queeste zomer 2011 - Steinerschool Antwerpen

dus een logica van a naar b hanteer tot ik bij z kom) dan zal
het moeilijk zijn om een rijmwoord te vinden of toch zeker
een dat niet geforceerd aandoet, iets dat gebruikt wordt
om te rijmen of omdat het moet rijmen. Mooi zal het alleen
maar zijn als het als vanzelfsprekend uit de rest van mijn zin
tevoorschijn vloeit en het lijkt alsof er geen ander woord voor
in de plaats kon komen. Het rijm krijgt dan iets noodzakelijks,
iets deugddoends. Maar ik schrijf ook niet alleen mijn zin om
twee woorden te doen rijmen, ik wil ook iets zeggen waarvoor
ik in mijn zin op pad gegaan ben. Zo ook zijn er hier weer twee
bewegingen die naar een evenwicht in ieder moment op zoek
zijn. Op een bepaald moment zal in het scheppingsproces van
mijn zin een omkering of omstulping plaats vinden: van a naar
z wordt plotseling van z naar a of omgekeerd.
Wat hier voor mijn wandeling met Jan, voor mijn schrijfzin of
voor mijn dichtregel gezegd is, dat geldt eigenlijk voor ieder
tijdsverloop. Dat geldt voor een muziekstuk, voor een feestje,
voor een les, voor ontmoeting, voor een gesprek, voor een
vakantie, voor een vriendschap, voor een liefde, voor een
levensfase, voor het hele leven. Er zijn altijd twee tijdstromen,
gestuwd door twee tijdsperspectieven, hoe weinig we
dat soms ook beseffen. De tijdstroom van verleden naar
toekomst, de evolutionaire, is de fysieke, de bewuste, de toevallige,
enz.; de tijdstroom van toekomst naar verleden is de
mentale, de involutionaire, de onbewuste, de zinvolle. Zijn die
twee met elkaar in evenwicht, zo mogelijk in ieder moment,
dan wordt de tijd een tijdslichaam dat je een kunstwerk zou
kunnen noemen. De tijd is een kunstmaterie.
Ieder jaar ga ik
met de kinderen
van de elfde klas
het labyrint van
de kathedraal van
Chartres bewandelen
(ongeveer
250 meter lang).
Dat labyrint is een
schitterend beeld
van die dubbele
tijdstroom. Als je
dat labyrint zou
binnenstappen als
onwetende, zonder
zicht op het geheel
-de subjectieve
benadering- en zou
zien hoe de weg
verloopt, dan krijg je het gevoel van voor de gek gehouden te
worden, je wordt heen en weer geslingerd van buiten- naar
binnenkant en omgekeerd, het lijkt chaotisch. Bekijk je het
van bovenaf, zoals je het bekijkt als je de voorstelling bekijkt
of als je terugblikt als je eenmaal in het midden bent aange-
komen en je reconstrueert je weg, dat is alles zeer mooi geordend.
Er zit een kruis in de weg, verdeeld in vier segmenten
waarin zich telkens (drie plus vier is zeven) zeven bochten of
keerpunten bevinden. Het kan zijn dat je in de loop van je wandeling,
begonnen met een gevoel van chaos, kunt gewaarworden
dat die orde zich in de chaos langzaam openbaart. De
dubbele tijdstroom doet dan zijn werking. Dat dit labyrint een
beeld is van de menselijke levensloop, zal iedereen wel van mij
willen aannemen. Er zijn goede argumenten voor. Maar het
staat evengoed voor ieder tijdsverloop.
Het gedicht van Gezelle over de twee zonsondergangen (zie
hieronder), een prachtig staaltje van hoe kinderlijke eenvoud
en verbazing met de diepste zin kunnen vermengd geraken,
krijgt misschien een onverwachte betekenis door deze
beschouwing. Let ook op de twee rijmwoorden per strofe die
elkaar als twee zonnen tegemoet-spreken.
Zonnenondergang
‘k Zie twee zonnen, elk’ heur’ weêrga
tegenvaren, langzaam aan:
de eene rijzen, rechte omhooge,
de ander’ rechte omleege gaan.
De eene komt, uit ‘s hemels blauwten,
neder in den blauwen schoot
van de Leye, en de andere uit heur’
blauwe diepten, rond en rood.
Gaan ze elkander kussen? Gaan ze
wijken uit den weg elkaar?
Gaan ze de eene op de ander’ vallen,
die van hier op die van daar?
Gaat er...? Ei! ‘t is duister schielijk:
zonne en weêrzonne, even gauw,
zijn gedempt en, zoo de Leye is,
zijn des hemels diepten grauw.
Wilbert Lambrechts
41