Naar een democratische arbeidsverdeling in Vlaanderen en Europa?

40
ruil tussen de gezinsleden. Indirect levert gezinsarbeid ook inputelementen voor
andere activiteiten (buiten het gezin).
Externe opvoeding/verzorging/opleiding bestaat uit de verzorging, opvoeding en
opleiding van gezinsleden (vooral de kinderen) door personen buiten het eigen gezin,
in andere gezinnen of organisaties (bijv. kinderopvang, onderwijs). Deze activiteiten
willen vooral bijdragen tot de persoonlijke en sociale ontwikkeling van
kinderen en jongeren, maar ook de direct materiële voorzieningen zijn belangrijk.
Persoonlijke verzorging betreft alle activiteiten die direct gericht zijn op de verzorging,
de recuperatie of het herstel van het eigen persoonlijk kapitaal: de dagelijkse
nachtrust en andere vormen van rusten, maaltijden nemen, persoonlijke hygiëne en
gezondheid, seksuele activiteiten. Tegelijk dragen ze bij tot de ontwikkeling van het
sociaal kapitaal.
Vrije tijd of ontspanning verwijst naar alle activiteiten in de resterende vrije tijd die
we onder de brede noemer ontspanning en recreatie kunnen plaatsen: sport, spel,
lezen, muziek beluisteren, artistieke hobby’s, televisie kijken, cafébezoek, naar
theater gaan enz. Deze activiteiten zijn vooral gericht op de persoonlijke en sociale
ontwikkeling maar kunnen ook materiële en financiële resultaten opleveren, bijv.
zelfgemaakte kunstwerken die men thuis gebruikt als decoratie of die men verkoopt
aan andere gezinnen.
We vermelden hier al dat men al de niet-professionele, (weinig of) niet-betaalde activiteiten
in zekere mate kan uitdrukken in monetaire termen, bijv. door middel van
het geldbedrag dat men uitspaart door deze activiteiten zelf te doen of de geldelijke
baten die men daardoor derft. We komen hier later op terug bij de waardevorming
tijdens menselijke activiteiten.
De analyse wordt hier beperkt tot de verdeling van deze hoofdactiviteiten, omdat ze
in deze context voldoende differentiatie bieden voor het begrijpen van de dagelijkse
tijdsverdeling en voor de ontwikkeling van de beleidsmodellen voor de verdeling
van beroeps- en gezinsarbeid. Er wordt hier dus geen aandacht besteed aan de
deelactiviteiten.
De tijdsverdeling kan op verschillende manieren worden voorgesteld. Men kan voor
diverse subgroepen een gedetailleerde presentatie geven van de opeenvolgende
activiteiten tijdens de gemiddelde dag of week. Dit beeld kan op zich zeer interessant
zijn maar het zou weinig zinvolle informatie bieden voor het begrijpen van de
centrale uitdagingen inzake de dagelijkse arbeidsverdeling: hoe combineert men de
hoofdactiviteiten tijdens de levensloop om een 'goed leven' en 'goed samenleven' te
realiseren.
Figuur 2.5 illustreert een 'eenvoudig' conceptueel model van de individuele verdeling
van de hoofdactiviteiten van mannen en vrouwen (Van Dongen et al., 2001).
Het model is deels gebaseerd op empirische gegevens voor gehuwde paren tussen
20 en 50 jaar in Vlaanderen (1992) en deels op een extrapolatie voor de andere
leeftijdsgroepen. De figuur laat ook de (graduele) verschillen zien tussen de drie
klassieke stadia van de levensloop: de fase van de opleiding (kinderen en jongeren),