19 -eeuwse liefdadigheid in de praktijk - Faro

Gijs De Boeck, Negentiende-eeuwse liefdadigheid in de praktijk
.
ongehuwd op 20 april 1889. Hij schonk zijn kasteel en onroerende goederen aan het Bureel
van Weldadigheid van Hever maar koppelde er de voorwaarde aan dat het zou dienen als
bejaardentehuis voor de inwoners van Hever en dat het beheer niet in handen mocht vallen
van kloosterzusters.
Een voorbeeld van het paternalisme vinden we terug bij Victor Beauduin, directeur van de
suikerfabriek in Tienen, waar Arthur Noël dokter en tevens liberaal schepen was. Zijn fabriek
ontplooide op het einde van de 19 de eeuw en het begin van de 20 ste eeuw een uitgebreid pakket
van sociale maatregelen. Zijn werknemers konden rekenen op gratis medisch onderzoek, een
vervangingsinkomen bij ziekte, een vergoeding voor de apothekerskosten, waterbedeling en
huisvesting. Bovendien had de fabriek een eigen verzekeringskas, zorgde ze voor gratis grond
om op te bouwen, deelde ze eenmaal per jaar kleding voor de kinderen uit, was er een
kinderoppas, kregen hun ouders premies bij het huwelijk en de eerste communie en gaf ze hen
studietoelagen als ze kozen om hun kinderen naar het atheneum of hogeschool te sturen. Zelfs
de muziekschool werd betaald, de fabriek deelde gratis steenkool uit en bezat een
coöperatieve winkel voor huisbenodigdheden. Dit was uiteraard niet geheel belangeloos; de
arbeiders gaven op hun beurt de garantie op een degelijke productie.
Een ander voorbeeld van burgers die zelf hun steentje trachtten bij te dragen tot de
verbetering van het plaatselijke algemeen welzijn, was de stichting van het rusthuis Releghem
in Zemst door graaf Edmond de Baillet in 1893. Het deed dienst als rustplaats voor bejaarden,
maar er waren een aantal voorwaarden en voorrangsregels aan het verblijf gekoppeld. De
kandidaten moesten minstens 3 jaar in Zemst gewoond hebben of tot de categorie behoren
waar de gemeente hulp aan moest geven. Personen die in vaste dienst bij de graaf of gravin
waren kregen voorrang, erna volgden respectievelijk de pachters van de graaf, de bejaarden
uit de omgeving van het kasteel en het dorp Zemst en tenslotte de andere inwoners. Ze kregen
er pruimtabak en zakgeld ter waarde van 25 centiemen per week per bejaarde. De
begrafeniskosten werden doorgegeven aan de gemeente. Het dagdagelijkse beheer, los van de
eis dat het tehuis geen ziekenhuis mocht worden, lag in handen van het plaatselijke Bureel
van Weldadigheid en de opvang werd verzorgd door de Liefdezusters van de Verrezen
Zaligmaker, gesticht in 1810 te Sint-Niklaas. Ook Léon Warocqué richtte in tehuis voor
ouderlingen op, het hospice Louise en betaalde de werkingskosten tot 1894.
32