DE VINPOOTSALAMANDER IN NOORD-BRABANT - Natuurbalans

stoffen; weide wordt over het algemeen regelmatig behandeld met chemicaliën, zoals
kunstmest (Knutson et al. 2004; Rannap & Briggs 2010). Indien dergelijke
verontreiniging het negatieve verband veroorzaakt, is het opmerkelijk dat er geen
negatief verband is aangetroffen tussen de vinpootsalamanderdichtheid en -
aanwezigheid en de aanwezigheid van akker. Een eerdere studie heeft een dergelijk
verband tussen de aanwezigheid van akker en salamanders echter wel aangetoond
(Denoel & Lehmann 2006). Vermoedelijk is het niet aantreffen van een negatief verband
in de huidige studie toe te schrijven aan het beperkte aantal bemonsterde wateren met
akker in de directe omgeving (ndichtheid=6/62, naanwezigheid= 18/104, nvoortplantingssucces=1/31).
Een andere mogelijke verklaring is dat het negatieve effect van de aanwezigheid van
weide tot stand komt door verlies van overwinteringshabitat: de aanwezigheid van
weide vermindert het bos- en heideoppervlak (binnen 100 meter rondom het water).
Bos en heide zijn belangrijk landhabitat voor de vinpootsalamander; beiden beschikken
over een verscheidenheid aan schuilplaatsen en voedselbronnen (van Kessel et al.
2008). Vooral de rol van bos is beschreven in de literatuur: populaties
vinpootsalamander in bosgebieden zijn groter dan die in gebieden met open vegetatie
(Denoel & Lehmann 2006). Dit betekent echter niet dat weide geheel ongeschikt
landhabitat is voor de vinpootsalamander; graslanden bieden foerageermogelijkheden
(Rannap & Briggs 2010) en waarschijnlijk zijn extensief beheerde weilanden geschikter
dan intensief gebruikte weides. Volledig open gebieden worden echter gemeden
(Geraeds 2009).
Bovenstaande maakt het enigszins opmerkelijk dat de habitattypen loofbos, naaldbos,
gemengd bos en heide niet of nauwelijks terug te vinden zijn in de opgestelde
multivariabele modellen. Het enige opgenomen habitattype is heide, welke in het
landhabitatmodel is opgenomen als positieve voorspeller van het voortplantingssucces
van vinpootsalamanders. Hierbij dient echter rekening te worden gehouden met
eventuele multicollineariteit (bijlage 1): de aanwezigheid van heide en de mate van
vegetatie in het water (beiden voorspellers van het voortplantingssucces) bleken
onderling licht te correleren. Mogelijk wordt het voortplantingssucces slechts door één
van deze omgevingsfactoren beïnvloed.
Ondanks dat de mate van vegetatie een meer voor de hand liggende verklaring is voor
een hoger voortplantingssucces, is het goed mogelijk dat de aanwezigheid van heide
een betere conditie van adulte vinpootsalamanders tot gevolg heeft. Dit kan het
voortplantingsucces positief beïnvloeden. De literatuur wijst er bovendien op dat beide
(bos en heide) omgevingsfactoren een positieve uitwerking hebben op de
vinpootsalamander (Geraeds 2009; Geurts et al. 2004; van Kessel et al. 2008).
Vermoedelijk is het beperkt aantreffen van de habitattypen loofbos, naaldbos, gemengd
bos & heide in de multivariabele modellen het gevolg van de gemeenschappelijke functie
van deze vier habitattypen, i.e. allen bieden schuilplaatsen tijdens de landfase; indien
het ene geschikte habitattype afwezig is, wordt (in het overgrote deel van de gevallen)
een potentieel negatief effect op de vinpootsalamander voorkomen (ofwel:
ondervangen) door aanwezigheid van de ander.
De aanwezigheid van loofbos bleek echter wel een potentiële invloed te hebben op de
aanwezigheid van de vinpootsalamander in een water. In tegenstelling tot de hypothese
bleek de waargenomen trend echter negatief te zijn. Dit is vermoedelijk een artefact als
gevolg van de ruis die is ontstaan door overlap in de statistische functies. Een
diepgaander onderzoek naar de invloed van het landhabitat is echter nodig om dit te
bevestigen.
NATUURBALANS – LIMES DIVERGENS BV adviesbureau voor natuur & landschap
98 De vinpootsalamander in Noord-Brabant