♦••♦

VIII
ALS HET LEVEN EEN TRIOMF WORDT
EUROPA'S OUDSTE VORSTENHUIS
DOOR EDUARD VETERMAN I
C Vervolg)
Heel de geschiedenis van Italië uit dien tijd
wemelt van steden, die worden genomen en
weer verloren; het is een verwarde dans van
belegeringen en prijsgeven. Bijna veertig jaar
duurde dat spel — maar in 1335 werd Carlo I
Grimaldi door den Paus officieel bevestigd als
heer van Monaco, en het gelukte hem dit, tot
zijn dood toe, te blijven. Hij verwierf zelfs de
signorieën van Menton, Castillon en Roque-
brune, en nóg vindt men langs de ligurische kust
bijna overal het wapen der Grimaldi's terug,
aan weerszijden van het kleine dorpje Grimaldi,
bij de Italiaansche grens, waar het stamslot — o
ironie! — bewoond wordt door Voronoff, om-
ringd door kooien vól apen
De mode is machtig, en men ontkomt haar
niet. Het was de tijd der Borghia, en het gold
voor mode zijn tegenstanders te vergiftigen of
heimelijk aan den ponjaard te rijgen. Men bleef
in het kasteel van Monaco niet achter. Op
mysterieuze wijze viel de merkwaardige Luciano
Grimaldi — wetgever van talent, regent van
groote kwaliteiten — onder den dolk van een
Doria. Twee en veertig dolksteken vermelden
de kronieken nauwkeurig. Kort daarop stierf
Augustino, bisschop van Grasse, vergiftigd.
Honorio de Eerste, vergiftigd Het kasteel
van Monaco krijgt iets van een sombere de-
coratie uit een drama van Victor Hugo, vol
romantischen hartstocht van bloed en wraak. Dit
was, wat men pleegt te noemen, de goede oude
tijd
Doch dan heeft ook de nieuwe aera der
Renaissance haar intrede gedaan. We vinden
aan het hoofd der signorie Honorio II, de
„Louis Quatorze van het vorstendom". Inder-
daad, nóg, ondanks roulette en Sporting Beach
en onvermijdelijke Engelschen, vindt men in
Monaco geregeld sporen terug van dezen man,
de eerste die den titel van „Prince de Monaco"
voerde, en dien titel ook wist te doen erkennen
door de vorsten rondom. Dat was in 1619. Maar
zijn daden bleven niet bij titel-spel. Het heele
paleis werd omgebouwd. Er werd een Munt
opgericht, waar hij goud- en zilvergeld liet slaan.
Hij mengde zich ijverig in de verwikkelingen
dier tijden, werd ridder van het Gulden Vlies,
Hertog, Pair van Frankrijk. Hij verzamelde
schilderijen en kostbaarheden; had zijn agenten
in de centra van den kunsthandel. Hij was het
type van een Renaissance-vorst in grooten stijl,
een breed en humanistisch regent, zooals Mo-
naco eerst twee eeuwen later weer zou krijgen
in den geleerden „Albert den Zeevaarder".
Sinds Honorio bleven de banden met Parijs
uiterst teeder. Er knoopten zich zelfs banden
van bloedverwantschap tusschen de Grimaldi's
WH
HONORIO* V
Di« in Monaco een nieuwen
wind Het waaien.
CARLO HI
Die do speelbank in Monaco
concessie gat.
en de Bourbons. Er ontstond een groote vriend-
schap tusschen den Grimaldi Louis I en den
hertog de Guiche. Gezamenlijk trokken zij, nog
geen dertig jaar oud, in dienst van de Hoog-
mogende Staten der Zeven Provinciën. Belden
waren zij, als vrijwilligers, ondergebracht op
een schip uit het eskader van De Ruyter, toen
deze in 1666 tegen de Engelschen uitzeilde, bij
Texel. Hun galei viel het Engelsche vice-admi-
raalschip aan; het werd een gevecht van man-
tegen-man. Doch nog vóór de beslissing viel,
vloog hun eigen bodem in brand. De Ruyter gaf
,,De Kleine Holland" bevel hulp te brengen.
