Nederlandschen Journalisten-Kring

Ni 281 16 October 1919
DE JOURNALIST
Orgaan van den
Nederlandschen Journalisten-Kring
Redaeteur: D. HANS
Laan van Nieuw Oost-Indië 156, 's-Gravenhage
INHOUD. De Oogst. — Salaris-boek. — Offlciëele Mededeelingen:
Bestuursvergadering; De salaris-regeling; Ledenlyst. —
Binnenland: De leege schatkist; Martin van Haalt e; Uit de
Katholieke journalistiek; Verkeerde begrippen; Salaris-verhooging;
Een monopolie van het Correspondentiebureau. —
Buitenland: E. W. de Jong. — Personalia en Berichten. —
Advertentie.
DE OOGST.
Over de geheele wereld is onder de geestelijke arbeiders
een streven merkbaar, om zich stoffelijk een beter bestaan
te verschaffen.
Wij lazen van landen, waar geestelijke arbeiders van allerlei
aard zich federatief hebben vereenigd. Zelfs de dragers van
een zoo bij uitstek geestelijk ambt als dat van den predikant
verzamelen zich in een vakvereeniging en stellen materieele
eischen.
Ook in ons land.
Jaren en jaren lang zijn de geestelijke werkers — laten
we het woord maar gebruiken — verdrukt. In schoolboekjes
vindt men klassieke voorbeelden: van VONDEL en de Bank
van Leening en van REMBRANDT die geen roode duit bezat.
Zóó ging het met de genieën, zoo ging het met de talenten,
zoo ging het — de enkele uitzonderingen daargelaten — met
den geestelijken werker in het algemeen. En hij heeft het
verdragen. Hij voelde zich onbekwaam om zich te organiseeren
en had hij niet het werk zelf'! Dat was zijn voldoening,
dat was zijn geestelijk loon. Totdat de oorlog de geesten
hervormde. Zoo hervormde, dat we hier eigenlijk van iets
revolutionairs mogen spreken. Want nu voelde de geestelijke
werker, dat hij niet meer mocht en kon teren op des geestes
loon. Hij was al achterop, economisch, toen de oorlog uitbrak.
Als hij zich niet verdedigde, als hij niet aanvallen ging,
zou hij door het naar vooruitgang en verbetering worstelende
volk heelemaal in de achterste rij worden geduwd. Dat mocht
niet. Zijn oogen gingen open. Hij zette zich schrap en ging
mee-duwen en mee-worstelen. Hij begon te strijden.
De golfslag van deze beweging werd ook in Nederland
merkbaar. De journalisten namen de leiding. De dominee's
(dezer dagen lazen wij, dat er nog zeer vele Hervormde
predikanten zijn, die minder dan f 1200 verdienen) volgden,
met een vak-orgaan en een economisch program. De tooneelspelers
beginnen ook krachtig te strijden. De letterkundigen
blijven niet achter: zoo juist is ten huize van WILLEM KLOOS,
levend en sprekend voorbeeld van onrecht den geestelijken
arbeid aangedaan, een Haagsche vereeniging van letterkundigen
opgericht, die ten doel heeft maatschappelijke actie te
gaan voeren. Aan allen kant breekt nu de beweging der intellectueelen,
der geestelijke werkers door, die óok een ruimer
deel van de vreugden des levens willen hebben.
Dit blad verschijnt den eersten en derden
Donderdag van iedere maand.
De eersten, die het tot een concreet resultaat hebben
gebracht, zijn wij. Laat de waarheid hiervan ons doordringen.
Want zij is een vreugde op zich-zelf. Daar is geen andere
vrije groep geestelijke werkers, noch de letterkundigen noch
de predikanten noch de tooneelspelers, die van hun werkgevers
hebben weten te krijgen: een vaste regeling, als basis
en als minimum.
Daarom is het resultaat van de tot dusver gevoerde actie:
een overwinning.
* *
Nu wij gekomen zijn aan een tweesprong van den weg
onzer economische actie, willen wij over-schouwen wat wij
tot heden hebben bereikt.
Wij hebben in de eerste plaats bereikt: de loyale, principieele
erkenning van ons goed recht. De circulaire van 17
Januari 1919, door de vertegenwoordigers der directeuren
uitgevaardigd, zal een belangrijk moment in onze actie blijven.
Zij bevat de eerlijke erkenning, dat wij reeds vóór den oorlog
te laag werden betaald. De reactie, op deze circulaire in de
directeuren-vereeniging gevolgd, is volkomen verklaarbaar.
Men heeft het daar zijn vertegenwoordigers in de commissie
zéér kwalijk genomen, dat zij zulke dingen hebben gezegd.
Want men voelde: na deze principieele erkenning moest de
practische volgen in den vorm van salaris-verbetering. En
het is een gewoon verschijnsel, dat werkgevers daartegen
vechten, zoolang zij kunnen.
Wij hebben vervolgens bereikt de invoering van de tijdelijke
regeling: f 600 voor de eerste f 1000, verder f 300 voor de
tweede f 1000 en eindelijk f 150 voor de derde f 1000.
Maximaal een salarisverhooging van f1050. Wat deze regeling
voor velen heeft beteekend, dat vertellen ons tal van brieven
die wij hebben ontvangen. Brieven soms ontroerend van
dankbaarheid. Toen pas hebben wij goed den nood in vele
journalisten-gezinnen gepeild. Toen pas hebben wij goed
begrepen, hoe slecht het met velen was gesteld. Wij aarzelen
niet te verklaren, dat deze regeling voor tal van journalisten
een geluk is geweest. Wil dit zeggen, dat daarom de direcrecteuren
genoeg deden? Neen, het bewees alleen hoe veel
zij tot dusver te weinig hadden gedaan.
Wij hebben verder bereikt de aanneming van het salarisvoorstel,
de vaststelling van een minimum-schaal. Te laag.
Toegegeven. Véél te laag. Best. Maar, afgezien van het groote
principieele voordeel, toch ook: een stuk verbetering. Wij
hebben op de Amsterdamsche vergadering cijfers genoemd
en gevoelen geen vrijheid die alle in het openbaar te herhalen.
Maar heelemaal zwijgen mogen wij toch niet, nu het voorstel
door de directeuren is aangenomen. Daarom willen wij thans
herhalen de algemeene conclusie, die wij uit tal van door
ons meegedeelde voorbeelden hebben getrokken, dat bij
invoering van de salaris-schaal vele journalisten zulleti voor-

184
uitgaan met bedragen die wisselen tusschen f 100 en ƒ noo. ] )'
Dit betreft alleen de minimum-salarissen. Telt men daarbij
dan nog op de periodieke verboogingen, dan mogen wij
resumeeren dat aan het eind van den opklimmingstijd die
salarissen verhoogd zullen zijn met bedragen, wisselend tusschen
f JOO en f 1H00.
Zoo is de toestand.
Die cijfers bewijzen tweeërlei. Ten eerste, hoe ellendig het
tot dusver met onze salaris-positie gesteld was. En ten tweede,
dat de .salaris-schaal een wezenlijke en belangrijke verbetering
beteekent voor velen. Voor de beoordeeling van onze actie
is dit laatste beslissend.
Er is, bijvoorbeeld, een blad met 9 redacteuren, die bij
invoering van. de schaal allen vooruitgaan met bedragen van
f 150 tot f 900. Drie ervan krijgen f 900 opslag, 1 krijgt
f 800, 2 krijgen er f 700, enz. Samen ontvangen ze met
ingang van 1 October f 5750 per jaar meer. Aan het eind
van den opklimmingstijd is dit bedrag gestegen tot f 10.850.
Er is een ander blad, met 4 redacteuren, die vooruitgaan
resp. f 600, f 800, f 800 en f 1000, samen f 3200. Aan
het eind van den opklimmingstijd f 6100 per jaar. Derde
voorbeeld: 8 redacteuren, zij profiteeren allen, gaan gezamenlijk
f 3600 vooruit en aan het eind van den opklimmingstijd is
dit bedrag gestegen tot f 9100 per jaar. Zoo zouden wij tal
van voorbeelden kunnen noemen, de gegevens zijn in ons
bezit. En ieder directeur weet van zich zelf natuurlijk deze
dingen ook wel. Met die cijfers is echter volstrekt nog niet
gezegd, dat de salarissen op peil zijn!
*
Ja — zegt men misschien — maar de groote bladen, hoe
staat het daarmee?
Collega's, vergist u niet! Er zijn groote bladen, die van de
salaris-regeling ook profiteeren. Wij noemen het voorbeeld van
een blad met 15 redacteuren, waarvan 5 journalisten direct
van de salaris-verhooging zullen genieten, tot een bedrag
van f 2290, maar waarvan alle 15 de periodieke verhoogingen
zullen krijgen tot een bedrag van f 8935, zoodat aan het
eind van den opklimmingstijd per jaar f 11.225 méér wordt
gegeven.
