vlot leidraad en toetsen vierde leerjaar - Centrum voor Taal ...

44
2 Schrijfvaardigheid bevorderen
Niet alleen schrijftoetsen moeten complete schrijfopdrachten zijn, maar ook de schrijftaken die we aan
leerlingen geven doorheen het schooljaar om hun schrijfvaardigheid te bevorderen. Het is nogal logisch
dat als we leerlingen willen leren om met bepaalde eisen rekening te houden (lezer, doel), we hen
veelvuldig met die eisen moeten confronteren. Schrijven leer je immers grotendeels al doende.
In het volgende voorbeeld werd een dergelijke complete schrijftaak gegeven. Leerlingen van het derde
leerjaar kregen een stripverhaal zonder tekstballonnetjes voor ogen. De schrijfopdracht bestond erin dat
ze de tekeningen beschreven voor de schoolkrant. In de schoolkrant was echter geen plaats voor de
tekeningen, dus moesten de kinderen ervoor zorgen dat lezers die de tekeningen niet konden zien toch
het verhaal konden volgen. In vele gevallen (zoals het onderstaande) bleek dat niet te lukken:
De jongens speelen voetbal
En dan die andere schopt heel hard
ze hebben planetjes
Ja ja we gaan dat schilderen met zwarte verf
ha ha daar is hij kom we verstopen ons agter de muur
Auw Auw dat doet zeer mijn voet gebrooken
Nu komt hij nooit meer trug
Het voornaamste probleem van deze schrijfopdracht is niet het aantal spellingfouten dat erin staat, maar
het feit dat de schrijfster moeilijk kan inschatten wat een lezer die de tekeningen niet kan zien aan
informatie (verbanden, verwijzingen) nodig heeft om de draad van het verhaal te kunnen volgen. Voor
het kind zelf is het verhaal zonneklaar, het ligt immers in stripvorm voor haar ogen. Al wat niet op papier
staat, kan het kind erbij denken. Kinderen buigen deze redenering echter vaak om: alles wat je erbij kunt
denken, hoeft niet op papier.
Dit voorbeeld toont duidelijk aan dat het geven van complete schrijftaken voor kinderen lang niet
volstaat om hun schrijfvaardigheid te bevorderen. Het is een belangrijke eerste stap, maar met die stap
ben je er nog lang niet. Het is niet omdat je leerlingen vraagt om iets te schrijven voor een bepaalde
lezer, dat ze in hun schrijfsels automatisch rekening gaan houden met die (afwezige) lezer. Integendeel,
de kans is groot dat de leerlingen na twee minuten al weer op zichzelf zijn teruggeplooid. Het zal dan
ook van belang zijn om kinderen in hun schrijfproces intensief te begeleiden, en hen te ondersteunen in
het tegemoetkomen aan de eisen die aan een goed schrijfproduct worden gesteld.
Dat gebeurde in het bovenstaande strip-voorbeeld niet. Nadat de leerlingen de instructie tot de
schrijfopdracht hadden gekregen, werden zij gedurende een half uur met rust gelaten. Op het einde van
het lesuur gaven de leerlingen hun verhaal af aan de leerkracht, waarop deze de opstellen verbeterde.
Hieronder vindt u hetzelfde opstel terug met de aantekeningen van de leerkracht.
De jongens speelen voetbal
En dan die andere schopt heel hard
nn
ze hebben planetjes
Ja ja we gaan dat schilderen met zwarte verf
pp ch
ha ha daar is hij kom we verstopen ons agter de muur
Auw Auw dat doet zeer mijn voet gebrooken
terug
Nu komt hij nooit meer trug
© Wolters Plantyn • VLOT • leidraad