vlot leidraad en toetsen derde leerjaar - Centrum voor Taal ...

12
(toetsen) waarmee op vaste tijdstippen, verspreid over de basisschool, de evolutie en positie van
leerlingen m.b.t. tot bepaalde basisvaardigheden op een objectieve en vergelijkbare wijze kan
worden gevolgd, met de bedoeling in te grijpen wanneer de evolutie of positie niet gunstig is. Deze
definitie zegt al heel wat, maar zeker niet alles en niet precies genoeg. Daarom zetten we even de
gangbare criteria voor een goed leerlingvolgsysteem (hieronder afgekort tot LVS) en de fasen die er
traditioneel in onderscheiden worden op een rijtje. [noot 2, pag. 30]. Om de criteria te concretiseren,
illustreren we ze telkens aan de hand van dit leerlingvolgsysteem VLOT, waar dan in paragraaf 2 nog
verder wordt op ingegaan.
- Een LVS heeft betrekking op de gehele basisschool.
Met ‘gehele’ basisschool worden zowel het kleuter- als lager onderwijs bedoeld. VLOT beslaat echter niet
dat volledige veld. In principe richt het zich, met mogelijkheid tot latere uitbreiding, op de vijf hoogste
leerjaren van de lagere school, d.w.z. het tweede tot en met het zesde leerjaar.
Voor de laatste kleuterklas en het eerste leerjaar bestaan reeds de TALK (Taalvaardigheidstoets Aanvang
Laatste Kleuterklas) en de TAL (Taalvaardigheidstoets Aanvang Lager onderwijs) [noot 3, pag. 30].
De algemene taalvaardigheidsscores die leerlingen op deze toetsen behalen, kunnen als aanknopingspunt
voor VLOT worden gebruikt.
- Een LVS heeft betrekking op de basisvaardigheden.
Onder ‘basisvaardigheden’ wordt dan meestal verstaan: lezen, schrijven en rekenen. In de praktijk
worden de eerste twee meestal omgezet in de goed meetbare vaardigheden spelling en technisch lezen.
Slechts een enkel LVS gaat verder en probeert werkelijk het totale veld van leerinhouden voor Nederlands
op de basisschool te beslaan. Daarbij komen dan ook de meer globale vaardigheden aan bod, waarop
ook VLOT zich toespitst: de vier vaardigheden luisteren, spreken, lezen en schrijven. Daarnaast bevat
VLOT ook edit-toetsen, die een beeld geven van de globale taalvaardigheid.
- Een LVS is methode-overstijgend.
Op de beperkingen en risico’s die toetsen inhouden, die al te nauw aansluiten bij het gevolgde onderwijstraject
of de gebruikte methode zijn we al in paragraaf 1.2 ingegaan. Het is nodig voldoende kritisch
en onafhankelijk na te gaan of het onderwijs wel is afgestemd op de eindtermen en de leerlingen op de
goede weg zijn om deze te bereiken. De toetsen van VLOT voldoen aan deze voorwaarde, omdat ze bij
geen enkele specifieke methode of traject aansluiten en bijgevolg door iedereen kunnen worden gebruikt.
Enkele, eerder technische criteria waaraan een LVS moet voldoen zijn:
- betrouwbaarheid,
- validiteit,
- objectieve scoorbaarheid en
- vergelijkbaarheid van de toetsscores.
Betrouwbare toetsen leveren betrouwbare resultaten op, d.w.z. dat ze een nauwkeurig beeld geven van
iemands kunnen in het getoetste domein. Die nauwkeurigheid wordt des te belangrijker naarmate men
toetsen met elkaar wil gaan vergelijken, wat het geval is bij een LVS. Bij het maken van een toets kan
men al een heel aantal stappen zetten om de betrouwbaarheid te vergroten: zo leveren precieze instructies,
© Wolters Plantyn • VLOT • leidraad