vlot leidraad en toetsen derde leerjaar - Centrum voor Taal ...

18
De extra toetsen kunnen ook wat achteruit worden geschoven, om het beeld dat men op een bepaald
meetmoment kreeg te bevestigen of bij te stellen.
De toetsen kunnen ook gebruikt worden om te peilen naar de evolutie van bepaalde leerlingen,
bijvoorbeeld voor die leerlingen die als gevolg van tegenvallende resultaten extra stimulansen (zie ook
verder onder ‘diagnose’) kregen. Moet men in dit geval de toetsen dan enkel bij die leerlingen
afnemen? Dat is niet aan te raden. Het gaat in dit concrete geval over leerlingen die uitvallen ten
opzichte van de rest van de klas. Daarom is de vergelijkbaarheid met de rest van de klas belangrijker
dan ooit.
c Uiteraard primeert de kwaliteit van VLOT op alle andere aspecten. Maar kwaliteit kan alleen tot haar
recht komen, als zij ook haalbaar is. Met name voor het toetsen van spreekvaardigheid stelt de vraag
naar die haalbaarheid zich zeer dwingend. In VLOT is getracht om het afnemen en beoordelen van
spreektoetsen zo efficiënt mogelijk te laten verlopen, maar de aard van de vaardigheid vraagt nu
eenmaal een aanzienlijke investering.
Spreekvaardigheid kan enkel individueel verantwoord en objectief getoetst worden. Daarom komen
leerlingen één voor één bij de toetsafnemer. Deze laatste schetst een situatie waarin de leerlingen van
een bepaald leerjaar sprekend zouden moeten kunnen functioneren en ze worden aangezet om dat
ook te doen. Men kan deze toetsafnames zo vlot mogelijk laten verlopen door te zorgen voor een
klassikale introductie en instructie (zie ook paragraaf 2.2), door de leerlingen zich op voorhand te laten
inleven, door ze vlot achter elkaar te laten aansluiten enzovoort. Maar het blijft een feit dat een
spreektoets voor een klas van ongeveer twintig leerlingen behoorlijk wat tijd en organisatietalent
vraagt.
Bovendien is er bij spreektoetsen ook de specifieke moeilijkheid van het scoren. De uitingen van de
leerlingen zijn vluchtig en moeten dus ofwel meteen beoordeeld, ofwel opgenomen worden om
achteraf te beoordelen. In het eerste geval blijken er in de praktijk nogal wat fouten in de beoordeling
te sluipen, omdat het vrijwel onmogelijk is voor de beoordelaar om zo geconcentreerd en nauwgezet
tewerk te gaan dat dit volledig perfect verloopt.
De toetsprestaties van de leerlingen moeten dus op band worden opgenomen en achteraf worden
beoordeeld of op zijn minst geverifieerd. Dat is nog tijdsintensiever dan de afnames zelf, hoewel dit
natuurlijk buiten de lesuren kan gebeuren. Wie op een consequente, objectieve manier tewerk gaat
bij het scoren (en dat kan met de scoringswijzers die bij de VLOT-toetsen zijn voorzien), zal luisteren
en nadenken, beoordelen en verder luisteren, maar ook opnieuw luisteren en zijn eigen beoordeling
evalueren, controleren, enzovoort. In VLOT is getracht om het opzetten van een spreektoets en de
beoordeling ervan zo haalbaar mogelijk te maken, maar de aard van de vaardigheid vraagt een
dergelijke tijdsinvestering.
Om al de bovengenoemde redenen is het niet realistisch te verlangen dat leerkrachten een dergelijke
constructie drie keer per jaar opzetten. Daarom is het aantal meetmomenten voor spreekvaardigheid
gereduceerd. De toetsen meten de spreekvaardigheid zo ruim mogelijk. In de meeste gevallen zal een
spreektoets bestaan uit meerdere taken van verschillende aard. In die verschillende taken moeten
leerlingen telkens weer een andere kant van hun spreekvaardigheid demonstreren, opdat de
leerkracht er een zo volledig en vergelijkbaar mogelijk beeld van zou krijgen. Op die manier worden
de weinige meetmomenten zo optimaal mogelijk benut.
© Wolters Plantyn • VLOT • leidraad