Maar men moet niet vergeten, en dit is de hoofdzaak,
dat de groote bladen van o?ize salaris-actie sinds lang geprofiteerd
hebben. Op tweeërlei manier. Eerst door de tijdelijke
regeling. Maar ook, en bovenal, door salaris-verhoogingen
die de directies buiten iedere regeling om hebben verleend.
Terwijl de actie werd gevoerd, terwijl de onderhandelingen
plaats hadden, heeft het redactie-personeel van de grootste
bladen (N. R. Crt., Telegraaf, Handelsblad, Maasbode)
salarisverhooging ontvangen, soms zelfs herhaaldelijk. Welnu,
dit is een vrucht van de salaris-beweging Deze dingen staan
maar niet op zich zelf, maar houden met onze actie direct
verband. Wanneer die journalisten dus niet direct van de
minimum-schaal profiteeren, dan komt dat wijl zij, dank zij
de actie, reeds een eind boven die schaal uit zijn. Men kan
niet verlangen, dat de schaal alle salarissen zou brengen op
het peil van die der grootste bladen. Indien de schaal de
lagere en de middelmatige salarissen een eind de hoogte
inschuift, en dat doet zij, dan reeds heeft zij werk van groote
en practische beteekenis gedaan. En dan worden zoodoende
van zelf ook de hoogere salarissen nog meer in de hoogte
gewerkt, dan het door onze actie reeds geschied is.
Laat ons hier een gedeelte overschrijven uit een brief, dien
wij van collega VOOGD, verhinderd ter Amsterdamsche vergadering
te komen, ontvingen:
,Dit is een gewichtige overwinning, omdat het vaststaat, dat door
de invoering van deze schaal bij alle bladen als minimum, voor
een groot aantal onzer collega's een niet onaanzienlijke tractementsverhooging
in het vooruitzicht staat. Ongetwijfeld zullen er onder
l ) Er zijn zelfs enkele voorbeelden van f 1200 en i' 1400, maar
deze zijn zéér individueel.
D E J O UP£N A L I S T
ons zijn, die door toepassing der ontworpen schaal zoo op het
oog den vooruitgang niet zullen kunnen afmeten naar een door
hen ontvangen hooger salaris. Daargelaten echter, dat het mij
verkeerd voorkomt om een bepaald voorstel te toetsen aan
zuiver-egoïstische overwegingen, mag er toch als een belangrijk
voordeel op gewezen worden, dat voor hen het minimum-salaris
wordt gecodificieerd. Ieder werkgever weet thans, dat hij bij het
zoeken naar een bepaalde kracht een vastgesteld minimum in
uitzicht zal moeten stellen. Hieruit vloeit vanzelf voort, dat elk
werkgever om iemand dien hij hebben wil te krijgen, boven dat
minimum zal moeten gaan. Zonder dit zou er voor den betrokkene
niet de minste reden voor verandering aanwezig zijn. Waarbij dan
nog komt dat de andere werkgever om zijn beproefde kracht te
houden, allicht weer boven het verkregen bod zal gaan. . . . Het
spreekt vanzelf, dat op den duur de verhooging van de laagstbezoldigden
haar invloed ook moet doen gelden op de tot dusver
hoogere tractementen. Elke werkgever kan nu eenmaal niet aan
den druk ontkomen om wanneer hij de naar zijn oordeel minder
op hooge salarissen aanspraak hebbende redacteuren verhoogen
moet, ook de salarissen der hooger bezoldigden aan een herziening
te onderwerpen. Zoo gezien is de ontworpen salaris-schaal een
aanwinst voor alle?i\
In dit licht moet de schaal worden beschouwd. Zij is
onvoldoende. Zij zal in de naaste toekomst gecorrigeerd
moeten worden. De cijfers dienen te worden aangedikt, en
wat nu de grootste bladen betalen dient ongeveer het standaard-loon
te worden. Maar naast die erkenning, voegt deze
andere: een stuk verbetering is zij. Direct voor velen, indirect
voor allen.
Ziehier het resultaat:
Wij hebben door onze beweging het salaris-peil van den
Nederlandschen journalist niet onbelangrijk verhoogd.
Daarom is dit, vooral voor een groep geestelijke werkers,
een overwinning.
* *
*
Maar: er is een maar. Dat weten wij ook wel. De aangenomen
schaal beteekent nog niet de ingevoerde. En hier
raken we een belangrijk en moeilijk deel onzer taak.
Aan het slot van het schrijven, waarin het Bestuur der
directeuren-vereeniging de aanneming meedeelt, wordt er nog
eens op gewezen dat dit besluit voor de leden geen bindende
kracht bezit. Daarop heeft het Kringbestuur geantwoord:
dat is juist in formelen, maar niet in moreelen zin.
Hierop leggen wij den nadruk. En wij herhalen wat wij in
ons vorig nummer schreven: een directeur die zich aan deze
regeling onttrekt, plaatst zich buiten de zedelijke gemeenschap
van het vak. Na moeizame voorbereiding is een voorstel
ontworpen door een commissie van directeuren en journalisten
en aangenomen door de algemeene vergaderingen der
betrokken organisaties en een directeur die zich aan het
besluit niet houdt, kan zich van onzen scherpen tegenstand
verzekerd houden. Doch dit moeten wij nog even afwachten.
Het heeft ons zeer teleurgesteld, dat slechts .28 directeuren
(wij weten nog niet welke) aan het besluit hebben meegewerkt,
maar in moreelen zijn zij allen, zonder uitzondering,
gebonden. Een directeur, die krachtens de regeling het salaris
van een journalist moet verhoogen met f 1400 (!), f 1000,
f 900, f 800 enz. heeft niet het recht te zeggen: dat is te
veel, dat gaat niet! Maar hij moet in stilte en met wroeging
het feit erkennen, dat hij vele jaren veel te weinig heeft
betaald.
Met alle kracht en energie zullen de journalisten-organisaties
de invoering van deze schaal moeten doorzetten.
Wij zullen spoedig in dit blad een geregelde lijst openen
van bladen die de regeling wel en die haar nog niet hebben
ingevoerd. Daartoe roepen wij de medewerking in van de
collega's. Wanneer hun blijkt, dat de regeling is ingevoerd,
of niet is ingevoerd, of wanneer er thans reeds aan wordt
voldaan, laten zij ons dan daarvan kennis geven. Het beste
is, dat aan ieder blad steeds één journalist als salaris-correspondent
optreedt, die ons van den stand van zaken op de
I hoogte houdt.

Zoo zullen wij gezamenlijk krachtig moeten strijden voor
de invoering van de salaris-schaal. Dat is onze taak voor de
aller-naaste toekomst.
In Januari 1920 zal door het Kringbestuur wederorn,een
salaris-enquête, worden gehouden. Wij zullen
dan vragen een opgave van het salaris zooals het
was op 1 Augustus 1914, op 1 September 1919 en op
1 Januari 1920. Zoodoende zien wij precies hoe de
salarissen zijn en hoeveel zij gedurende deze jaren
zijn toegenomen, en met die gegevens kunnen wij
dan overwegen wat noodzakelijk is.
Van dit oogenblik af tot Januari is dus ons aller taak:
werken voor de invoering van de schaal. Daarom: houdt ons
op de hoogte. Noemt ons de directies, die er niet of niet
geheel aan voldoen. Wendt u tot uw directeur en vraagt zijn
beslissing. Nu de regeling er is, moet met alle middelen
waarover wij beschikken worden gewerkt voor de volledige
invoering.
Dat is onze taak.
De oogst van onze actie, hoezeer wij hem rijker hadden
gewenscht, want daarop hadden wij ten volle aanspraak,
moet volledig worden binnengehaald. Eerst als het zoover is,
kunnen wij gaan zaaien voor den nieuwen oogst. Wij willen
en zullen veroveren datgene, waarop de geestelijke werker
recht heeft.
Officiëele Mededeelingen.
Bestuursvergadering.
Het Kringbestuur kwam Zaterdag n October, 's avonds,
te 's-Gravenhage bijeen.
Aanwezig de bestuursleden D. HANS, voorzitter, VAN DER
HOUT, DE ROODE, VOOGD, BIEMOND en SCHOTTING en de
gedelegeerden KOUWENAAR (Amsterdam), MEIJERINK (Haarlem)
en VAN MEURS den Haag. Afwezig met kennisgeving mej.
BUINING en de heeren CRAYÉ, NEYENESCH en WIJNBERG.
Aan het begin der vergadering wenscht de heer BIEMOND
de salaris-commissie en speciaal den voorzitter geluk met het
succes, op de Amsterdamsche vergadering behaald.
De voorzitter zegt hiervoor dank.
De Voorzitter herinnert aan zijn opmerking, in de vergadering
van 30 Augustus j.1. gemaakt, dat bij hem de vraag
is gerezen of het niet wenschelijk is de geestelijke werkers
in ons land federatief te vereenigen. Thans schijnt ook onder
letterkundigen een beweging van dien aard aan het opkomen.
