I. Landmeetkundige instrumenten

opmerking: “De lengtemetingen mogen slechts met stalen meetveeren of met meetlatten en, voor kleine afstanden,
met den duimstok worden uitgevoerd. De nauwkeurigheid dezer hulpmiddelen moet voor de ingebruikneming worden
onderzocht. Het gebruik van schakelkettingen en linnen meetbanden is verboden”. In de uitgave van 1900 was in art.
36 het gebruik van “een meetketting of meetveer van tien of twintig meter” voorgeschreven, maar bij ministeriële
resolutie van 31 maart 1908 is de tekst van art. 36 veranderd in “De landmeters voor den velddienst moeten voorzien
zijn van de instrumenten en kantoorbehoeften, die zij voor de goede uitvoering van hunne gewone werkzaamheden
noodig hebben”. Daarom ging men er bij het Kadaster toe over om met de meetband, ook wel meetveer genoemd, te
gaan meten. Vele anderen bleven echter nog meten met de meetketting.
Meetbanden zijn er in vele soorten en maten. De meetbanden die men meteen na het afschaffen van de
meetkettingen ging gebruiken waren sterke stalen meetbanden van 10, 20 of 30 meter, de nrs. 1546 en 1547 hebben
zelfs een lengte van 50 meter. Zij hadden een breedte van ± 12 mm tot ± 30 mm en waren net als de meetbanden
voorzien van grote handvaten. Op iedere dm was een gaatje in de band geslagen, al dan niet voorzien van een
klinknagel. Op de halve meters werd vaak een koperen ringetje of knopje aangebracht, en op de hele meters zat
meestal een koperen plaatje met een cijfer, bijv. 1, 2, 3 of 4, dat het aantal meters aangaf vanaf het 0-punt. Op
maten in veelvouden van 5 meter zat een nog groter plaatje met meteraanduiding om het aflezen nog meer te
vereenvoudigen. De meetband werd t.b.v. het transport ervan, opgerold op een stevige ijzeren haspel. Dit type
noemde men veelal “Kadastermeetbanden”. Bij deze meetbanden was doorgaans bij het begin- en eindpunt een
markering (meestal een kleine halfronde uitsparing) op het handvat aangebracht; dit noemde men meetbanden met
“eindmaat”. Er waren echter ook uitvoeringen waarbij het begin- en eindpunt op de band zelf waren aangegeven door
een aangebrachte streep en dat noemde men daarom meetbanden met “streepmaat”. Deze banden met bijbehorende
haspels waren niet echt handig en ook niet snel in gebruik, wat problemen gaf bij het meten op wegen met veel
verkeer. Daarom is men er steeds meer toe overgegaan, om gebruik te gaan maken van smallere meetbanden met
cm verdeling op een haspel, waarop zij met behulp van een slinger, snel opgedraaid konden worden. Sommigen
noemen dat een “rouleau”. Dit waren eerst stalen meetbanden, later zijn ook goede, sterke meetbanden vervaardigd
van kunststof, zoals nr.1593. Ook zitten er enkele linnen meetbandjes in de collectie, die m.b.v. een haspel werden
opgerold binnen in een lederen ruimte, nr. 1583 met cm verdeling, nr. 1584 in (Engelse !) inches. Deze mochten bij het
Kadaster niet gebruikt worden. Er zijn twee haspels voorzien van een rem, namelijk bij de nrs. 1570 en 1571, terwijl nr.
1590 een versnelling heeft.
Als accessoires zijn aanwezig: onder nr. 1587 twee kistjes met daarin een reparatieset voor stalen meetbanden.
Nr. 1588 is een doosje met daarin 6 meetbandreinigers. Net als bij het meten m.b.v. meetkettingen werd ook bij
meetbanden gebruik gemaakt van meetpennen.
54
Meetbanden en toebehoren
nr. omschrijving
1546 Zogenoemde kadastermeetband, lengte 50 meter, opschrift Metri, per dm een klinknagel, op de halve meters een
klinknagel met een koperen ringetje, per meter een ovaal plaatje met meteraanduiding.
1547 Kadastermeetband, lengte 20 meter, per dm een gaatje, op de halve meters een klinknagel met koperen ringetje, op de
hele meters een plaatje met meter vermelding.
1548 Kadastermeetband, lengte 50 meter, per dm een gaatje, op de halve meters een klinknagel met koperen ringetje, op de
hele meters een plaatje met meter vermelding.
1549 Kadastermeetband, lengte 30 meter, per dm een klinknagel, op de halve meters een klinknagel met ringetje, op de hele
meters een ovaal plaatje met meter vermelding.
1550 Kadastermeetband, lengte 20 meter, per dm een klinknagel, op de halve meters een klinknagel met koperen ringetje, op
de hele meters een ovaal koperen plaatje met meter vermelding.
1551 Kadastermeetband, lengte 20 meter, per dm een klinknagel, op de halve meters een klinknagel met ringetje, op de hele
meters een koperen plaatje met meter vermelding.
1552 Kadastermeetband, lengte 20 meter, per dm een klinknagel, op de halve meters een klinknagel met ringetje, op de hele
meters een koperen plaatje met meter vermelding.
1553 Kadastermeetband, lengte 20 meter, per dm een klinknagel, op de halve meters een klinknagel met koperen ringetje, op
de hele meters een koperen plaatje met meter vermelding.
1554 Kadastermeetband, lengte 20 meter, per dm een klinknagel, op de halve meters een klinknagel met koperen ringetje, op
de hele meters een koperen plaatje met meter vermelding.
1555 Kadastermeetband, merk Metri, lengte 20 meter, per dm een klinknagel, per 50 cm een klinknagel met ringetje, per
meter een ovalen plaatje met vermelding van het aantal meters.
1556 Kadastermeetband, Ahrend & Zoon Amsterdam, lengte 20 meter. Per dm een klinknagel, per 50 cm een klinknagel
met ringetje, op de oneven meters een rond koperen plaatje, op de even meters een ruitvormig koperen plaatje. Op de
afstanden 5 meter, 10 meter en 15 meter een groter koperen plaatje met metervermelding.