DE VINPOOTSALAMANDER IN NOORD-BRABANT - Natuurbalans

Gezien het honkvaste karakter van de vinpootsalamander lijkt een voorkeur voor
wateren met een langere hydroperiode (dwz diepere wateren) een minder aannemelijke
verklaring te zijn voor het positieve verband tussen de vinpootsalamanderdichtheid/aanwezigheid
en de maximale diepte. Het is echter mogelijk dat, ondanks dat
vinpootsalamanders de neiging hebben om ieder jaar hetzelfde water te betrekken, zij in
het geval van een lage waterstand aan het begin van het voortplantingsseizoen toch
een ander (dieper) water selecteren. Aangenomen wordt dan ook dat het positieve
verband tussen de vinpootsalamanderdichtheid/-aanwezigheid en de maximale diepte
veroorzaakt wordt door een combinatie van een voorkeur voor diepe wateren en een
verminderde populatieaanwas in ondiepe wateren.
Mogelijk heeft het zeer droge voorjaar van 2011 eveneens ertoe geleid dat uit de
analyse een voorkeur voor diepere wateren komt. In de wateren die vroeg zijn
drooggevallen (veelal ondiepe wateren) is het niet mogelijk geweest het
voortplantingssucces te bepalen. Deze zijn daarom uit de analyse gelaten.
Het verdiepen van voortplantingswateren voor vinpootsalamander is geen maatregelen
die rechtstreeks uit de onderzoeksresultaten volgt. Hoewel het voortplantingssucces
netto omhoog lijkt te gaan, hebben diepere wateren ook grote nadelen. Wanneer het
water eenmaal ongeschikt is geworden (bijvoorbeeld door de aanwezigheid van vis), is
het lastig een voor de vinpootsalamander geschikte situatie terug te krijgen. Als een
water eens in de vijf tot tien jaar droogvalt, zorgt dit voor het verdwijnen van vis en
mineralisatie van organisch materiaal.
In tegenstelling tot de maximale waterdiepte lijken de resultaten met betrekking tot de
invloed van het wateroppervlak de “hydroperiode” hypothese (Jakob 2003) juist tegen
te spreken. Zo is er een negatieve relatie waargenomen tussen de
vinpootsalamanderdichtheid en het wateroppervlak en is er (significant) geen verband
waargenomen tussen de aanwezigheid van vinpootsalamanders en het wateroppervlak.
Een mogelijke verklaring voor de negatieve relatie tussen de vinpootsalamanderdichtheid
en het wateroppervlak is dat vinpootsalamanders in grote wateren naar verhouding
meer verspreid in de omgeving van het water voorkomen, waardoor ze minder makkelijk
worden gevangen (Sztatecsny et al. 2004). Een meer plausibele verklaring is echter dat
de negatieve relatie veroorzaakt wordt doordat het reactie-diffusie model waaruit volgt
dat grote habitats grote populaties huisvesten (Flather & Bevers 2002) niet opgaat voor
de vinpootsalamander. In het verleden is al gebleken dat het model niet van toepassing
is op de gevlekte salamander (Necturus maculosus), de kamsalamander (Triturus
cristatus) en de marmersalamander (Triturus marmoratus) (Egan & Paton 2004;
Sztatecsny et al. 2004). Geen verband of een negatief verband tussen het
wateroppervlak en het aantal dieren leidt automatisch tot het geobserveerde negatieve
verband tussen de vinpootsalamanderdichtheid en het wateroppervlak.
De (significant aangetoonde) afwezigheid van een verband tussen de aanwezigheid van
vinpootsalamanders en het wateroppervlak suggereert dat het oppervlak geen effect
heeft op de vinpootsalamander. Dit biedt bovendien ondersteuning voor het vermoeden
dat het niet waarnemen van een relatie tussen de vinpootsalamanderdichtheid en het
wateroppervlak simpelweg het gevolg is van het niet opgaan van het reactie-diffusie
model.
Ondanks dat de resultaten omtrent de invloed van het wateroppervlak suggereren dat
het wateroppervlak geen invloed heeft op de vinpootsalamander valt het echter te
betwijfelen of dit resultaat werkelijk de “hydroperiode” hypothese tegenspreekt. In
tegenstelling tot de maximale waterdiepte vormde de oppervlakte van het water (aan
het begin van het voortplantingsseizoen) geen significant verband met het wel of niet
NATUURBALANS – LIMES DIVERGENS BV adviesbureau voor natuur & landschap
De vinpootsalamander in Noord-Brabant 91