Nauwelijks waren zij déar weer aan boord, of
de Engelschen enterden het schip. Toen kwam
De Ruyter zelf tusschenbeide en wist een deel
der vrijwilligers te sauveeren, met niet meer dan
wat doorweekte vodden aan De Guiche
had drie wonden opgeloopen; Grimaldi niet één.
Dat was de tijd toen de zon van Louis-Qua-
torze boven Versailles opging en alles wat
blauw bloed had, daarheen werd gezogen. Het
koninklijk absolutisme verzwolg den adel, die
aan het hof lakeiendienst verrichtte onder het
zelfbedrog van een vergulde étiquette. Ook de
Grimaldi's kwamen er heen; een prinses van
Grimaldi werd zelfs eere-dame van de hertogin
van Orleans. Maar de „souverain" van Monaco
wist gedaan te krijgen, dat men hem als buiten-
landsch vorst erkende, en tot ergernis van den
opgepropten hofadel, ontvingen de nazaten van
den Genueezer koopheer sindsdien de eerbewij-
zen van vreemd potentaat
De Revolutie barstte los, en zelfs op de on-
neembare rots van Monaco, onder de eeuwige
lentezon, begon een onrustige wind te waaien.
Toch lieten de mannen van Parijs den „vreem-
den souverein" betrekkelijk met rust. Doch toen
het hoofd van den zieligen Lodewijk rolde, sloeg
de branding door den dijk. De prins vluchtte;
zijn vrouw, die zich onvoorzichtig waagde bin-
nen de Seinestad, waar haar kinderen waren,
viel in handen van de terreur. Haar geboorte —
ze was een hertogin de Choiseuil — gold reeds
voor een strafbaar feit. Zij maakte den treuri-
gen karretocht samen met André Chenicr.
In hun ballingschap verloren de Grimaldi's, als
goede koopmanskinderen, hun relaties niet uit
het oog. Daar is nu eenmaal niets eeuwig op
deze wereld, zelfs geen terreur. Met fijnen tact
onderscheidden zij, wie in de toekomst de meeste
kans had een man van domineerenden invloed
te worden en hun voorkeur ging uit naar den
geslepen Talleyrand. De uitnoodiging van Na-
poleon, om aan diens hof te verschijnen, werd
gaarne door de Grimaldi's aanvaard: het gaf hun
nog beter gelegenheid het terrein te verkennen.
ALBERT I DE ZEEVAARDER
Stichter vail het beroemde
museum, en groot beschermer
der Oceanografie.
LOUIS I
Die bij Texel onder De Ruyter teuren de
Engelschen vocht.
(Naar een schilderij van De Troye)
En inderdaad bleken zij goed te hebben gezien:
dank zij Talleyrand herstelde het Weener Con-
gres hen in al hun rechten en eigendommen.
Zij hoedden zich, bij hun terugkeer, in de
domme, reactionnairc fouten te vervallen, die
de Bourbons in Frankrijk naar een nieuwe
katastrofe brachten. Ze deden integendeel hun
best om, naar den nieuwen tijdgeest, hun minia-
tuur-rijk tot bloei te brengen. Honorio V her-
stelde veel verwaarloosde bouwvalligheid en
liet de groote chaussée aanleggen, die nog heden
een uitmuntende verbinding tusschen Monaco
en het lagere stadsdeel, de Cpndamine, vormt.
Doch de geest van opstand, die in de eerste
helft der vorige eeuw eigenlijk niet tot rust wars
gekomen, vlamde in de veertiger jaren weer op.
Het werd roerig in de signorieën der Grimaldi's.
