I. Landmeetkundige instrumenten

68
1722 Zelfregistrerende electronische tachymeter Zeiss Reg Elta 14, instr. nr. 90465. Registreert de gegevens d.m.v. het
bijbehorende ponsbandapparaat, de “Zeiss Stanzer nr. 91 306” Compleet met dat ponsbandapparaat, statief en
stelschroevenblokje. Het Kadaster heeft zelf nooit met dit type instrument gemeten, maar ingenieursbureau’s hebben
met deze instrumenten t.b.v. het Kadaster gemeten.
1723 Electronische Tachymeter Zeiss Elta 2, compleet met stelschroevenblokje, centreerkijkertje en geheugenblokje Zeiss
MEM 200.
1724 Wild Sercel DI 3 meetkast, instr. nr. 31205, met een op de theodoliet te plaatsen richtkop, instr. nr. 23755. Compleet
met bijbehorend contragewicht, gemerkt “5”. Met statief.
1725 Electronische Tachymeter Zeiss Elta 2, compleet met batterijoplader en 3 batterijen, geheugenblokje Zeiss MEM
200, stelschroevenblokje enz. Inclusief de uitleeseenheid Zeiss DAC 100, instr. nr. 141124, voor het uitlezen van de
geheugenblokjes Zeiss MEM 200 inclusief zo’n geheugenblokje, de bijbehorende batterijoplader en netsnoerkabel.
1725 A Electronische Tachymeter Zeiss Elta 2, met batterijoplader, 3 batterijen, 4 geheugenblokjes Zeiss MEM en centreerkijker.
1726 Om op een Wild theodoliet te plaatsen richtkop van Wild Sercel distomat DI 4, instrument nummer 45985, met 2
batterijen.
1727 Tachymeter Wild TC1600, tachymat, fabr. nr. 342515, met statief.
13. Theodolieten
Omdat bij het Kadaster alles wordt
gemeten in het horizontale vlak, wordt
al vele jaren gebruik gemaakt van
de theodoliet die daarvoor speciaal
is ontworpen. Het hoofdonderdeel
van een theodoliet is een horizontale
cirkelrand, waarop een graadverdeling
is aangebracht. Precies in het midden
daarvan en loodrecht daaraan bevestigd,
zit aan de onderkant een buisje waaraan
drie armen zijn gemaakt (bij Amerikaanse
en Engelse theodolieten meestal vier),
die aan het einde elk van een stelschroef
zijn voorzien waarmee de rand zuiver
horizontaal gesteld kan worden, en aan
de bovenkant een constructie voorzien
van twee stutten, waaraan een as is
aangebracht waar omheen de kijker kan
draaien. Het midden van dat buisje en
het verlengde er van noemt men de 1eas;
de as waar de kijker omheen draait
is de 2e-as. Als men nu in een punt P
een hoek willen meten die ligt tussen de
richtingen naar bijvoorbeeld de punten A
en B, dan plaatst men het instrument op
een driepoot (statief). Men zorgt er voor
dat het midden van de horizontale rand
precies boven het punt P komt te liggen,
en zorgt m.b.v. de stelschroeven dat deze
rand precies horizontaal ligt.
Als men met de kijker richt op punt A, dan
draait het bovengedeelte van het instrument over de rand heen, en geeft een aangebrachte index de mogelijkheid
de rand af te lezen. Als men vervolgens de kijker richt op punt B, dan kan men m.b.v. de index de horizontale rand
aflezen. Door nu de aflezing van de richting naar A af te trekken van de aflezing van de richting naar B krijgt men de
hoek die men wilde weten. Om de kijker goed op een ver punt te kunnen richten en aflezen, heeft men in de kijker
zogenaamde kruisdraden aangebracht. Men ziet dus steeds dat kruis in beeld als de kijker wordt gedraaid. Bij het
richten op een punt, laat men dat punt in het terrein samenvallen met het midden van de kruisdraden. Vaak is bij een
van de stutten een tweede, nu verticale rand aangebracht, met de 2e –as van het instrument als middelpunt. In dat
geval kan men behalve horizontale ook verticale hoeken meten.
Hoe groter de diameter van de rand, hoe nauwkeuriger graadverdeling er op kon werden aangebracht. De onder nr.
1728 genoemde theodoliet van Julius Wanschaff uit Berlijn is met zijn diameter van 35 cm dan ook gebruikt voor