19 -eeuwse liefdadigheid in de praktijk - Faro

Gijs De Boeck, Negentiende-eeuwse liefdadigheid in de praktijk
.
- Liefdadigheid werd gezien als een verplichting van de adel en als statussymbool. Om
deze reden werden initiatieven ook regelmatig naar de stichter genoemd.
- Als laatste haalt Hemelsoet het motief van schuldgevoel of zelfvoldoening aan. Uit
schuldbesef, om welke reden dan ook, probeerde men de zonden weg te werken, of
men haalde gewoon genoegdoening uit het helpen van anderen.
Ook Veblen erkent dat in verhouding meer vrouwen dan mannen zich op de charitatieve
werken stortten. De zorg voor moeder en kind, ofwel charité maternelle, werd aanvankelijk
het aandachtspunt. Gegoede vrouwen zochten arme moeders en hun pasgeboren kinderen op
en namen het op in de goede zorgen van de burgerij, soms tot weken na de geboorte. Zij
stonden garant voor een degelijke verzorging en voeding van de baby in deze cruciale periode
van zijn of haar leven. De comités zouden de basis vormen voor een latere ontwikkeling
richting crèches van fabrieksarbeidsters en verkregen soms zelfs financiële steun van het
gemeentebestuur.
De dames vonden elkaar in organisaties zoals ondermeer in de Dames de la Charité of
Dames de la Miséricorde en waren zowat de vrouwelijke tegenhangers van de Vincentianen.
Naar het einde van de 19 de eeuw steeg hun aantal leden van 227 in 1866 tot 400 in 1892. 64 Ze
richtten hun engagement dan ook op een duidelijke doelgroep, namelijk vrouwen en kinderen:
naast crèches, zorgden ze ook voor opvang voor ex-gedetineerde vrouwen, ongehuwde
moeders en de oprichting of financiering van kantscholen. Ter financiering richtten zij
bijvoorbeeld concerten ten voordele van het goede doel op, waardoor zij maatschappelijk
aanzien en macht kregen. Hiervan is ook een voorbeeld te vinden in de boekhouding van de
familie, waarvoor ze in augustus 18 frank doneerde. De dammes d’oeuvres vonden in de
liefdadigheid een manier om zich te laten gelden en waren zich maar al te goed bewust van
hun belang. Ze kregen een voorbeeldfunctie, waarnaar opgekeken kon worden, zelfs in die
mate dat de Kortrijkse deken De Houck in november 1886 zegt dat de dames meer invloed
hadden op de armen dan de clerus. 65 Een voorbeeld hiervan is te vinden in de persoon van
Marie de Hemptinne. Zij zette zich in voor de armen en zieken door ze bezoeken te brengen
en te helpen waar mogelijk. Tijdens een van haar ziekenbezoeken liep ze een infectie op
waardoor ze op jonge leeftijd kwam te overlijden. Haar uitvaart was bijna te vergelijken met
die van een heilige, waarbij ook de Gentse bisschop Louis Joseph (1796-1864) aanwezig was.
64 Ibid., p. 111.
65 Santy, F., “de “Dames de la Miséricorde”. Sociale hulpverlening in Kortrijk 1879-1902” [in] De Leiegouw. 43
(2001) 3-4.p.221.
40