Roquebrune en Menton kwamen in opstand;
Menton vooral. Men nam daar zelfs den door-
trekkenden erfprins gevangen. Pachten en an-
dere inkomsten hielden op. Prins Carlo voelde
den tegenstroom van den tijdgeest geducht, en
hij begreep, dat mét het getij de bakens moesten
worden verzet.
In Duitschland hadden verscheidene kleine
vorsten zich een royale bron van inkomsten
verschaft door concessies te verleenen tot het
oprichten van speelbanken. Er zat wel iets im-
moreels in, en het deed wel een beetje denken
aan Fouché, die de gansche kosten van zijn ver-
maarde politie dekte met de afkoopgelden van
speelhuizen en andere, nog obscuurder institu-
ten. Maar zooiets immoreels „rechtvaardigt"
dan ook een hooge pachtsom. Men kan het met
den hemel op een accoordje gooien, zei Tartuffe.
Omstreeks 1850 werd echter het kansspel in
Duitschland verboden, en de broodelooze ban-
kiers zagen uit, waar zij thans hun menschlie-
vende rad van fortuin konden doen draaien. De
Riviera begon in zwang te komen. Lord Broug-
ham had Cannes „ontdekt". Nice was het win-
terverblijf der Engelscße en Russische aristo-
cratie geworden. Het kleine vorstendom, met
zijn prins, die zoo goed geld kon gebruiken,
bood een kans; de prins van zijn kant stak
trouwens reeds een hand uit
Maar de zaken gingen slecht. De verbinding
van Nice uit was practisch alléén mogelijk per
Vervolg op pag. XII
(People wilt tdk).
Regie: Alfred Santell. ■
Paramount-film.
, Rol verdeeling:
Henty Wilton Charlie Ruggles
Clarice WÜton M"y B 0,and
Pedfly Trask ..Leila Hyams
Bifl Trask •■••• Dean Jagger
Dörls McBride Ruthelma Steven«
Bij den heer en mevrouw Wilton wordt een groote
partij gegeven ter eere van den eersten verjaar-
dag van het huwelijk van hun dochter Peggy.
Voordat het feest begoia hebben Peggy en haar man
Bill echter een kleine oneenigheid gehad, daar Bill ver-
geten was, dat het hun trouwdag was. Op het feest zelf
gedfaagt hij zich ook niet heélemaal zooal« het behoort
volgens Peflfly. daar hij te veel aandacht schenkt aan
■
HHH
een zékere Doris McBridc, hoewd deze zelf een echt-
genoot heeft Peggy vindt, dat hij te ver gaat en daarom
blijft ze dien nacht bij haar ouders; ze wil niet meer
naar Bill terug. Tevergeefs probeert haar moeder haar
tot een meer vergevensgezinde houding te brengen, en
daarom besluit zij met haar man een kleine comedle op
te voeren. Ze zullen doen of ze ruzie hebben en hopen
dan, dat Peggy zal zien hoe leelijk dat is. Het pakt
echter heel anders uit dan ze venvachten: Peggy trekt
partij voor haar moeder en deze vindt den toon van
haar man zoo natuurlijk, dat ze denkt, dat hij het meent
Al zijn verzekeringen van het tegendeel helpen niets.
Mrs. Wilton blijft bij haar opinie en als dan Doris
McBride nog weer eens ten tooneele verschijnt, nu in
gezelschap van den ouden heer Wilton, wil zij zelfs
scheiden. Peggy en Bill, die zich ondertusschen allang
weer hebben verzoend, voelen zich nu verplicht in te
grijpen en ze slagen hierin met behulp van eenige ge-
huurde gangsters uitnemend, zoodat alles ten slotte weer
op zijn pootjes terecht komt.
1) Charles Ruggtes en Dean Jagger. - 2) Betty Alden.
Ruthelma Stevens. Charles Ruggles en Mitchell Ingraham.
- 3) Charles Ruggtes en Mary Boland. - 4) Hans
Stinke, Mary Bioland en Coristantlne Romanoff.
mm.;:.
"fwmmmFSï
■
.
: