I. Landmeetkundige instrumenten

More documents

Recommendations

Info

Het meten van afstanden m.b.v. van meetketting en meetband was vrij goed uit te voeren als het terrein redelijk vlak was en er geen terreinhindernissen, zoals waterpartijen in de te meten afstanden aanwezig waren. Daarom heeft men sinds lang geprobeerd om instrumenten te construeren waarmee het mogelijk zou zijn om afstanden (lengtes) te meten. Optische afstandmeters. De eerste instrumenten die daarvoor ontwikkeld werden, waren optische afstandmeters. Zo kon met een dradenafstandmeter een afstand worden bepaald door deze af te lezen op een bijbehorende baak. Ditzelfde gebeurt ook bij de normale waterpasinstrumenten, waarbij ook de afstand wordt verkregen door het verschil tussen de aflezingen van de bovendraad en de onderdraad. Met de meeste van de bij 13 genoemde theodolieten kon men op die manier ook afstanden aflezen op bijv. een waterpasbaak. Een andere optische afstandmeter was de dubbelbeeldafstandmeter. Hierbij was in de kijker een prisma geplaats voor de helft van de objectieflens. Werd de kijker gericht op een horizontaal geplaatste afleesbaak, dan moest men de kijker zodanig richten dat de scheidingsnaad tussen de wel en niet gebroken lichtstraal ongeveer in het midden van de verdeling viel. We zagen dan in de ene helft het directe beeld van de baak, en in de andere helft het verschoven beeld. Op de baak was dan de gemeten afstand af te lezen. Omdat dit instrument dus in een theodoliet is ingebouwd, is deze opgenomen bij de in nr. 12 beschreven tachymeters; nr 1716 is hier een voorbeeld van. Elektronische afstandmeters. Bij elektronische afstandmeting werd gebruik gemaakt van elektromagnetische golven, die men tussen begin- en eindpunt heen en weer liet lopen. Afhankelijk van de aard van de golven was er een onderverdeling in 2 soorten: 1. Microgolf – afstandmeters, waarbij golflengten van enkele centimeters werden gebruikt (radiogolven) en waarvoor zowel in het begin- als eindpunt een zender nodig was. Voorbeeld hiervan zijn de de beide Tellurometer MRA-4 instrumenten; de nrs. 1700 en 1703, die beide bij de Rijksdriehoeksmeting zijn gebruikt. 2. Elekro – optische afstandmeters, waarbij golflengten van enkele tienden van microns (1 micron is 0,001mm) werden gebruikt (lichtgolven) en waarvoor in het eindpunt met een reflector kon worden volstaan. Voorbeelden hiervan zijn alle andere instrumenten in de hier volgende lijst, en ook alle in de tachymeters ingebouwde elektronische afstandmeters die bij nr. 12 vermeld staan. In het begin van de elektronische afstandmeting werden deze instrumenten voornamelijk ingezet voor het meten van afstanden t.b.v. gronslagmetingen, zoals het meten van kringnetten. Later werden de afstandmeters geplaatst op een theodoliet, en werden zij ook gebruikt voor de detailmetingen. De volgende fase was de integratie van die twee in de tachymeter; zie bij 12. nr. Afstandsmeters omschrijving jaar 1698 Oranje kleurige AGA Geodimeter 10, instrument nummer 10357. Opzet afstandmeter, die geplaatst kon worden op de theodoliet Wild T2, instr. nr. 68798. (zie nr. 1774). Gebruikt bij de Rijksdriehoeksmeting. 1699 Oranje kleurige afstandmeter Hewlett Packard HP 3808 A “2”, instrument nr. 1723 A 00583, compleet met stelschroevenblokje, met statief. Gebruikt bij de Rijksdriehoeksmeting. 1700 Groenkleurige Tellurometer MRA-4, instrument nr. 1037, compleet met onderstel op stelschroevenblokje. Gebruikt bij de Rijksdriehoeksmeting. 1701 Grijs kleurige AGA Geodimeter Model 6, instr. nr. 6104. Gebruikt bij de Rijksdriehoeksmeting. 1702 Grijs kleurige AGA Geodimeter Model 6A, instr. nr.61118, compleet op stelschroevenblok. Gebruikt bij de Rijksdriehoeksmeting. 1703 Groen kleurige Tellurometer MRA-4, instr. nr. 1035. Gebruikt bij de Rijksdriehoeksmeting. Met statief. 1704 Wild Sercel Distomat DI 10, instr. nr 10973 (nummer op de meetkast); richtkop is instr. nr. 50973. ± 1970 1705 Wild DI 3000 (Distomat), instr. nr. 67696, inclusief stelschroevenblok Wild GDF 6, en onderstel Wild GRT 42. 1706 Wild Sercel Distomat DI 10, geen instr. nr. gevonden, compleet met richtkop. De snoeren zijn er helaas afgeknipt. Zelfde type als bij 1704. 1707 Wild Sercel Distomat DI 10, meetkist instr. nr. 11217, formaat 31,5 x 18,5 x 40,5 cm, met richtkop instr. nr. 51217, compleet met snoergeleidering voor onder de theodoliet. 1708 Oranje kleurige afstandmeter Hewlett Packard HP 3808 A”1”, instrument nr. 1723 A 00481, compleet met stelschroevenblok, 1 batterij en 3 filters. Gebruikt bij de Rijksdriehoeksmeting. 1709 Wild DI-3000 (Distomat), instr. nr. 67690, compleet met onderstel Wild GRT 42 en stelschroevenblok. Gebruikt bij de Rijksdriehoeksmeting. 1709 A Leica Disto (handafstandsmeter), met oplader e.d. 1997 65
