen, concentratievermogen en
intelligentie. Het andere is de kwieke 50-plusser die volop gebruik maakt van zijn vrijgekomen
tijd en financiële mogelijkheden. Wat is het psychologische realiteitsgehalte van dergelijke
stereotypen? Welke cognitieve vermogens gaan achteruit, welke blijven op peil?
b. Oud en dwaas? ­ prof. dr. Douwe Draaisma
Sommige psychiatrische ziektebeelden en relatief onschuldige neurologische syndromen
komen bij ouderen vaker voor dan bij jongeren. De ziekte van Alzheimer gaat nogal eens
gepaard met het syndroom van Capgras, de waan dat je dierbaren zijn vervangen door
dubbelgangers. Uitleg over deze syndromen kan bij familie veel ongerustheid wegnemen.
3. Persoonlijkheidsveranderingen in de ouderdom ­ drs. Paul Andreoli
Je hele leven lang ben je bezig te leren jezelf te handhaven en in orde te houden in een
voortdurend veranderende wereld. Wat doet dat met je identiteit? Het is een misvatting te
veronderstellen dat het je handhaven in de tweede levenshelft voornamelijk bestaat uit het
kunnen omgaan met verlies. Het gaat er vooral om te ontdekken waar je het in deze fases van
je leven van moet hebben om als persoon uit de verf te blijven komen in de omstandigheden
waarmee je van doen hebt of krijgt.
4. a. Forever young ­ dr. Gerrit Breeuwsma
In de loop van de twintigste eeuw is de opbouw van de levensloop en in het verlengde daarvan
de verhouding tussen de generaties ingrijpend veranderd. In veel westerse samenlevingen
worden mensen steeds ouder en daarbij blijven zelanger gezond. Niet alleen fysiek, maar ook
in psychologische zin lijken veel ouderen zich met de jeugd te identificeren. Dat wordt niet
altijd even positief beoordeeld. Maar het kan ook gezond en adaptief kan zijn om je lang jong
te voelen.
b. ADHD. Epidemie of een hype? ­ dr. Laura Batstra
Grootouders hebben te maken met kleinkinderen die in een heel ander tijd opgroeien dan
hun eigen kinderen. Ook het gedrag van kinderen wordt heel anders beoordeeld van vroeger.
Een goed voorbeeld is de diagnose ADHD die tegenwoordig vaak wordt gesteld. Is ADHD een
ziekte? Word je met adhd geboren? Verbetert medicatie in alle gevallen het functioneren van
een kind met adhd? Het antwoord is drie keer nee, aldus Laura Batstra.
5. De derde levensfase: beperking of bevrijding? ­ drs. Corine Don MSc
De 60-plussers van nu vormen een unieke groep in onze samenleving. Hun aantal is groter dan
ooit, ze zijn vitaler dan de generaties vóór hen en geen generatie ná hen zal zo vroeg van een
pensioen kunnen genieten. Zetten zij hun ervaring en mogelijk verworven levenswijsheid in
bij de invulling van deze levensfase of leiden zij een “Zwitserleven”? Met behulp van inzichten
vanuit de psychologie en de filosofie proberen we deze levensfase scherper in beeld te krijgen.
Aan de hand van een aantal portretten komen we tot enkele concrete voorbeelden van de
invulling ervan.
Senioren Academie Groningen - Friesland - Drenthe • 27