Het zal gewenscht zijn deze zaak in het oog te houden,
opdat de Journalisten-Kring hier desgewenscht leiding zal
kunnen geven.
De Voorzitter deelt verder mede, dat de Penningmeester
hem zoo juist een schrijven ter hand heeft gesteld van het
eere-lid mr. R. MACALESTER LOUP, die een gift van f 25.—
zendt voor de Weerstandskas en toezegt deze gift ieder jaar
te zullen herhalen. Spr. geeft de oprechte waardeering van
het Bestuur te kennen voor dit nieuwe bewijs van belangstelling,
dat de heer MACALESTER LOUP in den Kring stelt.
In een schrijven aan het eere-lid zal de hartelijke dank
van het Bestuur worden vertolkt.
Candidaturen. — Eenige nieuwe leden worden aangenomen.
(Zie hierachter.)
Financieele toestand. — Daarna wordt uitvoerig gesproken
over den- financieelen toestand van den Kring, die niet
gunstig is. Volgens de raming van den Penningmeester zal
er aan het eind van het jaar een tekort van ongeveer f 2000
zijn. Hier tegenover staat de waarde van de twee laatste
effecten (f 800 a f 1000). De salaris-actie heeft van den Kring
groote uitgaven gevorderd en de prijs van het Maandblad is,
hoewel de redacteur zoo zuinig mogelijk is geweest, door de
prijs-stijging in het drukkersbedrij f zeer toegenomen. Ook
om andere redenen is 1919 een zeer duur jaar. Algemeen is
men van meening, dat het jaar 1920 (wanneer de nieuwe
contributie-regeling in werking treedt) met een schoone lei
moet worden begonnen, zoodat het tekort dient te worden
DE J O U R N A L I S T 185
De salaris-hoek.
Wij verzoeken den leden, ons alle berichten enz. over salariszaken
geregeld te doen toekomen, opdat wij er hier in dezeti
salaris-hoek (een vaste plaats, waar wij de berichten geregeld
zullen opnemen) melding van kunnen maken. Hiero?ider ziet
men, dat enkele redacties reeds in de salaris-hoek staan.
Wie volgt?
* *
*
— Men verzoekt ons mede te deelen, in aansluiting aan
een vorig bericht, dat aan alle redacteuren van de N. R. Crt.
(ook die buiten Rotterdam) salaris-verhooging is toegekend.
— De directie van het Handelsblad heeft voor het redactiepersoneel
de salarissen opnieuw verhoogd.
— De redacteuren van De Standaard hebben een belangrijke
salaris-verhooging ontvangen.
Aan Het Vaderland is een redactie-vereeniging opgericht,
die o. a. voor salaris-verbetering zal ijveren.
ingehaald. Tevens geven verschillende leden als hun oordeel
te kennen, dat, waar het tekort voor een groot deel door de
salaris-actie is ontstaan, van de leden een extra-offer mag
worden gevergd. In het tekort is tevens begrepen een bedrag
van ongeveer f 400 voor het Gedenkboekje, waarvoor zeer
vele leden nog f 1 verschuldigd zijn.
Besloten wordt:
ten eerste: aan het eind van het jaar de beide resteerende
effecten te verkoopen;
ten tweede: bij de leden die het bedrag van f 1 voor het
Gedenkboekje vóór 1 November a.s. niet hebben voldaan,
te disponeeren, en hun het bedrag der bijkomende onkosten
in rekening te brengen;
ten derde: aan de eerstvolgende Algemeene Vergadering
voor te stellen, de rest van het tekort te dekken door een
kleine verhooging der contributie over 1919.
Salaris-actie. — Over de salaris-actie wordt langdurig
gedebatteerd. Voor de resultaten zie men elders in dit nummer
(Artikel „De salaris-regeling".)
Economische actie. — De Voorzitter betoogt daarna de
wenschelijkheid, om onverwijld voort te gaan met de verdere
economische actie (pensioenverzekering; rechtspositie; collectief
contract). Algemeen stemde men hiermee in.
Besloten werd:
De salaris-commissie zal worden gecontinueerd, om de verdere
regeling der rechtspositie voor te bereiden. De heeren D. Hans,
L. Schotting en D. W. Neye?iesch werden herbenoemd. Inplaats
van den heer G. G. van As, die bedankt heeft, werd in de
commissie benoemd de heer W. N. van der Hout. Aan de
Katholieke Vereeniging zal worden voorgesteld, op denzelfden
voet als in de salaris-actie ook verder samen te werken. De
Economische Commissie zal een plan inzake de verdere actie
tot regeling der rechtspositie ontwerpen. Dit plan zal aan den
Kring-Raad worden voorgelegd, die er advies over zal
uitbrengen.
De Voorzitter spreekt een woord van hartelijken dank uit
voor den heer VAN AS, voor zijn arbeid in de salaris-commissie
verricht.
De rest der agenda wordt aangehouden en de vergadering
gesloten.
De salaris-regeling.
Onder dagteekening van 4 October werd volgend schrijven
ontvangen:
Aan het Bestuur van den
Nederlandscken Journalisten-Kring
den Haag.
Mijne Heeren.
Bij deze heb ik de eer U mede te deelen, dat op de 2 October
11. gehouden vergadering van de leden der Nederlandsche Dagbladpers
in zake de vaststelling van een minimum-salaris-schaal voor
de journalisten besloten is, het voorstel, door de daartoe in het
leven geroepen Commissie ontworpen, te aanvaarden. Evenwel
kwam het der vergadering noodzakelijk voor, mede in verband
met het door U gedaan verzoek betreffende Haarlem en Utrecht,
de indeeling der gemeenteklasse te onderwerpen aan een onderzoek
van de in art. 11 der regeling genoemde Commissie van

186
Advies, daar ten aanzien van enkele gemeenten met vaststaat
dat de huidige indeeling billijk te noemen is. Eveneens zou de
vergadering het op den hoogsten prijs stellen, zoomede aan he
oordeeS Commissie de kwestie van het aantal leerhngen werd
onderworpen; voor bladen met vele rubrieken moet het aantal
van 2 ve P et t weinig geacht worden, het kwam der vergadering
veel billijker en veel reëeler voor, op iedere 5 redacteuren 1
l e e wftw*eLYS of gij zult met dezen dringenden^ensch ,an
de vergadering accoord gaan en U bereid verklaren, beide bovengenoemde
punten door de gemengde Commissie van Advies te
fatenonde, zoeken, welks uitspraak dan definitief in de regeling
^ n e r i n ^ t aan, hetgeen reeds vroeger door ons aan
U is medegedeeld, dat in het algemeen besluiten van de Nederlandse^
Dagbladpers niet bindend zijn voor de leden maar de
beteekenis blbben* dat de meerderheid der leden zich met den .
inhoud van ^ ^ t ^ L t j S X t ^ d . h e Dagbladpers,
Hoogachtend
Uw dw.
(w. g.) CARL P. M. ROMME,
' adj. secretaris.
Hierop werd als voorloopig antwoord het volgend schrijven
verzonden. Den Haag, 6 October 1919.
Mijne Heeren.
Aan het Bestuur van de
Nederlandsche Dagbladpers
Amsterdam.
Wij erkennen de goede ontvangst van Uw schrijven van 4 October,
inzake aanneming van het salaris-voorstel. .,,,,..,
As Zaterdag komt ons Bestuur bijeen en dan zal U onmiddellijk
een definii ef Intwoord worden gezonden op Uw vragen betref-
W e de indeeling der gemeenteklassen en de regeling van het
aantal keringen Voorloopig heeft ons Dagelijksch Bestuur geen
S J « - S het denkbeeld, om beide punten nader br, de
Commissie van Advies in bespreking te brengen, maar ten aan-
Se" van een uitbreiding van het aantal leerlingen moeten wij
reeds thans alle voorbehoud maken.
Intusschen stellen wij U voor, onverwijld over te gaan tot de
benoemlng en der clmissie van Advies. Naar ons denkbeeld zouden
daarin te S benoemen zijn drie directeuren en drie journalisten.
Kun U zich"hiermede vereenigen? Zoo ja, dan ontvangen £j
ïaarne spoedig bericht, opdat wij a.s. Zaterdag ^ benoeming
onzerzijdf kunnen doen. De Commissie - d a n zeer spoed*
moeten bijeenkomen, met het oog op het feit, dat de regeling
1 October wordt ingevoerd. Mocht U eventueel reeds een byeen-
Lmst der Commissie wenschen op a.s. Zaterdag dan zijn wij
S onzerzijds de benoeming te bespoedigen. In ieder geval
ontvangen wij gaarne een spoedig bericht.
Wat het slot van Uw schrijven betreft is het ons bekend, da
UvTe eden formeel niet gebonden zijn. Doch moreel is dat, vooral
in deze zaak, naar onze meening zeer stellig het geval.
Met de meeste hoogachting
Het Dag. Bestuur van den N. J. K.,
(w. e.) D. HANS, voorzitter.
