DE VINPOOTSALAMANDER IN NOORD-BRABANT - Natuurbalans

een bewuste keuze voor hondsvisvrije wateren (Pearson 2000). In de literatuur staat
omschreven dat de introductie van vis de levensduur van salamanders negatief kan
beïnvloeden door predatie, (voedsel)concurrentie, het overbrengen van ziekten
(pathogeen vector) en een verandering van het habitat en/of voedselweb (Pearson
2000). Een voorkeur om eieren af te zetten in hondsvisvrije wateren is vermoedelijk een
strategie van de vinpootsalamander om het negatieve effect van de Amerikaanse
hondsvis op de overleving te omzeilen.
Aangezien bekend is dat kikkerlarven een prooi vormen voor de Amerikaanse hondsvis
(Rieger et al. 2004) wordt met name predatie op vinpootsalamanderlarven gezien als
een plausibele verklaring voor een negatief effect van de Amerikaanse hondsvis op het
voorkomen van de vinpootsalamander. Desondanks zijn hiervoor geen aanwijzingen
gevonden in het huidige onderzoek; het voortplantingssucces van de vinpootsalamander
lag niet lager in wateren met een hogere dichtheid aan Amerikaanse hondsvis.
Vermoedelijk is het niet aantreffen van een negatief verband tussen het
voortplantingssucces en de Amerikaanse hondsvis toe te schrijven aan het beperkte
aantal wateren met Amerikaanse hondsvis én vinpootsalamander (nvoortplantingssucces=4/33).
Voor het aantonen van een direct negatief verband van Amerikaanse hondsvis op
vinpootsalamander zijn laboratoriumexperimenten noodzakelijk.
Naast de vermeende negatieve invloed van de Amerikaanse hondsvis an sich op de
vinpootsalamander wordt de vinpootsalamander ook negatief beïnvloed door de
kenmerken van het waterhabitat waar de Amerikaanse hondsvis doorgaans in
voorkomt. De Amerikaanse hondsvis komt met name voor in ondiepe wateren met een
dikke sliblaag, terwijl deze kenmerken van het waterhabitat het voorkomen van de
vinpootsalamander juist negatief beïnvloeden (tabel 9). De oorzaak van de teruggang
van de vinpootsalamander in de met Amerikaanse hondsvis gekoloniseerde gebieden
(van Kessel et al. 2008) is vermoedelijk dan ook een combinatie van (1) een negatieve
invloed van de Amerikaanse hondsvis en (2) het ongeschikter raken van het
waterhabitat voor de vinpootsalamander, maar geschikter raken van het waterhabitat
voor de Amerikaanse hondsvis.
Met name eutrofiëring lijkt een rol te spelen in de verschuiving van een geschikt
waterhabitat voor de vinpootsalamander naar een geschikt waterhabitat voor de
Amerikaanse hondsvis. Eutrofiëring leidt vaak tot de vorming van een dikke sliblaag en
een laag zuurstofniveau (Giesen 1990; Gustafson et al. 2009). In tegenstelling tot de
Amerikaanse hondsvis, welke positief wordt beïnvloed door de aanwezigheid van een
dikke sliblaag en is aangepast om te overleven onder zuurstofarme omstandigheden
(den Hartog 1990), zullen deze gevolgen van eutrofiëring ongunstig zijn voor de
vinpootsalamander. De vinpootsalamander wordt negatief beïnvloed door de
aanwezigheid van een dikke sliblaag en is niet aangepast om te overleven onder
zuurstofarme omstandigheden. Het dient opgemerkt te worden dat de vorming van een
dikke sliblaag en een laag zuurstofniveau ook op kunnen treden als gevolg van verzuring
(Brouwer et al. 2009; van Turnhout et al. 2003). Verzuring treedt tegenwoordig echter
nauwelijks nog op (Brouwer et al. 2009), waardoor verzuring een minder voor de hand
liggende verklaring is voor de verschuiving van een geschikt waterhabitat voor de
vinpootsalamander naar een geschikt waterhabitat voor de Amerikaanse hondsvis.
Naar verwachting beïnvloeden venherstelprojecten, die gericht zijn op herstel van de
buffercapaciteit en terugdringen van negatieve effecten van eutrofiëring en verzuring,
een negatieve invloed op de aanwezigheid van Amerikaanse hondsvis. De voor deze
soort belangrijke factoren worden in het herstel (deels) weggenomen. Vanwege de hoge
NATUURBALANS – LIMES DIVERGENS BV adviesbureau voor natuur & landschap
96 De vinpootsalamander in Noord-Brabant