queeste zomer 2011 - Steinerschool Antwerpen

1891 – 2011
nooit onderwijzer,’ zei mijn grootvader
me iets meer dan een halve eeuw
geleden, toen onderwijzer nochtans een
‘Word
beroep met aanzien was.
‘Waarom niet?’
‘Omdat je dan altijd in de stank van de kinderen zit. Ze komen
naar school van tussen de beesten in de stal met de mest
nog aan hun klompen, ze laten winden en ze doen alles wat
maar kan om u het vel van onder uw nagels te halen.’ Het was
1891 en de kinderen zaten meer op het veld dan in de klas.
1951. In mijn lagere schooltijd waren de kinderen al wat meer
geciviliseerd, de scholen iets minder. We droegen verplicht
een stofjas en schreven nog met griffels op leien. We zaten
stil in zware dennenhouten banken en zwegen in de klas tot
we ervan zweetten want lijfstraffen waren de regel. De lat
was het meest gehanteerde didactische middel, ook buiten
de lessen meetkunde. De klassen waren overbevolkt. De
kolenkachel stond in het midden; de gele walm van de vette
kolen mengde zich met de landelijke geuren en nestelde zich
onverwoestbaar in het geheugen.
Goed tien jaar later vond mijn moeder het nodig om me
te dwingen – zo ging dat destijds - in dat door haar vader
verfoeide beroep te stappen. De scholen hadden een inhaalbeweging
gemaakt, stofjassen en leien waren verdwenen,
vulpennen domineerden het geschrijf, maar de klassen
waren nog steeds overbevolkt. De tuchtmaatregelen al wat
menselijker. Het personeel 100% mannelijk in de jongens- en
idem dito vrouwelijk in de meisjesscholen.
1966. Vijfenveertig jaar geleden werd voor de eerste keer
een eerste klas aan me toevertrouwd. Het overkwam me
in de loop der jaren nog een zevental keer met de huidige
eerste klas als nakomertje en ‘fermate’.
‘Zijn de kinderen nu anders dan toen je begon als leraar?’
vraagt men her en der. Dan moet ik diep nadenken: ‘Zijn de
kinderen van nu echt anders dan die van 45 jaar geleden? En
wat is er dan anders? Is er verschil in tijd of ligt het meer in
de ruimte: stad of platteland?’ Dat laatste al zeker niet meer
in ons gebetonneerd Vlaanderen.
Ja, ze zijn mondiger, durven de leraar aanspreken, durven
en mogen hun mening zeggen. Maar ligt dat aan de kinderen
of ligt het aan de veranderde mentaliteit bij de pedagogen?
Ik kan alleen spreken vanuit mijn ervaring in de steinerpedagogie
en dan zie ik in de eerste klas nog steeds kinderen
die met overgave luisteren naar sprookjes en er vrijwel op
dezelfde manier over tekenen als zovele jaren geleden. De
kinderen genieten hier nog net als hun voorgangers van kleuren,
van muziek, van toneel, van de jarenoude kinderspelen. In
se zijn de kinderen hetzelfde gebleven.
Wat is er dan veranderd? De boekentassen (om maar iets
te noemen) – destijds van handgesneden en –genaaid
varkens- of kalfsleder (ook bij vegetariërs) - zijn rugzakken
geworden. In groot contrast met vele andere schooltypes, in
deze school gelukkig zonder de schreeuwerige commerciële
drukte van een Studio 100 erop. De leefomgeving is veranderd
door de technologische evolutie. Radio en tv waren de
enige ‘boosdoeners’ in 1966, die voor kinderen echter niet
veel in de aanbieding hadden. Zij waren dus nog niet onderwerp
van de kindergesprekken. Maar het veranderde snel,
het aanbod werd groter en met de digitale revolutie werden
de technische mogelijkheden véél en véél uitgebreider.
En zijn deze kinderen hier en nu mee? Wees maar gerust, al
hoor je er weinig of niets over op school. Maar na een daguitstap
in het Rivierenhof zit er een zevenjarige, moe en verhit
van de wandeling en het spel, op tram 10 en zucht: ‘Als ik
thuiskom ga ik direct in bad met mijn Nintendo’.
Ze leven inderdaad in 2011.
Luc Cielen
39