W. N. VAN DER HOUT, secretaris.
Het Bestuur van de Katholieke Journalisten-Vereeniging
heeft in peliiken geest geantwoord.
Den 8- October kwam bericht in, dat het Bestuur der
Directeuren-vereeniging accoord gaat met de voorgestelde
samenstelling der Commissie van Advies.
DE J O U R N A L I S T
*
In de jongste vergadering van het Kringbestuur vormde
de salaris-actie het onderwerp van een uitvoerig debat.
De Voorzitter deed mededeeling van eemge ingekomen en
verzonden brieven. (Zie boven).
Het Bestuur keurde het voorloopig schrijven van het Dag.
Bestuur goed en had geen bezwaar, dat de beide punten
door de Commissie van Advies zouden worden beslist, mts
de aan te brengen wijzigingen niet van ingrijfenden aard
zouden zijn. Tegenover eventueel te brengen kleine concessies
werd besloten met kracht aan te dringen op plaatsing van
Haarlem en Utrecht in de eerste klasse.
Tot vertegenwoordigers van den Kring m de Commissie
van Advies werden benoemd de heeren D. HANS en
'Het H0 Bestuur overwoog in ampele discussie wat er gedaan
moet worden om de invoering van de salaris-schaal algemeen
te maken Het Bestuur doet een dringend beroep op de leden,
om, wanneer aan hun blad de regeling met of met volledig
wordt ingevoerd, daarvan onmiddellijk mededeeling te doen.
Het Bestuur zal zich dan dadelijk tot den betrokken
directeur wenden. Heeft deze stap niet het gewenschte
gevolg, dan zal voor ieder geval afzonderlijk worden over­
wogen, welk middel moet worden aangewend om invoering
der re CT eling te verkrijgen. .
Tevens zal in Januari 1920 een nieuwe algemeene salarisenquête
worden gehouden. * *
*
In overeenstemming met de genomen besluiten werd het
volgend schrijven verzonden:
Den Haag 13 October 1919.
Mijne Heeren.
Aan het Bestuur van de
Nederlandsche Dagbladpers.
In aansluiting aan ons vorig schrijven is het ons aangenaam u
thans te kunnen mededeelen, dat ons Bestuur zich heeft vereemgd
met het denkbeeld, om de beide door u genoemde punten aan de
Commissie van Advies ter beslissing voor te leggen, echter onder
uitdrukkelijk voorbehoud, dat er in geen geval eemge wijziging
van ingrijpende beteekenis in de regeling wordt aangebracht.
Tot leden van de Commissie van Advies zijn onzerzijds benoemd
de heeren D. Hans en L. Schotting. Gaarne zullen wij vernemen
wie voor uw vereeniging in de Commissie zitting nemen t l
wij tevens aandringen op een spoedig bijeenkomen der Commissie,
aangezien dat voor eenige bladen van groot belang kan Zjn
Verder nog het volgende. In de laatste salaris-conferentie heeft
uw voorzitter als zijn overtuiging uitgesproken dat de directies
bereid zouden zijn de tarieven der Correspondentie-bureaux te verhoogen,
indien werd aangetoond dat dit noodzakelijk was om
voof de betrokken journalisten de salaris-regeling in te voeren.
De directie van het Nederlandsch Correspondentie-bureau hier
ter stede heeft zich bereid verklaard dat bewijs te leveren en zou
gaarne op een conferentie daartoe in ^ gelegenheid worden
f-steld. Wij stellen u dus voor om, op den dag dat de Commissie
van Advies haar eerste bijeenkomst houdt een conferentie
Te beleggen waartoe zullen worden uitgenoodigd de directies der
beide CoVrespondentie-bureaux, teneinde de invoering der regeling
aan die bureaux te bespreken.
Gaarne uw berichten tegemoet ziende,
Namens het Kringbestuur,
Hoogachtend
fw £.) D. HANS, voorzitter.
W. N. VAN DER HOUT, secretaris.
Ledenlijst.
Aangenomen als gewone leden:
R. KAMPSTRA, Leeuwarder Crt., Bagijnestraat 43, Leeuwarden.
P. MULLER, Columbusstraat 153, den Haag.
Aangenomen als buitengewone leden:
W LEERTOUWER, Delftsche Crt., Gasthuislaan 32, Delft.
C. WERKHOVEN, De Arbeid, van Lawick van Pabststraat 169,
Arnhem.
Verhuisd:
M BERDEN naar Linneausparkweg 55, Watergraafsmeer.
Mej. B. M. YAN DEN ENDE, van Delft naar Hooge Gouwe 115,
ALB. KaixER, van Hoorn naar Baronielaan 84 G, Breda.
C. DE ROT, van Gouda naar Oostzeedijk 159, Rotterdam.
T ' SCHENKMAN naar Bergerallee 5, Dusseldorf.
S. DE VRIES, thans 2"= Jan Steenstraat 86, Amsterdam, naar
Redactie Locemotief, Semarang.
De leege schatkist.
Onze leden, die zoo druk met hun eigen financiën bezig
zijn, mogen nu ook wel eens even denken aan de geldmiddelen
van den Kring. . . . ,
Want de financieele positie van onze vereeniging is inder­
daad slecht.
Men luistere maar even. ' .
In gewone tijden waren de inkomsten van den Kring vaak
al niet voldoende, om de uitgaven te dekken. We stonden
op het randje. Het batig saldo van vorige jaren, m verscheidene
effecten belichaamd, is dan ook allengs opgebruikt.
Stuk na stuk moest worden verkocht, en thans resten er nog
twee: een stok-oude integraal en een pandbnef van de
Westlandsche, samen naar den koers van het oogenolik
f 800 a f 1000 waard. , ,. ,.
Het vorige vereenigmgsjaar eindigde met een nadeehg saldo

van f 149.14, maar aangezien het begon met een batig saldo
van f 478.60» (het restant van een verkocht effect) ziet men
daaruit, dat we reeds over het vorig jaar een tekort hadden
van f 627.74 s . Uit dit cijfer volgt al, dat gedurende het
loopende jaar het verlies veel grooter zal zijn, want wèl werden
de contributies met f 2.50 verhoogd, maar de uitgaven namen
nog in heel andere verhouding toe.
Het orgaan b.v. is een groote uitgaaf-post. De grootste.
En dit spreekt van zelf. Het is het eenige geregelde middel
van contact tusschen de leden en het geld er voor is wèlbesteed.
Wij willen echter met een enkel cijfer aantoonen,
dat wij den omvang van het orgaan zooveel mogelijk hebben
beperkt. Er verschenen tot dusver in het loopende jaar
21 nummers, in totaal 173 bladzijden. Dat is gemiddeld
8 bladzijden per nummer. Aangezien de algemeene vergadering
heeft beslist, dat uit de kas van den Kring ten hoogste
8 bladzijden per nummer betaald worden, ziet men uit het
meegedeelde, dat wij ons precies aan dat cijfer gehouden
hebben. Toch was dat uiterst moeilijk. Want van de 173
bladzijden waren er liefst 74 gevuld met officieel nieuws,
zoodat de redacteur voor 21 nummers slechts 99 bladzijden
had om vrijelijk over te beschikken. . Dat is ongeveer 4Y2
bladzijde per nummer. Ieder zal toegeven, dat dit toch
eigenlijk geen toestand is. Maar terwille van de Kringkas
hebben wij ons zeer beperkt.
Hier komt nog iets bij. Wij hadden n.1. de beschikking
over het Maandblad-fonds. De stand van dit fonds over 1919
was op 1 October j.1. aldus:
Bijdragen f 488.60
Advertenties . . . . „ 69.50
f 558.10
Wij hadden het recht, om over dit bedrag vrijelijk te
beschikken, teneinde het orgaan uit te breiden. Welnu, van
dat recht hebben wij ten bate van de Kringkas zoo goed als
geen gebruik gemaakt. Wel hebben we het nummer, waarin
het verslag van het Kringfeest verscheen (35-jarig bestaan)
een eenigszins bijzonder karakter gegeven door bijvoeging van
enkele foto's, maar wanneer men dit uit het Fonds betaalt,
en wanneer men er desnoods ook nog uit zou willen betalen
de twee extra-nummers, ieder van 4 pagina's, die over de
salaris-regeling verschenen zijn, dan nog blijft er een aardig
batig saldo over, dat op het eind van dit jaar vermoedelijk
uit het Fonds in de Kringkas zal worden gestort. Men zal dus
toegeven, dat de redacteur de uitgaven voor het orgaan zooveel
mogelijk binnen de perken heeft gehouden. Desniettemin zijn
die uitgaven zèèr aanzienlijk, want de prijs is sinds vroeger met
meer dan 100 % gestegen.
Een andere zèèr belangrijke en zèèr toegenomen post is die
voor bestuurs- en commissievergaderingen. Deze stijging houdt
direct verband met de zich meer en meer uitbreidende bemoeiingen
van den Kring. Het Bestuur kwam herhaaldelijk
bijeen. De salaris-commissie vergaderde telkens, in Amsterdam,
Utrecht, den Haag. De reis- en verblijfkosten zijn hoog,
zoodat ook deze post een belangrijk cijfer zal aantoonen.
Voorts hebben we dit jaar ons 35-jarig bestaan gevierd l )
en eischte de Reglements-herziening geld voor extra-drukwerk.
Met andere woorden: aan het eind van het jaar zal de
rekening een zeer aanzienlijk tekort aanwijzen. En daartegenover
staat alleen het bezit van de bovengenoemde twee effecten,
waarvan de koers zeer is gedaald.
Wat te doen?
Het volgend jaar treedt de nieuwe contributie-regeling in
werking. Men stelle er zich geen wonderen van voor. De
uitgaven blijven toenemen, de plaatselijke vereenigingen vragen
vergoeding van onkosten voor gedelegeerden en afgevaardigden,
en de meerdere bate van de nieuwe contributie zal o. i.
niet voldoende zijn om de weegschaal van onze financiën in
evenwicht te brengen. Dat moet intusschen worden afgewacht.
Het feit waarmee we nu te maken hebben is, dat we het
vorig jaar hebben gewerkt met een verlies van ruim f 600,
(hetwelk intusschen grootendeels kon worden gedekt door
het saldo van een verkocht effect) en dat over het loopende
en zooveel duurdere jaar het tekort nog veel grooter zal zijn.
De financieele toestand van den Kring is dan ook niet
rooskleurig.
Wie ziet er iets op? Een gala-voorstelling? Verkoop van
bloemetjes op straat? Of wat anders?
Wij zouden de zaken voorloopig nog gaande kunnen houden.
De twee effecten verkoopen op een gunstig oogenblik, en
: ) De meeste leden bleven nog steeds in gebreke den Penningmeester
de verschuldigde f 1 te zenden voor het Gedenkboekje.
Waarom toch? Do it noiv.
DE J O U R N A L I S T 187
dan de rest van het tekort overschrijven op een volgend jaar.
Maar dat jaar brengt dan óok weer een tekort. Daarom heeft
het Bestuur voorloopig besloten aan de algemeene vergadering
voor te stellen, de rest van het tekort door een kleine contributie-verhooging
over 1919 te dekken.
Martin van Raalte.
Wanneer men hoort van iemand die gedurende 55 jaren
aan één stuk een beroep, ambt of betrekking heeft vervuld,
stelt men zich dien persoon voor als buitengewoon hoog
bejaard. Vooral als men er bij verneemt dat het beroep dat
van journalist is. Welnu, MARTIN VAN RAALTE zal 21 October
a.s. *) mogen terugzien op een loopbaan van 55 jaren in
dienst der Nederlandsche dagbladpers en op dien dag tevens
zijn 7o en verjaardag gedenken. De collega's die, voor zoover
zij hem kennen, wel allen zijn vrienden zullen zijn, zullen
dit merkwaardige dubbele jubileum met groote belangstelling
vernemen.
Het zij mij vergund aan den vooravond van VAN RAALTE'S
feestdag, 't een en ander van zijn merkwaardigen levensloop
te vertellen. Wij wortelen beiden in denzelfden journalistenkweekgrond.
Zijn wieg van jeugdig dagbladschrijver stond,
evenals de mijne, in het Hooge Westeinde in Den Haag.
Toen ik, jongmaatje, VAN RAALTE daar aan 't oude Dagblad
voor 't eerst ontmoette, was hij al heel wat mans geworden
in de vier jaren dat hij onder de eminente leiding van
Iz. J. LION de handgrepen van het vak had geleerd. Als
verslaggever kon men hem toen reeds belangrijke opdrachten
toevertrouwen. Als onervaren groen profiteerde ik van mijn
jongeren collega. En dat ging te gemakkelijker omdat VAN
RAALTE een jongmensch was van een nobel karakter en
tegelijk van veel aanleg en ambitie voor de journalistiek.
Aan zijn voorbeeld dat vooral op de jongelui van zijn leeftijd
prikkelend werkte en aan zijn gulle vriendschap en prettigcn
omgang, heb ik in de eerste moeilijke jaren veel te danken
gehad.
MARTIN — want zoo werd hij bij de courant, ook door
zijn hoofdredacteur, altijd genoemd — had een vroolijken,
vluggen geest, die hem verwonderlijk spoedig den weg deed
vinden door alle rubrieken van het journalistieke werk. Zoo
lang zijn brave moeder leefde, was hij daar het zonnetje in
het huis, en op 't bureau was het eerst gezellig als MARTIN
er binnenkwam en met LOEWENBERG of het merkwaardig
correctorstype SCHADE de kroniek van den dag aan 't bepraten
ging.
Voor mij is het altijd een raadsel gebleven hoe MARTIN
VAN RAALTE aan zijn talenkennis kwam en ik herinner mij
nog heel goed hoe verbaasd ik was en met zekeren eerbied
naar mijn toch eenige jaren jongeren collega opzag, toen ik
bemerkte dat hij geregeld brieven en telegrammen zond naar
de Londensche Standard: Die betrekking tot het Engelsche
blad moet bepaald veel tot zijn vorming hebben bijgedragen
en ook tot zijn durf om voor heete journalistieke vuren te
staan.
Er zijn in het journalistieke leven van MARTIN VAN RAALTE
mooie momenten geweest. In een tijd toen de dagbladpers
in de samenleving nog lang niet de voorname plaats innam
van tegenwoordig, was dit vooral voor de verslaggevers een
moeilijk baantje. De autoriteiten met wie zij te doen hadden,
waren eer stug dan voorkomend, eer tegenwerkend dan
doordrongen van de roeping der pers, zooals gelukkig tegenwoordig
geheel anders is geworden. VAN RAALTE heeft dien
moeilijken tijd meegemaakt en het zoo gedaan dat het aan
zijn verslagen niet te merken was met hoeveel zorg, inspanning
en ergernis zij vaak tot stand waren gekomen. Wat
moet onze vriend, na zoovele jaren van noesten arbeid, op
dien moeilijken maar heerlijken tijd met voldoening terugzien;
wat moet hij zich met welgevallen herinneren zijn prestaties,
b.v. op de reis en het verblijf te Arolsen, waar hij het
huwelijk van Willem III en Prinses Emma van Waldeck
meemaakte en de lezers van Het Vaderland vergastte op zijn
interessante brieven; wat zou hij mémoires kunnen schrijven
over zijn reizen in het gevolg van Regentes Emma in de
provinciën van ons land!
Het zal ongeveer in 1872 zijn geweest dat VAN RAALTE
van het Dagblad naar Het Vaderland overging, na, behalve
aan eerstgenoemd blad, ook nog aan de Haagsche Nieuwsbode
*) De dag is niet 23 October, zooals foutief in een deel van
de oplaag der aan de leden toegezonden circulaire stond, maar
21 October.

188 DE J O U R N A L I S T
en korten tijd aan het toen nog driemaal in de week uitkomend
Leidsch Dagblad (van den ouden heer A. W. SIJTHOFF)
hoofdredacteur te zijn geweest.
Deze korte vermelding spreekt boekdeelen over de werkkracht
van dat jonge mensch.
In de bureaux van Het Vaderland ligt VAN RAALTE'S
belangrijkste werkzaamheid als journalist. Daar was hij tijdgenoot
en medewerker van hoofdredacteuren als GOEMAN
BORGESIUS en MACALESTER LOUP; daar was hij jarenlang de
voortreffelijke verslaggever en de rechterhand van genoemde
hoofdredacteuren op de tribunes der beide Kamers: daar was
het dat hij in 1897 zijn 25-jarig redacteurschap aan genoemd
blad vierde onder tal van blijken van waardeering, o. a. van
de Regeering die hem voor de koninklijke onderscheiding
van de Orauje-Nassauorde voordroeg.
Het tegenwoordig geslacht van journalisten kent VAN RAALTE
vooral als de parlementaire verslaggever van Het Nieuws van
den Dag. In die hoedanigheid waardeeren hem de werkbijen
van de perstribune niet alleen als hun nestor, maar ook als
de vakman die hun steeds een voorbeeld was van nauwgezetten
arbeid en opgewekte, nooit verflauwende ambitie.
Op die perstribune, waar hij zijn vriend BLOK als nestor
opvolgde, heeft hij nu 55 jaren gearbeid en alle wisselingen
van het parlementaire leven meegemaakt.
Ter verpoozing van dezen meestal zeer zwaren arbeid,
vermeidde VAN RAALTE zich met het geestig en onderhoudend
bijhouden van de dagelijksche Haagsche kroniek van de
Nieuwe Gron. Crt., die jarenlang tot de meest gelezen en
meest geciteerde brieven uit de residentie werd gerekend.
Ik zou nog vele andere werkzaamheden van dezen vruchtbaren
journalist kunnen noemen: zijn brieven en artikelen
in tal van hollandsche bladen en, behalve zijn relaties met
de Londensche Standard, ook zijn medewerking gedurende
eenige jaren aan de Parijsche Figaro.
