Perioperatieve behandeling van de pulmonaal belaste patienten

Uitgangsvraag 7
Welke perioperatieve fysiotherapie dient te worden gegeven aan de pulmonaal belaste
patiënt om de kans op pulmonale complicaties te verkleinen?
Hierin zijn de volgende vragen meegenomen:
- Welke preoperatieve fysiotherapie dient te worden gegeven aan de pulmonaal belaste
patiënt om de kans op pulmonale complicaties te verkleinen?
- Waaruit dient de fysiotherapeutische behandeling in de postoperatieve fase te bestaan
om het risico op pulmonale complicaties te verminderen?
- Wat is het optimale beleid ten aanzien van mobilisatie postoperatief bij de patiënten
met een verhoogd risico op pulmonale complicaties?
Inleiding
Ademhalingsoefeningen
Ademhalingsoefeningen worden al bijna 100 jaar ingezet als middel om postoperatieve
pulmonale complicaties te voorkomen en/ of te behandelen (MacMahon 1915). De meest
gebruikte onderdelen zijn ademhalingsoefeningen gericht op maximale inspiratie,
geforceerde expiratietechnieken en (geassisteerd) hoesten. Ook kunnen hulpmiddelen
worden gebruikt tijdens de ademhalingsoefeningen zoals een incentive spirometer of een
apparaatje waarmee de inspiratie en/ of expiratie weerstand kan worden verhoogd.
Ademhalingsoefeningen beogen het herstel van longvolume verlies (FRC) te faciliteren en
mucustransport te ondersteunen. De oefeningen worden vaak preoperatief aan de patiënt
geïnstrueerd. Tijdens de eerste 2-3 dagen postoperatief worden de oefeningen zelfstandig
en begeleid door een fysiotherapeut uitgevoerd.
Post-operatief mobiliseren
Spoedig postoperatief mobiliseren (reeds vanaf de eerste dag postoperatief) heeft een
gunstig effect op de postoperatieve longfunctie (Nielsen 2003). Ook kan mobiliseren de
postoperatieve functionele achteruitgang reduceren en een positief effect hebben op angst
en depressie (Brooks-Brunn 1995). Ademhalingsoefeningen worden daarom in de praktijk
veelal toegepast in combinatie met mobiliseren.
Ademhalingsspiertraining
Een nieuwe ontwikkeling is het reeds preoperatief verbeteren van de
ademhalingsspierfunctie door middel van inspiratoire weerstandstraining als middel ter
preventie van postoperatieve pulmonale complicaties (Hulzebos 2006). Na thorax- en vooral
bovenbuiksingrepen kan de vaak optredende ademhalingsspierzwakte (met name van het
diafragma) bijdragen aan respiratoir falen. (Siafakas 1999). Door preoperatief de
ademhalingsspieren te trainen kan de reserve capaciteit van deze spieren worden vergroot,
met een gunstig effect op de postoperatieve ventilatoire capaciteit. Bij
ademhalingsspiertraining wordt gebruik gemaakt van een relatief eenvoudig apparaatje
waardoor dient te worden geademd. Met dit apparaatje is de weerstand waardoor een
patiënt ademt nauwkeurig instelbaar. Na instructie kan de training door patiënten zelf thuis
worden uitgevoerd onder wekelijkse controle door een fysiotherapeut. In de tot nu toe
Conceptrichtlijn Preventie van perioperatieve pulmonale complicaties bij niet-pulmonale
chirurgie bij patiënten met een verhoogd risico op pulmonale complicaties 47