DE VINPOOTSALAMANDER IN NOORD-BRABANT - Natuurbalans

1 INLEIDING
De vinpootsalamander (Lissotriton helveticus) is een kleine, bruine watersalamander.
Kenmerkend zijn de zwemvliezen tussen de tenen van de man en de in een draadje
uitlopende staart (foto 1). De natuurlijke verspreiding is in Nederland beperkt tot de
provincies Noord-Brabant en Limburg. Ongeveer tweederde van de Nederlandse
leefgebieden zijn in Noord-Brabant te vinden (Figuur 1). Dat geeft deze provincie een
speciale verantwoordelijkheid voor de bescherming van de vinpootsalamander. Dat
bescherming noodzakelijk is blijkt uit het feit dat vinpootsalamander als “Kwetsbaar” op
de Rode Lijst (van Delft et al. 2007) staat.
In het kader van het soortbeschermingsbeleid is in 2008 is het soortbeschermingsplan
vinpootsalamander in Noord-Brabant opgesteld (van Kessel et al. 2008). Uit deze studie
blijkt dat slecht bekend is hoe het met de soort gesteld is in een groot deel van de
leefgebieden en dat de oorzaken van achteruitgang van vinpootsalamander niet goed
bekend zijn.
Foto 1. De vinpootsalamander met de voor de man kenmerkende zwemvliezen in de achterpoten en in
een draadje uitlopende staart (R. Krekels).
Van veel gebieden in Noord-Brabant zijn nauwelijks of geen recente waarnemingen
aanwezig. Dit kan duiden op gebieden waar recentelijk geen onderzoek is verricht,
maar ook op nulwaarnemingen. Nulwaarnemingen worden zelden genoteerd, terwijl
deze van groot belang zijn om de aanwezigheid van de soort in een bepaald gebied
uit te sluiten (van Kessel et al. 2008).
In het soortbeschermingsplan worden verlies van habitat als gevolg van opdrogen
van vennen (ontwatering), verzuring, eutrofiering en kolonisatie met vis als
mogelijke oorzaken benoemd.
De Amerikaanse hondsvis heeft een potentieel negatief effect op de
vinpootsalamander; het soortbeschermingsplan wijst erop dat een aantal
(kern)populaties van de vinpootsalamander in Noord-Brabant sinds 1996 (vrijwel)
niet meer is waargenomen of zelfs is verdwenen. Opmerkelijk is dat dit
NATUURBALANS – LIMES DIVERGENS BV adviesbureau voor natuur & landschap
De vinpootsalamander in Noord-Brabant 5