Zoo is in groote trekken de levensloop geweest van dezen
voortreffelijken Nederlandschen journalist.
Hem zij op dezen dag deswege ons aller hulde gebracht.
P. A. HAAXMAN Jr.
(Den leden van den Kring wordt beleefd verzocht van het
bovenstaande in hun blad vóór den 2i en October geenerlei
melding te willen maken, daar de gezondheidstoestaad van
den a.s. jubilaris het niet wenschelijk maakt hem ontijdig aan
emoties bloot te stellen.)
* *
*
Aan het artikel van collega HAAXMAN zij het ons veroorloofd
toe te voegen, dat ook de Kring aan MARTIN VAN
RAALTE dank verschuldigd is. Hij is van de oprichting af
lid geweest en toen reeds kort daarna, in 1886, de vereeniging
kwijnde en dreigde onder te gaan, was hij het, die de reddende
hand uitstak. In de. vergadering van 6 Juni 1886 werd
zijn motie aangenomen, als gevolg waarvan een commissie
werd benoemd die pogen zou vooraanstaande journalisten tot
den Kring te brengen. Deze poging had succes en vooral
door het persoonlijk optreden van MARTIN VAN RAALTE traden
journalisten van naam daarna tot den Kring toe. Men vindt
een en ander uitvoeriger in de schets van de Geschiedenis
onzer vereeniging beschreven. Reeds het optreden in dien
tijd geeft VAN RAALTE recht op de blijvende erkentelijkheid
van ons allen.
Hij deed mèèr.
Een belangrijk aandeel had hij in de totstandkoming van
het Ondersteuningsfonds, en de algemeene vergadering koos
hem onder de eerste commissarissen van het Fonds. Weer
later bracht hij, als rapporteur van de Fonds-commissie, een
uitvoerig en belangrijk rapport uit over de Pensioenverzekering.
Herhaaldelijk vertegenwoordigde hij den Kring op buitenlandsche
congressen, o. a. werd hij afgevaardigd naar „het
wereldpersparlement te St. Louis."
Jammer, dat een incident naar aanleiding van één dier
congressen (wij meenen het Luiksche) ontstaan, en dat het toemalige
Kringbestuur naar zijn meening niet tot oplossing
bracht, hem van den Kring vervreemde. Jaren lang hield hij
zich afzijdig, maar tot onze groote vreugde mocht het ons
gelukken den stoeren veteraan het vorig jaar weer op de
algemeene vergadering te krijgen in Rotterdam, waar het
35-jarig bestaan werd herdacht. Aan de lunch voerde hij het
woord, de oude band tusschen VAN RAALTE en den Kring was
hersteld. Met jeugdige opgewektheid zou hij deelnemen aan
de feestelijke herdenking, maar kort te voren trof hem de
ernstige ongesteldheid die hem aan bed bond. De ontroering
onder zijn Haagsche collega's was groot, want allen zonder
onderscheid voelen voor hem een innige genegenheid.
Gelukkig is hij thans weer heel wat beter en op zijn feestdag,
21 October, zal hij in zijn woning gehuldigd worden.
Den bekwamen journalist, den altijd opgewekten en hartelijken
collega een blijde groet namens heel den Kring, voor
wien hij in jongere dagen zoo veel heeft gedaan. Dit nummer
van ons orgaan zal hem — uit voorzichtigheid, op medisch
advies — eerst op v zijn feestdag bereiken. Maar dan wete
hij ook, dat hij, de 70-jarige, die 55 jaar lang hard heeft
gewerkt in ons vak, en wiens gouden jubileum in 1914 dooide
tijdsomstandigheden niet voldoende kon worden herdacht,
in veler hart leeft.
Uit de Katholieke journalistiek.
„De Weleerw. heer A. KOKKF.LKOREN, R. K. priester en
kapelaan te Dordrecht, is benoemd tot hoofdredacteur van
de Nieuwe Dordrechtsche Courant."
Bovenstaande mededeeling, die ik aan het hoofd der
rubriek Personalia vond in de „Mededeelmgen van de Ned.
Kath. Journalisten-Vereeniging" (No. van 3 Oct. jl.), noopt
me onweerstaanbaar tot het maken van eenige aanteekeningen.
Zelf katholiek journalist, mag ik zeggen: „Nourri dans Ie
Sérail, j'en connais les détours".
De aanstelling van niet-journalisten in leidende posities
aan de katholieke journalistiek is een onderwerp, dat in de
kringen van kath. vak-journalisten vaak besproken, betreurd
en gegispt wordt. Bijna nooit echter komt de uiting daarvan
naar buiten, — omdat, . . , nu ja, omdat de meeste kath.
journalisten er zich liever niet aan wagen: de naastbetrokkenen
meenen, dat directie en commissarissen het hun kwalijk
zouden nemen; collega's voelen er maar weinig voor, de
kastanjes voor anderen uit het vuur te halen, en wie er
over zouden willen schrijven, zouden m. i. in de katholieke
pers daarvoor niet overal even gemakkelijk plaatsing kunnen
vinden, omdat het nu eenmaal een precair onderwerp is,
waaraan men zich liever niet de vingers prikt.
En toch is het noodzakelijk, dat over hetgeen er te dezen
aanzien onder de kath. vakgenooten omgaat, eens een ruiterlijk
en openhartig woord vernomen worde.
Door ons, katholieke beroepsjournalisten, wordt het inschuiven
van heeren kapelaans als hoofdredacteurs met een ongunstig
oog aangezien, om twee redenen: eerstens omdat het de
belangen van de door ons voorgestane journalistiek,
tweedens omdat het de belangen van ons, katholieke journalisten
zelven, benadeelt.
De katholieke journalistiek. Ook deze heeft hare
technische eischen, zoo goed als elke andere journalistiek:
neutrale, liberale of socialistische. Van de journalisten wordt
gevergd, dat zij niet alleen een langdurige routine hebben,
vele jaren doormaken als leerling-redacteur, derde-, tweede-,
eerste-redacteur, maar ook dat zij een bepaalde wetenschappelijke
ontwikkeling hebben, alvorens tot hoofdredacteur
benoembaar te zijn. Vooral aan de provinciale pers moet de
hoofdredacteur voorts ook eenig begrip hebben van de techniek
van typografie en drukkerij, van het saamwerken van
post-, telegraaf-, telefoon-, spoordienst voor de totstandkoming
van zijn blad. Wat weet van dat alles een kapelaan, die uit
een of andere parochie gehaald wordt en op een redactiebureau
geplaatst?
Zeer zeker missen deze heeren niet een wetenschappelijke
ontwikkeling, maar het is er eene, die in geheel andere
richting is gestuwd: meestal weten zij meer van klassieke
dan van moderne talen; zij kennen kerkhistorie, canoniek
recht, filosofie, dogmatische en moraal-theologie. Doch de
wetenschappen van het volle maatschappelijk leven, waarmee
het dagblad —- het katholieke zoo goed als elk ander —
dagelijks in aanraking komt: staatsrecht, staathuishoudkunde,
parlementaire, politieke, koloniale en diplomatieke geschiedenis,
enz. enz., zijn hun vreemd.
Het gevolg is, dat deze heeren metterdaad en feitelijk niet
hoofdredacteuren worden maar schrijvers van hoofdartikelen,
en meestal nog wel van hoofdartikelen van een aard, waartegen
in de sectie Pers op den te Utrecht gehouden eersten
Nederlandschen Katholiekendag (Sept. 1919) gewaarschuwd
werd door de Dominicaner paters MOLKENBOER en HYAC.
HERMANS, de laatste als langjarig redacteur van de Maasbode
tot oordeelen zeker alleszins bevoegd.
Verder bepaalt de arbeid van priesters-hoofdredacteuren
zich gewoonlijk tot het uitoefenen van preventieve censuur
op hetgeen de andere redactie-leden schrijven.

Een ander nadeel der benoeming van kapelaans tot hoofdredacteuren
is voor de katholieke pers dit: vele jongelieden,
die voor ons vak zéér geschikt zouden zijn, weigeren het in
te gaan, uit de overweging: „Dank je: ik loop altijd de
kwade kans om de promotie tot de best betaalde posten
nooit te bereiken, wijl er op een kwaden dag een Eerw. heer,
soms tegen veel minder salaris, in wordt geschoven."
Voor de vak-journalisten zei ven is het uiterst
onaangenaam, voor velen hunner zelfs verbitterend, zich
betere posities te zien afgesloten door de inschuiving van
heeren, die, ze mogen op sommig gebied hun meerderen zijn,
als vakmannen beneden hen staan.
Dit alles moest maar eens ronduit gezegd worden, en ik
mag het zeggen, omdat ik zelf geen belanghebbende partij ben.
Laat ik erbij voegen, dat men aan enkele der voornaamste
katholieke bladen deze ervaring zelf zoodanig heeft opgedaan,
dat Tijd en Centrum hunne oude traditie: geestelijken als
hoofdredacteurs aan te stellen, sinds jaren hebben opgegeven.
