I. Landmeetkundige instrumenten

1762 Twee ruiterniveau’s, zwart en groen. Geen vermelding merk of fabrikant aanwezig. De verdeling op het
niveau in rode kleur. Lengte 12.3 cm, hoogte (tot bovenkant houten knop) 14,2 cm.
1763 Ruiterniveau, zwart en groen. Nu geplaatst op de hiervoor onder nr. 1745 genoemde zwarte theodoliet
van G. de Koningh.
1764 Ruiterniveau, zwart/groen gespoten messing, met verdeling op het niveau in rode kleur. Lengte 12,2
cm, hoogte (tot bovenkant houten knop) 11,6 cm.
1765 Theodoliet Wild T2, instr. nr. 209684, met verticale rand. Voorzien van een opzetstuk voor het plaatsen
van een afstandmeter. Spiegeltje verticale rand is beschadigd.
1766 Theodoliet Wild T2, instr. nr. 150414, met verticale rand, voorzien van opzetstuk om een afstandmeter
op te plaatsen. Spiegeltje verticale rand is zwaar beschadigd. Met statief.
1767 Theodoliet G. de Koningh, nr. 4856, met kist ± 1915
1768 Theodoliet Breithaupt en Zn., Cassel, nr. 1413 ± 1910
1769 Theodoliet Wild T2, nr. 220044, met afstandsmeter ± 1975
1770 Theodoliet Kern DKM2-V, nr. 67926 ± 1965
1771 Theodolietje met opzet kompas, fabrikant: F.W. Breithaupt.
1772 Zwarte theodoliet, fabrikant Max Hildebrand früher August Linke u. Co. Instrument nr. 60253. In
de kist zit een stengelhaak en een nagelinstrument (nr. 1804), instrument nr. 59979 van dezelfde
fabrikant.
1773 Theodoliet Kern DKM2-V, nr. 34686.
1774 Theodoliet Wild T2-68798, met opzetstuk t.b.v. afstandmeter Geodimeter 10 (nr. 1698).
1775 Theodoliet T3, nr. 18815, 400 graden.
14. Sextanten en octanten
Bij de hiervoor genoemde theodolieten was er sprake van hoekmeetinstrumenten die men op een statief of ander punt
moest plaatsen om de hoekmetingen te kunnen verrichten. De hoeken werden daarbij gemeten in het horizontale
vlak, zoals dat in de landmeetkunde gebruikelijk is. De hier genoemde instrumenten zijn eigenlijk geen echte
landmeetkundige instrumenten maar nautische instrumenten, dus voor gebruik op zee. Zij meten niet de hoeken in
het horizontale vlak, maar de rechtstreekse hoek tussen de punten. Het zijn instrumenten die zijn ontwikkeld om op
zee de positie te kunnen bepalen door hoeken te meten naar de hemel-lichamen. Meet men hiermee de hoek tussen 2
punten op het land, dan krijgt men ook de rechtstreekse hoek i.p.v. de projectie van deze hoek.
De positie kon worden berekend door bijv. de hoogte van de hemellichamen t.o.v. de horizon te meten. Op zee kan men
geen theodoliet opstellen op een statief; met de hier genoemde instrumenten, de sextant en octant, werden de hoeken
gemeten door het instrument in de hand vast te houden. Het instrument heeft ook geen volledige cirkelrand, maar bij
de sextant is de rand CD 1/6 van 360º dus 60º, bij de octant is dat 1/8 van 360º is dus 45º, (als een taartpunt). Aan
één van de zijkanten van die punt is een kijkertje bevestigd. Aan de andere rechte zijde is een spiegel B aangebracht,
de kleine- of kimspiegel. Midden op die spiegel is een merkteken aangebracht om over te richten naar een punt.
71