11. Invardraden Om afstanden te meten met een erg grote nauwkeurigheid, bijvoorbeeld t.b.v. het berekenen van een driehoeksnet, heeft men gebruik gemaakt van zogenaamde invardraden. Dit waren vrij lange draden, gemaakt van de ijzernikkellegering “invar”, met 36% nikkel, die bekend staat om zijn zeer kleine uitzettingscoëfficiënt. De exemplaren uit de collectie hebben elk een lengte van 24 meter. Met zulke invardraden is er door de Rijksdriehoeksmeting en de TH-Delft in 1964 – 1965 een basis gemeten op de Afsluitdijk. Verder zijn ze gebruikt voor metingen op de basis in het Duitse Meppen. 66 Invardraden nr. omschrijving 1710 Kist met daarin 3 invardraden, gespannen op een trommel met een diameter van 50 cm. Fabrikant: Askania, genummerd 586, 587 en 588. De lengte van alle drie de invardraden is 24 meter. 1711 Kist met daarin 3 invardraden, gespannen op een trommel met een diameter van 50 cm. Genummerd (op een plaatje op de deksel van de kist) Lab. v. Geodesie 89, 90 en 91. De lengte van deze invardraden bedraagt 24 meter. HOEKMETING 12. Tachymeters Als detailpunten moesten worden ingemeten m.b.v. het Systeem detailmeting, had men zowel de afstanden naar die punten als de richtingen naar die punten nodig. Toen de bij nr. 10 besproken afstandmeters waren ontwikkeld, ging men er al snel toe over om deze afstandmeters te plaatsen boven op de kijker van de hierna bij nr. 13 beschreven theodolieten, al of niet van hetzelfde merk. De punten werden genummerd en alle afgelezen hoeken en afstanden werden handmatig genoteerd op speciaal daarvoor ontworpen formulieren. De volgende stap was de integratie van beide instrumenten tot één instrument. Omdat deze meetmethode sneller ging dan het meten met de meetband noemde men deze instrumenten tachymeters (tachy = snel, snelwerkend). De electronisch gemeten afstanden waren in een scherm af te lezen; de m.b.v. de theodoliet gemeten hoeken moesten echter nog op de oude manier worden afgelezen. Toen de theodolieten zodanig konden worden aangepast dat deze ook digitaal af te lezen waren, ging de verdere ontwikkeling snel. De tachymeters werden voorzien van verschillende hulpmiddelen voor het opslaan van de digitaal afgelezen informatie. De Zeiss Reg Elta 14 bijv. (nr. 1722) werd hiervoor gekoppeld aan een ponsbandapparaat, terwijl de Wild TC 1 Tachy-mat (nr. 1728) een casettebandje gebruikte voor de opslag van zijn
Page 2: I. LANDMEETKUNDIGE INSTRUMENTEN49
Page 5: die tijd de ketting meetrokken werd
Page 8 and 9: 1557 Kadastermeetband, lengte 20 me
Page 10 and 11: 1604 Set van 11 meetpennen, lengte
Page 12 and 13: 1616 Set van 6 driehoekige jalons,
Page 14 and 15: 8. Prisma’s en hoekspiegels Een v
Page 16 and 17: 1659 Dubbel pentagon prisma, met gl
Page 20 and 21: meetgegevens. Andere waren gekoppel
Page 22 and 23: de meest belangrijke hoekmetingen,
Page 24 and 25: 1762 Twee ruiterniveau’s, zwart e
Page 26 and 27: 15. Grafometers In de tijd van de o
Page 28 and 29: HULPINSTRUMENTEN EN HULPMATERIALEN
Page 30 and 31: 18. Afstandsbaken Om te kunnen mete
Page 32 and 33: Bij het meten met de elektro-optisc
Page 34 and 35: 20. Schietloden voor opstelling the
Page 36 and 37: 22. Richtmerken De richtmerken ware
Page 38 and 39: 1942 Veldboek Betacord 64, fabrikan
Page 40 and 41: 1962 Koperen verkenningsheliotroop,
Page 42 and 43: 2001 Altimeter Barometer, merk YCM,
Page 44 and 45: collectie, die alle nr. 2060 hebben
Page 46 and 47: 2055 Drie beschermingsdoppen om op
Page 48: Reclame voor meet- en tekenapparatu

I. Landmeetkundige instrumenten

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?