Programma Najaar 2012 - Senioren Academie

Friesland Studiegids najaar 2012
Cursuscode 12NF07
Docenten
Drs. Marijke Drees
Drs. Niels Schotsman
Cursusvorm
4 colleges + excursie (optioneel)
Data
Woensdag 10, 17 en 31 oktober,
7 november 2012
Excursie in overleg
Tijd
13.15-15.00 uur
Cursuslocatie
Stenden Hogeschool
Rengerslaan 8
8917 DD Leeuwarden
Cursusprijs
€ 80,- (excl. excursie)
Cursusmateriaal
Handouts
Uiterste inschrijfdatum
26 september 2012
Bijzonderheden
De cursus wordt afgerond met een
excursie.
Achtergronden van natuurbeheer en
natuurbescherming
Ecologie, natuurbeelden, klimaatverandering,
mens en maatschappij
Natuurbescherming in Nederland is begonnen met behoud, de aankoop van het Naardermeer en de
oprichting van de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten. Maar al gauw bleek dat bezit ook
beheerd te moeten worden, en soms zelfs hersteld. Op allerlei plaatsen wordt in de natuur ‘gewerkt’.
Dat werk kan allerlei vormen aannemen, van het
handmatig opslag van berkeboompjes verwijderen
uit de heide tot het inzetten van bulldozers voor het
grootschalig verwijderen van voedselrijke bovengrond
bij omzetting van landbouwgrond in natuur. Ook
verschijnen op allerlei terreinen ‘grote grazers’ . Leidt
dit tot grotere soortenrijkdom, of worden juist de
meest kwetsbare planten vertrapt? In grotere terreinen
(Oostvaardersplassen, Veluwezoom) probeert de
beheerder tegenwoordig terug te treden en natuurlijke
processen hun gang te laten gaan. Om oude natuur
te herstellen, of ontstaat er iets nieuws? Critici spreken van: Natuur als nooit tevoren. Die
ontwikkeling in het natuurbeheer is een gevolg van onze toenemende kennis van de ecologie,
maar ook van veranderende waardering van ‘natuur’ en landschap. Het botst vaak met de
natuurbeelden tussen bezoekers.
In deze collegeserie wordt de geschiedenis van de natuurbescherming behandeld, de
achtergronden van die ontwikkeling naar een actiever beheer en de nieuwste opvattingen over
‘natuurontwikkeling’. Een aantal colleges wordt besteed aan de ecologische achtergrond van
beleid en beheer, en daarnaast wordt ook expliciet aandacht gegeven aan natuurbeelden die
mensen hebben. De cursus wordt afgesloten met een excursie.
Programma
1. 1900 - (1930) -1960 − Thema’s Ontginning en natuurbescherming
Ontginning van ‘wildernis’ (heide en zandverstuivingen) en van hoogvenen. (Aankoop eerste
natuurterreinen, beschermen tegen ontginning. Rol van adel en jacht. Grootgrondbezit,
notariaat, welgestelden. Opkomst Wandervögel, AJC, NJN, buitenzijn als helend voor stadse
invloeden.) 1960 officiele stop op ontginningen van wat dan “natuurgebied” gaat heten.
2. 1960 - 1990 − Thema natuurbeheer
Ontwikkeling van natuurbeheer (Westhof). Plaatsing van natuur in cultuurlandschap
(=landbouw).
3. 1960 - 1990 − Thema water
Ecohydrologie. Positie van vegetaties in een beekdal aan de hand van waterstromingen in het
driedimensionele landschapsmodel. Internationale contacten en reizen.
4. 1990 - 2020 − Thema: herbivorie (begrazing)
Eind jaren ’80 zijn 3 principes leidend: landbouw, ecohydrologie en herbivorie. De natuurbeelden
van mensen verschillen. Voor onderzoekers is de vraag: Wat is de natuurlijke
oorsprong/stand plaats van de cultuurvolgers? Kun je dat terugkrijgen? Rond de
Oostvaardersplassen ontstaat een heftige discusie over het al dan niet ingrijpen in natuurlijke
processen.
5. Excursie
Senioren Academie Groningen - Friesland - Drenthe • 47