HOUTCOLLECTIES van België en Nederland - Nehosoc

langs arboreta, plantsoenendiensten, botanische tuinen
om de gewenste soorten bijeen te brengen. Behalve de
Universiteit Utrecht en de NEHOSOC werkten diverse
houtliefhebbers, botanische tuinen, Staatsbosbeheer,
de Grontmij, Foreco bv en de stichtingen De Schovenhorst,
Industrie Hout en Twickel aan deze activiteit
mee.
In 1978 resulteerde deze actie in een beperkt aantal
(100) houtpakketten van elk 85 inheemse soorten,
vergezeld van een namenlijst en bijbehorende kaart
met de vindplaatsen van het hout. Een deel van deze
inheemse houtpakketten werden de leden van de vereniging
aangeboden en een deel bleef ter beschikking
van de universiteit voor eigen gebruik/behoefte en als
ruilobject met andere universiteiten of instituten.
De monsters zijn voor het merendeel stalen in de
afmeting 15 X 10 X 2,2 cm en de rest in schijven en
andere vormen en formaten. Bij het NEHOSOC-secretariaat,
bij de Universiteiten van Utrecht en Wageningen,
en bij vele geïnteresseerden bevinden deze
collecties zich verspreid over Nederland en België.
Gentse houtcollectie,
sterk verbonden met de praktijk
De Universiteit van Gent kent onder de Faculteit
Landbouwkundige- en Toegepaste Biologische Wetenschappen
het Laboratorium voor Houttechnologie,
dat onder de leiding staat van Prof. Dr ir M. Stevens.
Hier worden mensen opgeleid tot bio-ingenieur in
land- en bosbeheer.
Omstreeks 1950 startte Prof. Eeckhout (†) met een
collectie houtstalen, die naderhand werd aangevuld
onder leiding van respectievelijk Prof. J. Schalck en
Prof. M. Stevens. De collectie wordt overigens nog
regelmatig aangevuld vanuit de houtwereld met houtsoorten
met een mogelijke toekomstige commerciële
waarde. Momenteel bestaat de collectie uit ± 3.000
monsters (600-700 soorten) van zeer uiteenlopende
vorm. Er zijn verzamelingen met kleine stalen en
courante houtstalen in grote afmetingen. Ze zijn
meestal gecodeerd in het Nederlands en zijn
hoofdzakelijk alfabetisch per geslachtsnaam opgeslagen
bij kamertemperatuur in special kaste. De stalen
zijn niet geregistreerd. Voorbereidingen zijn
evenwel gaande om ze in computerbestanden te brengen.
Verder zijn er nog ± 2.500 coupes van ± 500 houtsoorten
aanwezig. Ook van veel in de praktijk gebruikte
houtsoorten werden coupes en stalen opgenomen.
Van iedere microscooppreparaat zijn er de drie
vlakken, het kopse-, tangentiale- en radiale vlak.
De basis van de coupes collectie ligt bij de nalatenschap
van de heer Frison (†) uit Antwerpen. De stalen
uit zijn collectie zijn ergens in Antwerpen op een
onbekend adres terechtgekomen.
De Gentse verzameling stalen en coupes groeit
overigens nog gestadig. Ze zijn opgeslagen per geslacht
en de minder courante soorten staan per familie.
De coupes dienen vooral als educatief hulpmiddel
‘materiaal tijden’ bij het practicum van de cursus
‘houtanatomie’.
Naast deze eigen verzameling bezit het Laboratorium
voor Houttechnologie nog enkele kleine, zeer interessante
verzamelingen van over de gehele wereld, die
werden samengesteld door houtinstituten en universiteiten:
Maleisië (± 100 stalen en coupes), Suriname (±
100 stalen), Brazilië (± 75 stalen) en Ivoorkust (± 75
stalen).
De gehele collectie heeft vooral een educatieve waarde
voor zowel studenten land- en bosbeheer als voor
derden. Omdat de collectie ook voor expertise door
vakmensen (als houtimporteurs, architecten, schrijnwerkers
en particulieren) wordt gebruikt is een commerciële
waarde hier ook van toepassing.
HCTO-collectie van 1289 botanische soorten
Het HCTO heeft in de loop der jaren voor de
vereniging zelf een wetenschappelijke standaardcollectie
opgebouwd, die inmiddels bestaat uit 1289
botanische soorten. Hierbij behoren de steekkaarten
met de kenmerken en eigenschappen van de verschillende
houtsoorten. De basis bestaat uit een collectie
welke werd aangekocht in Engeland. Het was vooral
Simon Wessels († 1993) die hier veel werk aan heeft
verricht. De monsters dienen als vergelijkingsmateriaal
bij aankoop en determinatie van houtsoorten.
Alle exemplaren zijn met de hand zuiver geschaafd.
De verzameling is opgeborgen in een kast met 40
schuiven (laden) en de monsters zijn gerangschikt op
familie/geslacht/soort. De hele registratie staat op
kaarten en wordt momenteel (1997) in computerbestanden
gebracht. De verzameling is te bezichtigen
in lokaal ‘Den Engel’ te Antwerpen.
Eeuwenoude en recente collecties
in Rijksherbarium Leiden
De oudste universiteit in Nederland, de Leidse, kende
reeds in 1590 de stichting van een botanische tuin.
Vier jaar later werd deze hortus door de beroemde
plantkundige Clusius opnieuw ingericht. Nog steeds
bestaat deze Clusiustuin op het historisch vermaarde
terrein aan de Schelpenkade te Leiden. In de loop van
de tijd wisten opvolgers van naam, waaronder Herman
Boerhaave, de Leidse Hortus tot een internationaal
centrum voor plantkunde uit te bouwen. Een stroom
van jonge wetenschappers trachtte zich een plaats te
veroveren binnen de wetenschappelijke veste. Sommigen
zagen hun moeite beloond, waaronder een
jonge onderzoeker uit Zweden, Linnaeus genaamd,
een man die nog van zich zou doen horen.
Leiden koesterde van oudsher banden met binnen- en
Houtcollecties van België en Nederland 17