Men beginne aan de pers nu niet datgene te doen, waarvan
de Nieuwe Dordrechtsche Courant het bovenvermelde
voorbeeld gaf.
JAC. P. VAN TERM,
hoofdredacteur Limb. Koerier.
* *
Collega VAN TERM behandelt * inderdaad een eenigszins
delicaat onderwerp, maar wij mochten hem de plaats daarvoor
niet weigeren. Overigens willen wij wel opmerken, dat aan
de met-Katholieke pers iets dergelijks ook, en misschien nog
wel vaker, voorkomt. Het verschijnsel is dan ook van algemeenen
aard. Niet zelden gebeurt het, dat tot hoofdredacteur
iemand wordt benoemd, die tot op dat oogenblik geheel
buiten het vak heeft gestaan. Een advocaat, een ambtenaar,
een oud-Kamerlid. Voor hen worden dan bekwame
journalisten gepasseerd. Wij zeggen natuurlijk niet, dat de
benoemden over het algemeen niet deugen voor hun taak,
maar het is toch ontmoedigend wanneer de best-betaalde
posten en meest verantwoordelijke functies dikwijls aan buitenstaanders
worden gegeven. Of dat nu geestelijken zijn of niet
is onverschillig — Redactie.
Verkeerde begrippen.
Het kan wellicht zijn goede zijde hebben, het volgende
niet onvermeld te laten.
De afdeeling Rotterdam van de overleden Vereeniging voor
Vrouwenkiesrecht heeft op 30 Sept. jl. des avonds een feestelijke
bijeenkomst gehouden ter viering van de verkrijging
van het kiesrecht voor de vrouw. In die bijeenkomst heeft
o. m. mevr. VAN ITALUE—VAN EMBDEN het woord gevoerd.
In haar redevoering deelde mevr. VAN ITALUE mede, dat
zij een strijd tegen de mode is begonnen, die h. i. veel te
veel tijd van de huisvrouwen in beslag neemt en een veel te
groot gedeelte van het huishoudgeld vergt. In dien strijd had
zij echter tot nu toe weinig succes, omdat de groote pers
weigerde haar artikelen op te nemen. Een van de redacties
had meegedeeld, dat zij die artikelen niet kon opnemen, omdat
de courant de advertenties van de modemagazijnen enz. niet
kon missen.
Zeker, mevr. VAN ITALLIE sprak van één der redacties,
maar zij zeide dit bij wijze van: u begrijpt me wel, dames
en heeren, daar zit 'm de kneep.
Ik heb de moeite genomen, een van de dames bestuursleden
van de afdeeling te verzoeken, mevr. VAN ITALLIE
mede te deelen, dat zij m. i. dergelijke opmerkingen in een
openbare vergadering beter achterwege kon laten, met het
gevolg, dat mevr. VAN ITALUE zich eenigen tijd later aan
onze tafel vervoegde om haar verwondering over onze ontstemming
kenbaar te maken.
Ik heb toen ongeveer het volgende opgemerkt: Mevrouw,
het spijt me, dat uw opmerking op het oogenblik waarop zij
werd uitgesproken, niet beter tot mij is doorgedrongen, want
dan had ik mijn jas aangetrokken en was ik heengegaan.
U weet heel goed, dat dergelijke opmerkingen onwaar zijn.
Het is eenvoudig onmogelijk, dat iemand van de redactie
van een blad dat tot de groote pers behoort, u over advertenties
spreekt. Met de advertentieafdeeling heeft de redactie
van een groot blad niets te maken, daar weet ze niets van,
daar mag ze zich niet mee bemoeien en daar bemoeit ze
zich niet mee.
Uit het antwoord van mevr. VAN ITALLIE bleek, dat zij haar
mededeeling van een ander had ontvangen.
Mevr. VAN ITALLIE beklom opnieuw het podium en deelde
DE J O U R N A L I S T
189
de vergadering mede, dat de heeren van de pers ontstemd
waren over haar opmerking. Zij legde er den nadruk op, dat
zij van één blad had gesproken en geenszins bedoeld had te
generahseeren of haar toehoorders daartoe aanleiding te geven.
Ik ben toen opgestaan en heb gezegd: zegt u°dan Ö welk
blad u bedoelt. Maar daartoe was mevr. VAN ITALLIE 'niet
te bewegen en zij kreeg steun van eenige protesteerende
staatsburgeressen, die het zóó al welletjes vonden.
Eenigen tijd tevoren had dezelfde dame aan wie ik verzocht
had, mevr. VAN ITALLIE onze ontstemming kenbaar te
maken, een glazen bakje met bloemen op onze tafel geplaatst
kennelijk met de bedoeling ons te laten zien dat het heelemaai
met kwaad gemeend was. Ik heb het ding onder de tafel
gezet, en het er later weer op geplaatst, toen alweer dezelfde
dame mij vroeg, of het er werkelijk onder moest blijven.
Ik heb er de mededeeling aan toegevoegd, dat vóór de verklaring
van mevr. VAN ITALLIE een bakje met bloemen
geen compensatie was voor een mededeeling die ik hier nu
maar niet nader zal kwalificeeren, en dat de pers zich met
een beetje bloemetjes niet zoet laat houden. Tegelijk heb ik
gevraagd, welk dan toch dat bewuste blad was.
En nu aarzel ik geen oogenblik, het daarop gevolgde antwoord,
dat zeer waarschijnlijk vertrouwelijk bedoeld was hier
over te brengen en te zeggen, dat het bewuste blad volgens
haar die ons dit meedeelde, de Maasbode is. Ik aarzel geen
oogenbhk, omdat ik weiger te gelooven, dat de redactie van
de Maasbode tot iemand die een redactioneel artikel aanbiedt
eenvoudig zou gezegd hebben : dat kunnen wij niet opnemen
want WIJ kunnen de advertenties niet missen.
Bovendien, stel eens dat mevr. VAN ITALLIE met haar
strijd succes zou hebben. Wat zou dan het eerste gevolg zijn ?
Natuurlijk een aantal advertenties betreffende aanbiedingen
van vereenvoudigde kleeding e. d.
Ik heb hier een nuchter relaas van het gebeurde gegeven.
Wellicht heb ik mij dien avond wat te kwaad gemaakt, maar
het is dan toch ook wel ergerlijk, dat een beschaafde, ontwikkelde
vrouw als mevr. VAN ITALLIE, die betoogd had
dat voor de vrouwen de tijd is aangebroken „om de groote
lijnen te zien", in een openbare vergadering goedsmoeds over
de groote pers dingen zegt, die uitermate geschikt zijn om
de volslagen onkunde van het publiek ten opzichte van de
gebruiken van en den gang van zaken bij onze groote pers
nog eens wat aan te dikken.
Salaris-verho oging.
In De Journalist van 2 Oct. j.1. komt het volgende
berichtje voor:
„De redacteuren van de Nieuwe Rotlerdamsche Courant
hebben deze week opnieuw salaris-verhooging ontvangen.
Zoo grijpt onze actie o?n zich heen."
De leden der redactie der N.R.Ct. verheugen zich in het
succes hetwelk „onze actie" voor de zeer vele journalisten
die veel te laag worden gesalarieerd heeft gehad, hoewel zij
de vastgestelde salarisschaal beneden peil vinden. Voor hen
heeft overigens „onze actie" tot nu toe geen ander positief
resultaat opgeleverd dan een bovenmatig hooge contributie
welke den Kring leden zal kosten.
Dat aan de leden van de redactie der N. R. Ct. een salarisverhooging
met terugwerkende kracht tot 1 Jan. 1919 werd
toegekend, is het gevolg van de onderhandelingen die de
Redactievereeniging der Nieuwe Rotterdamsche Courant zelfstandig
met het bestuur van de courant heeft gevoerd.
Namens het bestuur van de
Redactiever. der N. R. Ct.
JONQUIÈRE,
secretaris.
* *
*
Zeker, waarde collega, die onderhandelingen heeft uw
redactie-vereeniging zelfstandig gevoerd. Maar het verband
met onze algemeene actie {onze, d.w.z van de beide journalisten-organisaties)
zal toch geen sterveling kunnen ontkennen.
Men leze nog eens elders in dit nummer hoe wij daarover
denken. De Kring heeft de salaris-kwestie op het tapijt gebracht,
en toen er een minimumschaal moest worden vastgesteld
kon ieder veilig voorspellen, dat de collega's, die tot dusver
m de Nederlandsche journalistiek tot de best-gesitueerden
hadden behoord, daarvan niet direct zouden profiteeren. Maar
die schaal heeft den tendenz, dat zij automatisch invloed
oefent op alle salarissen, ook op die welke er een stuk boven
uit gaan. Wij beweren dat de gevoerde actie tot dusver ook
J-

190 DE J O U R N A L I S T
reeds op alle salarissen, geen enkel uitgezonderd, invloed
heeft geoefend. Een redactie-vereeniging moge zelfstandig
optreden en daardoor den laatsten stoot geven in dat bepaalde
geval, wij meenen toch dat niemand den invloed van de
algemeene beweging ernstig zal kunnen ontkennen. En het is
ook niet aardig om het te doen. Aan groote bladen, waar
geen redactie-vereeniging bestaat, zijn de salarissen trouwens
evenzeer verhoogd. „Zoo grijpt onze actie om zich heen".
