HOUTCOLLECTIES van België en Nederland - Nehosoc

dig intact is bestaat uit 102 glazen stolpen van
ongeveer 12 cm hoogte. Het hout, de wortels, vruchten
of takjes worden er zo, luchtdicht onder de kurk, in
bewaard. Enkele soorten staan op alcohol. Op het
eerste gezicht lijkt het vreemd om de houtsoorten en
het herbariummateriaal in glazen stolpen te bewaren.
Vroeger, toen hortussen vaak voor de medische
wetenschap werden aangelegd, werden glazen stolpen
gebruikt. Ook diverse universiteiten bezitten tegenwoordig
nog collecties in stolpen.
Het heeft indertijd veel moeite gekost de verschillende
houtsoorten en hun specifieke medische waarde voor
de geneeskunde op te sporen, het hout of de onderdelen
te verkrijgen en ze vervolgens ook nog wetenschappelijk
te determineren. De soorten zijn afkomstig
uit vele landen en verschillende werelddelen. Zo zijn
er mirte bladeren van de Myrtus communio uit
Australië, die lintwormen zouden verdrijven; Jamboulschors
van de Eugenia jambolana, dat dysenterie zou
tegen gaan; Campêchehout van Jamaica als middel
tegen buikloop, enz., enz..
Bij de verzameling behoort een uitgebreide lijst van de
102 houtsoorten en hun specifieke geneeskrachtige
waarde. De verzameling werd enkele malen getoond
op een Open Dag Hout in Nederland en bevindt zich
momenteel bij één van de HCTO-bestuursleden op een
zolder in Lokeren. De verzameling is niet voor het
publiek te bezichtigen.
Massieve boekvormen bij het HCTO
Het HCTO werkt sinds midden 60'er jaren aan
houtstalen in eenvoudige massieve boekvorm die in
aantallen inmiddels zijn uitgebouwd tot 106 stuks. De
collectie is ontstaan op initiatief van enkele HCTObestuursleden
van het eerste uur. Er wordt nog steeds
gewerkt aan aanvullingen en de collectie neemt
hierdoor per jaar met 6 tot 8 stalen toe. Behalve de
normale houtsoorten wordt ook plaatmateriaal, MDF,
e.d. meegenomen. Het formaat van de boekvormen is
21 X 13/16 X 2 cm. Er bestaat geen lijst van de gehele
verzameling, die iedere dinsdagavond te bezichtigen
is.
Mét museum ‘De Veluwezoom'
ging de houtcollectie ten onder
Het is vaak aan de niet aflatende energie van
enkelingen te danken, dat er bepaalde zaken kunnen
gebeuren. Zo kon ook de bijzondere houtschijvencollecties
ontstaan. Iemand die deze collectie nog uit
de vooroorlogse jaren heeft gekend, vertelde hoe de
heer Bondam, destijds archivaris van de Gemeente
Arnhem, een klein particulier museum had ingericht in
zijn villa te Velp. Een klein bordje in de tuin wist toch
steeds bezoekers te werven. Deze getuige vertelde hoe
hij er als schooljongen veel vrije uren doorbracht. In
ruil voor kleine hand- en spandiensten mocht hij
meehelpen met het prepareren van de nieuwe vondsten
voor het museum en met de inrichting van de steeds
uitdijende natuurhistorische collectie. Deze collectie
bestond voornamelijk uit opgezette dieren, uit vraatsporen,
stenen, fossielen en allerlei plantenmateriaal
zoals vergroeiingen van boomtakken, dwarsdoorsneden
van bomen en heksenbezems.
Aangezien de heer Bondam grote belangstelling voor
het plantenrijk koesterde en veel wist te vertellen over
de omliggende gebieden, werd er voor de collectie
houtschijven van op de Veluwe voorkomende bomen,
een flinke plaats ingeruimd. Helaas is het hele pand
met alle collecties in de oorlog verloren gegaan.
Heidemij koesterde karpers en houtstammen
In een onderkomen van de Heidemij, tegenover Huize
‘Sonsbeek’ in Arnhem, werd op de zolder van het
grote pand onder meer een verzameling karpers op
sterk water en een collectie houtstammetjes bewaard.
Men moet bedenken dat de Heidemij zich oorspronkelijk
bezighield met grote projecten om werkelozen
‘nuttigen arbeid te doen verrichten’. Een soortgelijk
project was destijds gaande bij het Amsterdamse
Bosplan en de toenmalig geplande Amsterdamse
ringweg. Ontginningen en boomaanplanting
behoorden tot het werkprogramma. Vandaar de
zoldercollectie met het productiehout dat voornamelijk
voor stutten in de mijnen gebruikt zou worden, en
enkele voorbeelden van bouwhout.
De karpercollectie in glas diende het visonderzoek. De
Heidemij had in en buiten Arnhem, in Gulpen en op
enkele andere plaatsen uitgebreide visvijvers ontwikkeld.
Ze dienden zowel een studieobject als een
kweekproject en worden nog steeds in stand
gehouden.
Het hout op de zolder moet men zich als volgt voorstellen:
-ronde stammen met een insnijding aan de
bovenzijde zodat kern- en spinthout goed zichtbaar
waren en -rechthoekige balken van ongeveer 1 m lang,
vierkant aan de korte zijden, de bovenzijde schuin
afgezaagd. Deze collectie werd helaas ten tijde van de
nieuwbouw. Jammer genoeg heeft alle speurwerk in
oude kranten en archieven geen verdere gegevens
opgeleverd.
De verdwenen xylotheek van Wageningen
In de jaren 1937-1938 heeft Prof. Dr. H.J. Venema
van de toenmalige Landbouw Hogeschool verschillende
publicaties geschreven over xylotheken waaronder
één over een ‘houtverzameling in doozen’,
welke zich toen in het Landbouwmuseum bevond.
Volgens zijn naspeuringen was deze xylotheek
afkomstig zijn van de heer H.M.J.F. Thijs, die van 1-
10-1916 tot 9-7-1917 leraar was aan de Hogere Land-,
Tuin- en Bosbouwschool te Breda. Via de heer Thijs
belandde de verzameling houtdozen bij de afdeling
Bosbouw van de Landbouw Hogeschool te Wagenin-
Houtcollecties van België en Nederland 11