En wat die „bovenmatig hooge contributie" betreft, en de
mededeeling dat de Kring leden zal verliezen — wij willen
en durven niet aannemen dat er onder de beter-gesitueerden
ook maar één is, die daarom zijn lidmaatschap zal opzeggen.
Dit ware' een zoo kras bewijs van totaal gemis aan solidariteit
en gemeenschapsgevoel, dat het hen, die dag in dag uit hun
tijd voor den Kring geven, met opoffering van persoonlijke
genoegens en ontspanning, wel totaal zou moeten ontmoedigen.
Wie — gelijk ook wij zelf — de hoogste contributie zal
moeten betalen, moge zich gelukwenschen dat hij tot de
best-gesalarieerden behoort. En dankbaar zal hij dan zijn vijf
dubbeltjes per week offeren voor de kas der vakvereeniging,
die er thans in geslaagd is, de eerste maal dat zij een actie
als deze voert, het salaris-peil op te voeren, en de lagere en
middelmatige salarissen direct, de hoogere indirect verbeterd
te krijgen. Vijf dubbeltjes per week, voor de hoogste salarissen,
en vergelijk daarmee de contributie die de arbeiders
betalen ! Zoo juist heeft het spoorweg-personeel zijn contributie
verhoogd tot i!/2 % van het netto-loon. Dat zou in onze
vereeniging voor een salaris van b.v. f5000 beteekenen f 75.
De contributie is slechts f 22.50.
De collega's van de N. R. Crt. (die trouwens noch in
het orgaan noch op een vergadering tegen de hoogere
contributie bezwaar maakten) hebben verleden jaar ons
allen verblijd door hun toetreding tot den Kring. Toen zij
daarop de redactie-vereeniging stichtten, schreven zij in het
reglement, dat alle leden ook lid van den Kring moesten
zijn. Dit was een uitnemend voorbeeld. Wij blijven ook
verder hopen op hun toewijding en sympathie voor de belangen
van de organisatie. — Eedactie.
Een monopolie van het Correspondentiebureau.
Eenige dagen nadat ik het artikeltje in het vorig nummer
had geschreven en aan den redacteur van ons orgaan gezonden,
gewerd mij de mededeeling van den Loonraad, dat deze
was teruggekomen van zijn aanvankelijk besluit om alleen
den verslaggever van het Correspondentiebureau toe te laten
tot zijn bijeenkomsten, en thans had besloten, ook dagbladvertegenwoordigers,
die zelf van zijn vergaderingen een verslag
willen maken, toe te laten. De veronderstelling schijnt niet
gewaagd, dat deze verandering van houding het gevolg is
zoowel van het door het bestuur der Haagsche Journalisten-
Vereeniging bij den Loonraad uitgebrachte protest als van
de door mij in het blad, waaraan ik ben verbonden, gepubliceerde
klacht.
Hoewel hiermede het conflict is opgelost, scheen het mij
gewenscht, de zaak onder de aandacht mijner collega's te
brengen, omdat ze bewijst, dat het doeltreffend kan zijn, dat
onzerzijds er krachtig stelling tegen wordt genomen, wanneer
men aan het Correspondentiebureau een monopolistisch
karakter zou willen toekennen.
LUIKINGA.
Buitenland.
E. W. de Jong.
Een commissie van leden der Foreign Press Association,
de vereeniging van buitenlandsche dagblad-correspondenten
te Londen, heeft (naar wij in het Hbl. lezen) in Café
Royal, Regentstreet een lunch aangeboden aan een tweetal
leden die Londen metterwoon gaan verlaten. Dat waren de
heer F. HENRIKSON (die jaren lang correspondent van de
Gothenburger Tidende en andere Zweedsche bladen geweest
is en nu in zijn vaderland een andere journalistieke functie
gaat vervullen) en de heer E. W. DE JONG, correspondent
van het Handelsblad die binnenkort naar Amsterdam terugkeert.
Een toevallige omstandigheid, te aardig om onvermeld te laten,
was dat de heer De JONG den 8 en Oct. 1906, dus op den kop
af dertien jaar geleden, zijn eersten brief als correspondent
van het Hbld. schreef.
In the chair: — wegens afwezigheid van den voorzitter,
den heer COUDURIER DE CHASSAGNE, die op het oogenblik in
Frankrijk vertoeft — de vice-president, de heer G. DUSSOL.
Als gast was nog aanwezig de heer F. R. HARRIS van het
Gedrukt bij A. de la Mar Azn., Amiterdam.
Foreign Ojffice, terwijl verder de tafel een bonte rij vormde
van vertegenwoordigers van alle nationaliteiten. Van de
Nederlandsche journalisten waren aanwezig de heeren : prof.
dr. P. GEYL {N. Ji. Ct.), J. REYNEKE VAN STUWE (JV. V. d. D.
en Vad.), J. T. GREIN (oud-correspondent van het Hbld.)
en een vertegenwoordiger van hetzelfde blad.
De secretaris der Association, de heer J. DE MARSILLAC,
sprak de vertrekkenden in hartelijke bewoordingen toe. De
heer DE JONG wees er in zijn antwoord o. m. op dat behalve
de Volkenbond ook een bond van journalisten dringend noodzakelijk
en eerstgenoemde zonder den laatste zelfs onmogelijk
was. Daarom moesten de buitenlandsche correspondenten,
meer dan tot dusver lfet geval was, contact zoeken met
Engelsche journalisten, zonder dat hierdoor het oorspronkelijk
karakter der Foreign Press Association gewijzigd zou behoeven
te worden. De teekenen van bijval en de Engelsche hear haer's
die opgingen, bewezen dat de aanwezigen met dit denkbeeld
instemden.
Op het welzijn der vertrekkenden, die beiden voorbeelden
van collegialiteit en zeer populair waren, werden hierop
nogmaals de glazen geheven en ook daarna bleef men nog
een korten tijd gezellig bijeen.
Personalia en Berichten.
Binnenland:
— Mr. PLEMP VAN DUIVELAND keert deze week in het
vaderland terug.
Benoemingen.
Benoemd:
tot redacteur van Het Volk de heer A. M. DE JONG, te
Amsterdam;
tot redacteur van De Telegraaf de heeren E. J. LIDTH
DE JEUDE, mr. H. VAN DEN BERG en A. PELT Jr.
— Collega F. HAGEMAN heeft ontslag genomen als redacteur
van De Telegraaf en een betrekking buiten het vak aanvaard.
— Tot' de vereeniging „De Nederlandsche Dagbladpers"
zijn thans 80 leden toegetreden. Alle dagbladen op 4 na zijn
aangesloten. Die 4 zijn De Tribune (Amsterdam), Dagblad
voor Helder en Hollands Noorderkwartier (den Helder),
De Zeeuw (Middelburg) en Friesch Dagblad (Sneek).
— De Katholieke Journalisten-Vereeniging telt thans 116
gewone leden. Hiervan zijn er 23 ook lid van den Kring.
Vermoedelijk echter zal na de hangende statutenherziening
het ledental der vereeniging wijziging ondergaan.
— Naar het Vad. verneemt, keert prof. dr. H. D. J.
BODENSTEIN, hoogleeraar in het Romeinsch-Hollandsch recht
aan de universiteit van Amsterdam, naar Zuid-Afrika terug
en wordt hij daar hoofdredacteur van De Burger, het groote
blad in Kaapstad.
— Te Baarn is opgericht eene vereeniging genaamd
„Baarnsch Perscomité". Van deze vereeniging zijn lid de
uitgevers van de plaatselijke bladen en de vaste correspondenten
van elders verschijnende bladen, die plaatselijk nieuws
van Baarn opnemen. Het doel is, zoo ruim mogelijk omscheven,
de gemeenschappelijke belangen der door hare leden
vertegenwoordigde bladen te bevorderen. Tot bestuursleden
werden gekozen de heeren G. BAKKER, voorzitter en R. K.
VAN DEN BERG, secretaris-penningmeester.
— De directie der Nederlandsche Spoorwegen heeft bepaald,
dat aan het personeel geen vergunning meer zal worden verleend,
om op te treden als verslaggever of correspondent van
een courant. (N. v. d. D.)
Advertentiën.
Een journalist,
Hollander, 29 jaar, die eenige jaren in Weenen
correspondent was van Duitsche bladen, zoekt
thans in Nederland een plaats in de journalistiek,
hetzij in éen der groote steden, hetzij in de provincie.
Adres: P. MULLER, Columbusstraat 153, den Haag.